العبادی بهترین گزینه برای توافق است/ اشتباهات سه گانه بارزانی

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل- عبدالحمید بیاتی: همه پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق با وجود هشدار مقامات و کشورهای مختلف برگزار شد اما «مسعود بارانی» رئیس اقلیم کردستان عراق، به هیچ وجه به خواسته خود نرسید و منطقه اقلیم را وارد مصیبت جدیدی کرد.

سرکشی های اقلیم تحت فرمان بارزانی موجب استقرار نظامیان عراقی در کرکوک گردید و دو دستگی ایجاد شده در میان کردها که پیش از برگزاری همه پرسی به وجود آمده بود با ماجرای کرکوک پررنگ تر شد و هواداران بارزانی به جای سردادن سرود پیروزی دچار سرخوردگی و تحقیر شدند.

اما این پایان ماجرا نبود زیرا ادامه سرکشی های بارزانی، اعلام تعویق نتیجه همه پرسی در روز چهارشنبه سوم آبان، شیطنت های رژیم صهیونیستی در میان کردها و تلاش «بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم صهیونیستی برای رایزنی با رهبران کشورهای مختلف با هدف متقاعد کردن آنها برای فشار بر بغداد موجب پیچده شدن ماجرای همه پرسی و پیامدهای آن شده است.

در همین رابطه برای تحلیل این شرایط با پروفسور «دانیل سرور» مشاور سابق وزارت خارجه آمریکا به گفتگو نشستیم.

پروفسور سرور از معروف ترین کارشناسان حاضر در مبحث مدیریت جنگ و از کارشناسان ارشد موسسه «روابط دو سوی آتلانتیک» و از اساتید دانشگاه «جان هاپکینز» است که سابقه فعالیت گسترده در مورد جنگ های عراق، افغانستان و بالکان را دارد و از سال ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۶ به عنوان نماینده ویژه آمریکا در امر میانجیگری میان مسلمانان و کُروات های یوگسلاوی سابق فعالیت کرده است. مشروح این گفتگو به شرح زیر است:

*همه پرسی اقلیم کردستان با وجود مخالفت های منطقه ای و بین المللی برگزار شد، این همه پرسی پیامدهای منفی زیادی برای اربیل داشته، شما وضعیت موجود را چطور ارزیابی می کنید؟

در جلسه ای که در دانشکده روابط بین الملل دانشگاه جان هاپکینز برگزار شد من با کردهای عراقی دیدار کردم آنها سرخورده شده بودند. بازپس گیری کرکوک از سوی نیروهای عراقی و دیگر مناقشات ارضی میان اقلیم و بغداد موجب تحقیر و سرخوردگی آنها شده است.

از سوی دیگر شکاف میان گروه های کرد بطوری که برخی از کردها از مقاومت در برابر نیروهای عراقی خودداری کرده اند نیز موجب تعجب و حیرت آنها شده است. کردها ممکن است در این نبرد شکست بخوردند اما آنها می خواهند این جنگ ادامه پیدا کند اما من امیدوارم چنین وضعیتی (ادامه جنگ) رخ ندهد.

*اشتباهات مسعود بارزانی در این میان چه بود؟

به نظر من مسعود بارانی سه اشتباه محاسباتی داشته است. او گمان می کرد با برگزاری همه پرسی موقعیت سیاسی خود را تحکیم بخشیده و از این فرصت برای مذاکره با بغداد استفاده می کند نه آنکه وارد جنگ با بغداد شود.

وی همچنین در تشخیص موضع جامعه بین الملل دچار اشتباه محاسباتی شد؛ همه پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق نه تنها با واکنش منفی جامعه جهانی مواجه بلکه این فقط اسرائیل بود که از آن و از تشکیل کردستان مستقل حمایت کرد و حتی مسکو و واشنگتن نیز با آن مخالفت کردند.

به نظر من وارد درگیری نظامی شدن با بغداد سومین اشتباه محاسباتی بارزانی بود. او عاقلانه باید به این نتیجه می رسید که نباید وارد این روند شود. نیروهای ارتش عراق که بازسازی شده است از قدرت بیشتری در مقایسه با پیشمرگه برخوردار است.

البته اگر عراق بخواهد نیروهای خود را به آن سوی مرزهای مشخص شده در قانون اساسی عراق در خصوص کردستان عراق بفرستد دست به کار غیرعاقلانه ای زده است زیرا این کار موجب افزایش ناآرامی ها شده و عراق را در هرج و مرج بیشتری در مقایسه با زمانیکه این کشور با معضل داعش درگیر بود فرو می برد. عراق نیاز بازسازی و آشتی است نه یک شورش جدید.

* با توجه به شرایط پیش آمده راه حل ممکن برای برون رفت از وضعیت موجود چیست؟ آیا اربیل امکان توافق با دولت العبادی را دارد؟

کردها حاضر به از دست دادن خودمختاری که در قانون اساسی ۲۰۰۵ بدست آورده اند نیستند. حتی اگر در این مورد وارد مناقشه با بغداد نیز شوند از این موضع دست نمی کشند. عقلانیت هم اکنون در آرام کردن شرایط، اجرای نظم و قانون است که این کار را به بهترین شکل می توان با نیروهای محلی انجام داد.

بدین ترتیب بغداد و اربیل می توانند بدون از دست دادن آبرو به میز مذاکره بازگردند. حقارت بویژه اگر در بعد هویت باشد می تواند انگیزه ای قوی برای خشونت و الحاق گرایی باشد.

در جلسه ای که در دانشکده روابط بین الملل دانشگاه جان هاپکینز با حضور کارشناسانی از ایران و عراق برگزار شد طرفین با این پیشنهاد که راه حل پایان مناقشات در مورد اراضی مورد مناقشه قانون اساسی عراق است موافق بودند. البته این در حرف بسیار آسانتر از عمل است اما با این وجود هنوز بهترین راه حلی است که وجود دارد.

البته این مشکل قابل حل است. انتخابات در مناطقی که از لحاظ جمعیتی مهندسی شده اند در دهه های اخیر یکسان بوده است. در بوسنی، کوزوو، افغانستان و مناطق دیگر این موضوع قابل مشاهده است. برخی از آرای ثبت شده و آرای غایب را می توان در نظر گرفت. مهمترین موضوعی که باید در مورد آن مذاکره شود مصالحه و ادامه دادن آن است. این روند می تواند در مورد سایر موارد مورد اختلاف میان اربیل و عراق از جمله درآمدهای نفتی و اینکه چه کسی می تواند با مجوز و یا بدون مجوز نفت صادر کند بکار گرفته شود.

این موارد مشکلات قابل حلی هستند که نباید اجازه داد بیشتر از این ادامه پیدا کنند. حیدرالعبادی بهترین نخست وزیر عراقی است که کردها می توانند با آن به توافق برسند. رسیدن به توافق با وی پیش از انتخابات سال آینده عراق بهترین استراتژی است.

عراق نیازمند آن است تا مشکلات داخلی خود را حل کند تا از این طریق بتواند نقش مناسب خود را در غلبه بر چالش های منطقه ایفا کند. سیاست آمریکا در این رابطه باید کمک به حل بحران باشد. اکنون زمان توافق است.