آژیر قرمز معیشت هنرمندان به صدا درآمده است/ راهی جز تعامل نداریم

به گزارش خبرنگار مهر، تئاتری‌ها سال‌هاست که درگیر بدیهی‌ترین مطالبات خود هستند؛ نیازهایی که باید پیش از این به‌طور جدی از طرف مسئولان و نهادها پیگیری و به صورت قانون درمی‌آمد. تا پیش از آغاز دوران کرونا، هنرمندان تئاتر با هر مشقتی که بود و با تمام بی‌مهری‌ها، ایستادگی می‌کردند، امروز اما شرایط توان ایستادگی آن‌ها را کاهش داده است. از اوایل اسفند، پیش از آنکه محدودیت تردد مطرح شود، اهالی تئاتر در اقدامی هماهنگ، اجراهای خود را لغو کردند و دلیل آن هم، کار گروهی و رودررویی با تعداد بسیاری از مخاطبان بود.

همزمان با شیوع ویروس کرونا و تعطیلی اجباری مشاغل، هنرمندان با پیگیری‌هایی که داشتند، وعده‌هایی مبنی‌بر دریافت کمک هزینه، جبران خسارت و… از سوی مسئولان دریافت کردند؛ وعده‌هایی که اگر نگوییم حقیقی نبوده حداقل تا امروز هیچ‌کدام آن‌ها اجرایی نشده است. این بی‌مهری‌ها به جایی رسیده که امروز هنرمندان و به ویژه اهالی تئاتر، حمایت را کلمه‌ای بی‌معنی می‌دانند هر چند هنوز هم دست از مطالبه‌گری برنداشته‌اند.

در همین راستا محمودرضا رحیمی عضو هیأت مدیره خانه تئاتر درباره معضلات کنونی هنرمندان و حمایت‌های موردنظر از آن‌ها به خبرنگار مهر گفت: ما دچار این معضل هستیم که هر بار صحبت از تئاتر می‌شود، باید دوباره آن را تعریف کنیم، آن هم برای سردمداران مدیریت کلان کشور. البته اگر مطالعات فرهنگی عمیقی نداشته باشند، در مورد همین تعاریفی که ما برای آن‌ها ارائه می‌دهیم نیز با چالش‌های بسیاری روبرو خواهند شد.

حمایت، به‌معنای هزینه کردن نیست

رحیمی با تاکید بر اینکه معنای حمایت، هزینه کردن حاکمیت برای تئاتر نیست، بیان کرد: دوره اینکه بخواهیم حکومت‌ها برای هنر هزینه کنند، گذشته است. امروزه مخرج مشترک تمام هنرها که فرآیند تئاتر را تشکیل می‌دهند، به یقین یکی از سرمایه‌های کلان هر کشوری محسوب می‌شوند. هنر تئاتر به طور خاص مقوم پایایی و پویایی رویدادهای فرهنگی، اقتصادی و سیاسی است؛ چرا که بینش به انسان می‌دهد و این بینش، تفکر انسان را نسبت به پیرامون خود، گسترده می‌کند. تئاتر در واقع یکی از مهم‌ترین رویدادهای جوامع است که کاتالیزور محسوب نمی‌شود. این هنر خودش یکی از فرآیندهای عملی مهم در هر جامعه‌ای است که پایه‌های فرهنگی و اقتصادی را تشکیل می‌دهد که در نبودش جامعه به سمت بی فرهنگی حرکت خواهد کرد.

به گفته این بازیگر و کارگردان، شور و نشاطی که در جامعه توسط تئاتر ایجاد می‌شود، منجر به پویایی عملی شده و نگرش صحیح به پیرامون را به مخاطب می‌آموزد. این هنر در انجام وظایف مدنی و اجتماعی، همیشه پیشرو است.

وقتی حرف حمایت دولت‌ها از تئاتر و هنرمندان مطرح می‌شود، نباید مسئولان تصور کنند که قرار است اقدامی هزینه‌بر داشته باشند چون اتفاقاً تئاتر سرمایه‌ای است که می‌تواند به پشتوانه‌های اقتصادی یک کشور قوام دهد و در بسیاری از کشورها که این تعاریف برای تئاتر مشخص شده است، بدون چانه‌زنی مبالغ بسیار قابل‌توجهی به مقوله هنر به خصوص هنر تئاتر اختصاص می‌دهند او در این باره توضیح داد: تئاتر منجر به توسعه تجارت‌های پایا مانند گردشگری در بسیاری از کشورها شده است. تئاتر یکی از ابزارهایی است که در قالب این تجارت، فرهنگ و آئین کشورها را نشان می‌دهد و این موضوع یکی از نقاط قوت گردشگری شمرده می‌شود.

