به گزارش خبرنگار مهر، از حدود دو سال گذشته صحبت های کارشناسی در خصوص کاهش شاخص‌های رشد جمعیت در کشور وارد فاز جدید و بحث‌های جدی شد و در این مدت حتی بارها این مسئله از سوی مقام معظم رهبری نیز مورد تاکید قرار گرفت، در این راستا مصوبه افزایش جمعیت در سال 91 تصویب و ابلاغ و سیاست های تشویقی متعددی نیز از سوی دولت مطرح شد که البته بسیاری از آنها تا کنون در حد شعار باقی مانده و رنگ عمل به خود نگرفته است.
اما در این میان و طی چند روز گذشته مسئولان وزارت بهداشت از جمله رئیس مرکز سلامت خانواده و جمعیت، همچنین معاون بهداشتی وزارت بهداشت در سخنان خود در خصوص سیاست های جمعیتی جدید کشور وارد مصداق شدند و در گفته های خود به جمعیت متوسط هر خانواده ایرانی اشاره هایی داشتند.
در این راستا اولین بار طی چند روز گذشته این معاون بهداشتی وزارت بهداشت بود که انتظار وزارت بهداشت از مردم را این گونه بیان کرد که توقع ما این است که هر خانواده ایرانی بیش از 2 فرزند داشته باشد.
فاطمه رخشانی در سخنان خود تصریح کرد که سیاست جمعیتی وزارت بهداشت دقیقاً در مسیر سیاست ها و منویات مقام معظم رهبری است و قطعاً از این پس با رویکرد جدیدی وارد این موضوع می‌شود.
به فاصله کمی از اظهار نظر معاون بهداشتی وزارت بهداشت، رئیس جدید مرکز سلامت خانواده و جمعیت این وزارت خانه نیز از تدوین دستورالعمل های جدید در راستای افزایش جمعیت کشور گفت.
همچنین علی سنگی در این خصوص یادآور شد که رشد جمعیت کشور در زمان حاضر حدود 1.8درصد است که باید دو برابر و به حدود ۳.۶ تا ۳.۸ درصد برسد بر این اساس به طور متوسط هر خانواده ایرانی باید ۵ تا ۶ فرزند داشته باشد.
این یک واقعیت است که ترکیب سنی کشور با سرعت زیادی از جوانی به سوی سالمندی در حال تغییر است و میبایست تا هر چه سریعتر سیاست های افزایش جمعیت در کشور جنبه عملی به خود بگیرد، اما آیا این کار به صورت دفعی امکان پذیر است و یا باید در این خصوص برنامه ای بلند مدت داشت و قبل از آن بسترهای لازم برای افزایش جمعیت را فراهم کرد.
در این خصوص مدیر مرکز مطالعات اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر بیان داشت: سیاست های جمعیتی برپایه تنظیم خانواده در کشور ما طی دو مرحله اجرا شد، اولین بار برنامه تنظیم خانواده در 1346 مطرح شد و تا انقلاب سیاست فرزند کمتر، زندگی بهتر بیان می شد اما بعد از انقلاب عملا این سیاست های جمعیتی تا پس از جنگ تعطیل شد.
حجت الاسلام محمد حسین پوریانی ادامه داد: بعد از پایان جنگ، دیده شد که جمعیت رشد بی رویه دارد بنابراین سیاست های کاهش جمعیت از سال 68 اتفاق افتاد و این تا سال 90 ادامه داشت.
با این روند ایران در سال 1420 با رشد منفی جمعیت رو به رو می شود
وی متذکر شد: طی این سال ها سیاست کاهش جمعیت عملا به جایی رسیده بود که مسئولان فهمیدند جمعیت ما قدرت جایگزین هم ندارد و اگر وضع به همین شکل ادامه پیدا کند ما در سال 1420، رشد منفی جمعیت و جمعیتی سالخورده را خواهیم داشت.
مدیر مرکز مطالعات اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در خصوص اعمال سیاست های جدید جمعیتی در کشور معتقد است: باید سیاست های جدید جمعیتی اتخاذ شود چرا که با این وضعیت به شرایط بحران خواهیم رسید و ما باید درست رابطه معکوس بین سیاست های جدید افزایش جمعیت و آنچه در گذشته اعمال می شد به وجود آوریم.
وی با تاکید بر این که دین اسلام نیز اصل اول را بر افزایش جمعیت گذاشته است، یادآور شد: ما باید ببینیم چگونه می توانیم این طرز تلقی و نگرش جامعه در مورد افزایش جمعیت را عوض کنیم که به نظر من برای این کار ابتدا باید بینش های فرهنگی و اجتماعی را تغییر دهیم.
تاخیر در سن ازدواج، نداشتن شغل و مسکن مانعی بر سر راه افزایش جمعیت
پوریانی به عواملی که بر افزایش جمعیت تاثیر گذاشته و مانع از آن می شوند، اشاره کرد و اظهار داشت: افزایش سطح تحصیلات به خصوص در خانم ها، تاخیر در سن ازدواج، نداشتن شغل و مسکن و ... از جمله عوامل و واقعیت های اجتماعی هستند که بر رشد جمعیت تاثیر می گذارند و باعث می شوند تا مردم رغبتی به ازیاد جمعیت نداشته باشند و در واقع اینها موانع برای افزایش جمعیت کشور به شمار می روند.
