به گزارش خبرنگار مهر، شهر کرمان روز گذشته با زمین لرزه ای 5 ریشتری لرزید، تا کنون تصور می شد کلانشهر کرمان که نزدیک به یک میلیون نفر جمعیت را در خود جای داده است تنها تحت تاثیر گسل باغین، سراسیاب و کوهبنان قرار دارد اما زلزله روز گذشته کوهپایه آن هم با فعال شدن گسلی که کسی از آن اطلاعی نداشت نشان داد کرمان مملو از گسلهای کشف نشده است که هر لحظه امکان فعال شدنشان وجود دارد.
آنچه که مشخص است هم اکنون 18 گسل فعال در استان کرمان وجود دارد که 98 درصد مناطق مسکونی شهر کرمان را در برگرفته و تنها قسمتی کوچک از شهرستان سیرجان در نقشه گسلهای کرمان وجود ندارد اما هر یک از این گسلها نیز خود به چندین گسله دیگر تقسیم شده اند و آمار زمین لرزه های اخیر در استان کرمان نیز نشان می دهد که اکثرزمین لرزه های روی داده نیز بر اثر فعالیت گسله ها انجام شده است.
آنچه که مشخص است زمین لرزه عصر روز گذشته نیز موجب فعال شدن گسل شمال کرمان در کوهبنان، گسل چترود در شمال کرمان و گسل هجدک در همین منطقه شده است که تمامی این گسلها نیز نشات گرفته از گسل فعال و جوان کوهبنان هستند.
60 هزار کشته و هزاران مجروح در 100 سال
متاسفانه کرمان رتبه نخست در تعداد بروز زمین لرزه های سالیانه کشور را به خود اختصاص داده است و طی یکصد سال اخیر نیز 24 زمین لرزه مخرب در استان روی داده است که بیش از 60 هزار کشته و هزاران مجروح نیز به جای گذاشته است و همچنان به طور میانگین حداقل روزانه دو زمین لرزه بالای سه ریشتر در استان پهناور کرمان روی می دهد.
تمام این آمار یک چیز را به مسئولان و مردم استان کرمان گوشزد می کند و آن این است که باید هر لحظه آماده بروز زمین لرزه در استان کرمان باشند و راههای مقابله و پیشگیری از خسارات احتمالی را تشخیص دهند و به خوبی به آنها عمل کنند.
مقام سازی امیدوار کننده خانه های روستایی
طی سالهای اخیر و پس از زمین لرزه بم که هزاران نفر را به کام مرگ فرستاد ساخت و سازها در روستاهای استان کرمان جدی گرفته شد و در قالب بازسازی بم، بازسازی زرند و کپر زدایی در جنوب کرمان بیش از 120 هزار واحد مسکونی روستایی در استان کرمان احداث شد که تحولی چشمگیر در خصوص مقاوم سازی منازل روستایی به وجود اورد با این وجود همچنان بسیاری از روستاها شاهد وجود منازل فرسوده هستند.
نگرانی کارشناسان از غیر مقاوم بودن خانه های کلانشهر کرمان
به دلیلی اینکه بیشترین خسارات ناشی از زمین لرزه ها معمولا در روستاها روی می دهد و نا مقاوم ترین سازه ها نیز در این مکانها وجود دارد به نظر می رسد کار مقاوم سازی خانه های روستایی در استان کرمان به هدف خود دست پیدا کرده است و نتیجه آن این شد که در زمین لرزه ای 5 ریشتری با عمق سطحی و در منطقه ای مسکونی و سیاحتی حتی یک زخمی نیز به جای نماند و تنها برخی خانه های فرسوده دچار ترک خوردگی شدند.
اما به نظر می رسد نگرانیها در خصوص زمین لرزه باید در جای دیگر جستجو شود و نظر مسئولان و مردم را به مکانهای دیگری معطوف کرد.
کرمانیهای نگران از وقوع مجدد تراژدی بم
نگرانیها در کرمان دقیقا آن چیزی است که در بم روی داد و آن چیزی نیست جز بروز زمین لرزه در شهرهای بزرگ استان کرمان در این میان به نظر می رسد شهر کرمان که حدود یک میلیون نفر جمعیت را در خود جای داده و 200
هزار حاشیه نشین در سازه های غیر مقاوم و غیر مجاز دارد در راس تهدید زمین لرزه قرار گرفته است.
هر چند سعی شده با انجام مانورها و دوره های آموزشی سطح آگاهی های مردم افزوده شود اما عملا این مانورها نمادین و دوره های آموزشی محدود هستند و مردم کرمان هنوز زمین لرزه را جدی نگرفته اند.
فاصله زمانی طولانی در بروز زمین لرزه ها موجب شده است مردم کمتر این تهدید را جدی بگیرند و اگر نگاهی با سازه های مسکونی و تجاری کرمان بیندازیم به خوبی متوجه این مسئله خواهیم شد.