رحیمی با بیان اینکه با پیشرفت رسانه و پلتفرم‌های کنونی، تئاتر تعاریفی نو به دست آورده، گفت: در دنیای دیجیتال، تئاتر تنها مقر انسانی، زنده و پویا باقی مانده است که با اعطای قدرت عمل‌گرایی به مخاطب، او را به مسئولیت‌پذیری وامی‌دارد.

به گفته این عضو هیأت مدیره خانه تئاتر، وقتی حرف حمایت دولت‌ها از تئاتر و هنرمندان مطرح می‌شود، نباید مسئولان تصور کنند که قرار است اقدامی هزینه‌بر داشته باشند، چون اتفاقاً تئاتر سرمایه‌ای است که می‌تواند به پشتوانه‌های اقتصادی یک کشور قوام دهد و در بسیاری از کشورها که این تعاریف برای تئاتر مشخص شده است و بدون چانه‌زنی مبالغ بسیار قابل‌توجهی به مقوله هنر به خصوص هنر تئاتر اختصاص می‌دهند.

این کارگردان تئاتر با اشاره به نقصان‌های آموزش و پرورش که برای تمام نهادها محرز است، بیان کرد: در تمام دنیا برای بهبود وضعیت آموزش و پرورش، استفاده از روش‌های نمایشی پیشنهاد شده است. همانطور که تمام عزیزان تئاتر شاهد هستند، بارها با آموزش و پرورش برای انتقال مفاهیم مربوط به آموزش از طریق نمایش ملاقات‌هایی داشتیم که هیچ‌گاه نتیجه نداشته است.

رحیمی در مورد حمایت‌های مورد نیاز تئاتری‌ها در شرایط فعلی گفت: در این مورد تاکید می‌کنم که این موارد نیاز به حمایت قوه مقننه دارد. حمایت دولت، قوه مقننه، قوه قضائیه و … از هنر، حمایت از خود این نهادها محسوب می‌شود، چرا که هنر و به ویژه تئاتر، مفاهیم قدرت‌بخشی هستند که به فهم درست قوانین در جامعه می‌انجامد و از روش‌های عملی، شهروندان را به رعایت اصول شهروندی و حرکت به سمت کاهش جرایم سوق می‌دهد.

پیک دوم کرونا، صدمین پیک بحران هنرمندان است

این کارگردان تئاتر، با بیان اینکه هنر هیچ پشتوانه‌ای در قوای سه‌گانه و سایر نهادهای مرتبط نداشته است، یادآور شد: در مسیر بحران‌های اقتصادی، هنر هیچ پشتوانه‌ای نداشته تا بتواند از حق خودش دفاع کند. پیک دوم کرونا، پیک صدم مسائل و مشکلات هنرمندان است که تمامی هم ندارد. کرونا برای ما تهدیدی بود که می‌توانیم آن را با تفاهم ملی به یک فرصت عظیم برای بهره‌برداری از تمام وجوهات هنر تئاتر تبدیل کنیم به شرط اینکه این تفاهم در فضایی باز و بر اساس خواست ۲ طرف انجام شود.

به گفته سخنگوی هیأت‌مدیره خانه تئاتر، با تمام تعاریفی که گفته شد، هنرمندان نمایشی تنها درگیر مطالبات کوچک و ابتدایی هستند که به دلیل نبود فضای تعامل دو طرفه، محقق نشده است.

به‌طور جد نگران حال هنرمندانی هستیم که استخدام رسمی یا قراردادی هیچ نهاد و سازمانی نیستند و امرار معاش‌شان تنها از طریق اجرای تئاتر است. این صنف به زودی به دلیل معضلات مالی، خاصیت اجتماعی هنرشان را از دست خواهند داد وی در این باره بیان کرد: امروز نگرانی ما بابت توان معیشتی به نگرانی از جان هنرمندان رسیده است. فقر به وجود آمده در فضای هنری به خصوص در فضای تئاتر، روز به روز گسترده‌تر خواهد شد و قطع به یقین تئاتر به زودی نمی‌تواند به حیات پیشین خود بازگردد. هرچند که سالن‌های تئاتر علی‌رغم توصیه ما و با اصرار مراکز دولتی، بازگشایی شد اما بسیاری از هنرمندان تئاتر ناچار به ترک سالن‌ها هستند.

جز مذاکره راهی نداریم

پیشنهاد عضو هیأت‌مدیره خانه تئاتر درباره اتخاذ تصمیمات حمایتی از هنرمندان، مذاکره است که در این باره توضیح داد: امروز ما راجع به سلامت و جان هنرمندان تئاتر نگرانیم و خواهش می‌کنیم که نمایندگانی از هر سه قوه با ما بر سر میز مذاکره بنشینند. اجازه بدهند متخصصان، تعاریف و درخواست‌های خود را بازگو کنند تا اگر تعاریف و خواسته‌ها به نظرشان منطقی بود، این بی‌رحمی تاریخی بر هنر و هنرمند ایرانی به پایان برسد.