وی یادآور شد: باید دید راهکارهای برون رفت از این موانع چیست که تدوین و اجرای این راهکارها نیز نیازمند برنامه ریزی های کوتاه، میان و بلند مدت است و همان گونه که سال ها طول کشید تا به اهداف سیاست های تنظیم خانواده رسیدیم زمان زیادی هم نیاز است تا سیاست های افزایش جمعیت جواب بدهد.
این کارشناس مسائل اجتماعی افزود: البته امکانات و تسهیلاتی مثل هدیه برای پدر و مادرهایی که زیر 25 یا زیر 30 سال صاحب فرزند شوند و یا دادن هدیه برای فرزند اول، دوم و ...، افزایش مرخصی زایمان مادران به 9 ماه، مرخصی دو هفته ای پدرانی که تازه صاحب فرزند شده اند، سبد رایگان پوشاک و ... از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی ابلاغ و برخی در مجلس نهایی شد، که شاید این ها تاثیر داشته باشد و کمی فضای ذهنی جامعه را عوض کند اما به نظر نمی رسد تاثیر مثبت آنچنانی بتوان برای آن قائل شد.
وی در این خصوص بر انجام کار فرهنگی عمیق تاکید کرد و گفت: همان گونه که در سیاست قبلی جمعیتی کشور کار از سال 46 شروع و در سال 90 پاسخ گرفته شد، اجرای سیاست جدید جمعیتی کشور نیز زمان بر خواهد بود چرا که الگو و سبک زندگی مردم و نگرش ها و طرز تلقی ها عوض شده و باید این ها را تغییر داد.
پوریانی اضافه کرد: برای ایجاد این تغییر لازم است تا محتوای منابع آموزشی و کتاب ها عوض شود و ما نیازمند برنامه ریزی های همه جانبه از سوی روان شناسان، جامعه شناسان و کسانی که دست اندرکار تعلیم و تربیت اند هستیم.
هزینه 80 میلیون تومانی بزرگ کردن فرزند در شهر تهران
وی با بیان این که باید در این تغییر الگو، نسبت به فرزندآوری ذهنیت سازی کنیم، یادآور شد: در حال حاضر برای بزرگ کردن یک فرزند در شهری مثل تهران از ابتدا تا زمان دانشگاه به 80 میلیون تومان نیاز است و با ذهنیت فعلی و وضعیت شغل و مسکن این برای خیلی ها مقدور نیست، البته در مورد روستاها و شهرهای کوچک این وضعیت خوشبینانه تر است.
مدیر مرکز مطالعات اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به راه حل هایی در خصوص ذهنیت سازی برای فرزندآوری بیان داشت: بیان دیدگاه های مراجع و علما با توجه به این که جهت گیری کلی و نظر آنان نیز به افزایش جمعیت است می تواند تاثیرگذار باشد، همچنین مبلغینی که به تبلیغ می روند نیز نقش دارند و باید در مباحث مدنی خود به این مسئله بپردازند.
وی با تاکید بر این که در این فرایند باید از همه ظرفیت ها کمک گرفته شود تا حداقل در خصوص افزایش جمعیت نگرش منفی وجود نداشته باشد، یادآور شد: در خصوص سیاست های جمعیتی سه دیدگاه کاهش، تناسب و تثبیت جمعیت وجود دارد که در مورد دوم، گاهی این تناسب با افزایش جمعیت تامین می شود و ما باید سعی کنیم با توجه به توانایی و ظرفیت های موجود، تناسب جمعیت را در کشور داشته باشیم.
با توجه به امکانات موجود کشور می تواند 150 میلیون نفر جمعیت داشته باشد
پوریانی ادامه داد: در حال حاضر میانگین تعداد هر خانواده در کشور حدود سه نفر است که این رقم باید حداقل به چهار تا پنج نفر برسد و به گفته مقام معظم رهبری با توجه به امکانات و ظرفیت کشور ما می‌توانیم جمعیتی 150 میلیون نفری هم داشته باشیم.
وی با بیان این که دستیابی به اجرای کامل سیاست های جدید جمعیتی کشور منوط به صرف هزینه و تصویب بودجه های لازم برای انجام کارهای فرهنگی و ایجاد بسترهای اجتماعی است، بیان داشت: باید زمینه سازی برای افزایش جمعیت در پایه های تحصیلی راهنمایی و دبیرستان صورت گیرد و آسیب های کاهش جمعیت برای همه روشن شود، همچنین خانه های بهداشت در روستاها برنامه های خود را در راستای افزایش جمعیت تنظیم کنند و دولت نیز به حمایت هایی که وعده داده جامه عمل بپوشاند.
مسئله افزایش جمعیت موضوعی سیاسی یا یک واقعیت اجتماعی؟
مدیر مرکز مطالعات اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در پایان اظهار داشت: مسئله افزایش جمعیت موضوعی سیاسی نیست بلکه یک واقعیت اجتماعی است که با توسعه ارتباط تنگاتنگ دارد و لازم است تا وزارت خانه نیز در این راستا تکلیف خود را بدانند و به آن عمل کنند.
الهام رحیمی
نظر شما