اکثر خانه های کرمان عمری بالای 60 سال دارند این درحالی است که در زمان ساخت آنها به دلیل عدم وجود علم و همچنین مصالح مقاوم اکثر این خانه ها با آجر و آهک احداث شده اند و هیچ گونه استقامتی در زمان بروز زمین لرزه نخواهند داشت از سوی دیگر بافت تاریخی و فرسوده کرمان در مرکز شهر قرار دارد که متاسفانه این محدوده از شهر نیز با خطر جدی مواجه است بطوریکه پس از بروز زمین لرزه روز گذشته اکثر عکاسهای رسانه ای برای ثبت تصاویر تخریب از زمین لرزه به همین مکان رفتند که خوشبختانه تخریبی روی نداده بود.
حاشیه شهر کرمان خطرناکترین مکان در زمان زمین لرزه
اما مهمترین مکانی که می تواند بیشترین سهم در خسارات جانی در زمین لرزه احتمالی کرمان را به خود اختصاص دهد حاشیه شهر کرمان است.
پس از بروز خشکسالی در روستاهای استان کرمان طی چند سال 200 هزار نفر بر جمعیت شهر کرمان افزوده شد و این امر نتیجه مهاجرت روز افزون روستائیان به شهر بود.
خانه های 24 ساعته و غیر مقاوم
نتیجه آن نیز ساخت خانه های 24 ساعته ای شد که مردم بدون هیچ گونه نظارت علمی به صورت شبانه ساختند و هم اکنون نیز در آنها زندگی می کنند.
دهها شهرک مسکونی و هزاران آلونکی که از ابتدایی ترین اصول ساخت و ساز نیز بی بهره هستند و هزاران نفر را در خود جای داده اند.
مشکل دیگری که شهر کرمان را با خطر جدی در زمان بروز زمین لرزه مواجه می کند وجود آبهای زیر سطحی در کرمان هستند که این روزها به آنها کمتر اهمیت داده می شود.
خطر در دو روی سکه آبهای زیر زمینی/ لزوم کار کارشناسی
عدم وجود سیستم فاضلاب شهری در کرمان طی سالهای متوالی موجب شده است فاضلاب به صورت جذبی زیر پوست شهر تزریق شود اما در طول این سالها کسی خبر نداشت که پوسته زیرین شهر کرمان سخت است و امکان جذب این آبها را ندارد و در واقع کارشناسان پوسته زیر شهر کرمان را به کاسه ای سنگی تشبیه می کنند که هم اکنون مملو از آب شهر است و کار به جایی رسیده که آبهای ناشی از فاضلاب به سه متری سطح زمین رسیده اند.
این آبها موجب بروز خسارات جبران ناپذیر به بسیاری از سازه ها شده اند و حتی در برخی زیر زمینهای شهر نیز مملو از آب شده است، نم زدگی، تخریب سازه ها و نشست زمین از جمله عوارض این آبها است.
اما داستان این آبها به همینجا ختم نمی شود طی ماههای اخیر مسئولان کرمان تصمیم گرفته اند که آبهای زیر زمینی شهر کرمان را با حفر دهلیز از زیر شهر کرمان خارج و به دشتهای اطراف منتقل کنند که این مسئله موجب حساسیت برخی از کارشناسان شده است.
خطر نشست در شهر کرمان
گفته می شود خروج یکباره و بدون برنامه آبها نتیجه اش می شود فضایی خالی زیر زمین که می تواند با کوچکترین زمین لرزه موجب نشستی بزرگ در شهر کرمان شود به همین دلیل بررسی دقیق و علمی عملیات خروج آبها از طریق دهلیزها امری بسیار ضروری است.
مسئله دیگر این است که اگر این آبها در شهر باقی بمانند در صورت بروز زمین لرزه می توانند خاصیت ثانویه داشته باشند و در صورت بروز زمین لرزه و تلاطم آبها شدت زلزله افزایش یابد و موجب افزایش خسارت شود این امر را اگر کنار وجود خانه های با عمر بالا و صدها کیلومتر قنات زیر شهر کرمان و همچنین بافتهای تاریخی و مناطق حاشیه ای شهر کرمان بگذاریم مسئله نگران کننده تر نیز می شود.
آنچه که مسلم است زمین لرزه های گذشته باید درسی برای مردم و مسئولان شهر کرمان شود و برنامه ریزی جامعی نیز در خصوص مقاوم سازی سازه ها در شهر کرمان انجام بگیرد ضمن اینکه آموزشهای مردمی در قالب کارگاههای محله ای و استفاده از رسانه ها برای مدیریت بحران در زمان بروز زمین لرزه می تواند در کاهش تلفات زمین لرزه احتمالی تاثیر گذار باشد.
............................
گزارش: اسما محمودی
عکس حمید صادقی
نظر شما