رحیمی با توضیح اینکه بیش از نیمی از اعضای خانه تئاتر، فعالیتی جز تئاتر ندارند، بیان کرد: ما امروز به‌طور جد نگران حال هنرمندانی هستیم که استخدام رسمی یا قراردادی هیچ نهاد و سازمانی نیستند و امرار معاش‌شان تنها از طریق اجرای تئاتر است. این صنف به زودی به دلیل معضلات مالی، خاصیت اجتماعی هنرشان را از دست خواهند داد. بارها از وزارت فرهنگ و ارشاد درخواست کردیم که الگوی استانداردسازی کسب‌وکار خودشان را ارائه کنند تا بتوانیم جایگاه هنرمندان را مورد بررسی قرار داده و اقدام عملی را آغاز کنیم که هر بار به دلیل نبود تعریف درست از این قشر که استخدام جایی نیستند، نتیجه‌ای نداشتیم.

این بازیگر و کارگردان تئاتر شرایط کنونی هنرمندان را بحرانی دانست و گفت: امروز آژیر قرمز برای هنرمندان به صدا درآمده که امیدوارم این بار بتوانیم با یک مفاهمه به خصوص با قوه مقننه برای قشری که در فعالیت‌های فرهنگی همیشه باعث سربلندی کشور بوده‌اند، به نتایجی دست پیدا کنیم. هیچ روشی غیر از گفتگو نداریم اما باید ادامه داده و این راه بعید، ما را ناامید نکند. هرچند که بسیار جای تأسف دارد که سال‌هاست بدیهی‌ترین حقوق شهروندی‌مان را تکرار می‌کنیم.

رحیمی با اشاره به انتصاب قادر آشنا به عنوان مدیرکل هنرهای نمایشی، بیان کرد: ما با ورود مدیری توانمند و نافذ، مثل جناب آقای قادر آشنا، امیدوار بودیم که با دور هم بودن و همیاری، بتوانیم مشکلات این لحظات بحرانی را حل کنیم اما از شنیده ها حاکی است که حتی افرادی که وی منصوب کرده است، نتوانستند به خوبی عمل کنند و اداره کل هنرهای نمایشی، تنها به احقاق حق و حقوق گذشته بسنده کرده است. در واقع تنها قراردادهای گذشته را پرداخت کرده است. چرخ های تئاتر در درجه اول با حس اعتماد به اداره کل هنرهای نمایشی به حرکت در می آید و هنرمند نباید این اعتماد را از دست بدهد.

به جای کارهای تزئینی به اصل مقوله حمایت پرداخته شود

به گفته سخنگوی هیات مدیره خانه تئاتر امروز و آینده ما با خطر بزرگی مواجه است چون ۵ ماه از سال گذشته و تا کنون هیچ روند و آینده ای در تئاتر نداریم و گویا بودجه ای که باید صرف خلاقیت امور نمایشی بشود، طبق شنیده ها فقط به مسائل اداری اختصاص یافته که این خطر بزرگی است.

این بازیگر و کارگردان تئاتر با اشاره به اینکه بیش از هر زمانی معیشت هنرمندان در خطر است، گفت: اداره کل هنرهای نمایشی در گام اول باید به حقوق گروه‌هایی که در حال حاضر ناچارند در سالن‌های غیراستاندارد و با نیمی از ظرفیت اجرا داشته باشند، بپردازد و حمایت سوبسید صندلی برای تمام صندلی ها اعمال کند. همچنین به جای شتابزدگی برای اقداماتی مانند جشنواره‌های متعدد تئاتری، تمام نهادهای سرمایه‌گذار این جشنواره ها را به تلاش برای حفظ سلامت جانی و معیشت هنرمندان سوق داده و بیشتر به سمت ارتزاق حیاتی هنرمندان پیش برود. تا امروز، امسال یکی از تلخ‌ترین زمان‌های ممکن برای تئاتری بوده که در این چند دهه با تمام شرایط ساخته است. لطفا امسال برای مسائل جانی هم که شده دست از کارهای تزئینی برداشته و به اصل مقوله حمایت بپردازند؛ نه حمایت از تئاتر که حمایت از جان هنرمندان تئاتر..

رحیمی در پایان صحبت هایش متذکر شد: هیات مدیره مرکزی خانه تئاتر در جلسات متعدد نسبت به این مقوله که تئاتری‌ها در تنگناهای شدید معیشتی قرار داشتند، جلساتی برگزار و آمادگی خود را برای هرگونه رویارویی و مذاکره اعلام کرده است.