به گزارش خبرنگار مهر، مهدی محقق رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران در ابتدای این مراسم گفت: آشنایی من با مرحوم قیصر امین پور به سالهای پایانی زندگی این شاعر ارزشمند کشورمان باز می گردد چرا که در زمانی که وی در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران مشغول به تدریس بود من بازنشسته شده بودم و تقریبا 30 سالی می شد که ارتباطی با حوزه دانشگاه نداشتم اما همواره از شاگردان خودم می شنیدم که از بزرگی این استاد و شاعر گرانقدر یاد می کردم.
وی با اشاره به جنبه های مختلف اشعار و فعالیت های ادبی زنده یاد قیصر امین پور گفت: من به شخصه شاهد برجستگی های قیصر در حوزه تدریس و مماشات با شاگردانش بودم و می توانم بگویم که او یک معلم به معنای واقعی کلمه بود. او نه تنها علم ادبیات را منتقل می کرد بلکه شیوه عملی این آموزه های علمی را نیز به دانشجویان تدریس می کرد و از نظر او تدریس و حضور در دانشگاه مهمتر از درس های عادی یک جریان دانشگاهی بود.
محقق ادامه داد: در فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی هم همواره تواضع و بزرگواری او بود که مورد نظر همه اعضای این مجموعه ادبی قرار می گرفت و افسوس که او مرگ نابهنگامی داشت که باید سالهای سال در کنار ما حضور پیدا می کرد.
محقق تصریح کرد: اصولا صاحبان فضل در طول عمر خود همواره غریبند و غریب هم از این دنیا می روند مگر ما چند قیصر داریم که موقع رفتن او از دنیا نخواهیم با استقبال او را بدرقه کنیم. او شاعر زبردستی بود که برای مداحی و جایزه شعر نمی گفت و به نظر من دهها مجلس هم برای او در سالگرد تولد یا مرگش تشکیل بشود کم است. او یک شاعر به معنای واقعی بود که شعری آموزنده داشت او شاعری شعرفروش نبود.
رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران با بیان اینکه ما باید دانشجویان رشته ادبیات را به زمان و مکان خود آشنا کنیم توضیح داد: یک شاعر مانند فرخی می آید و سلطان محمود را در روزگاری که دست به غارت و آتش و کشتار می زد او را مدح می کند ولی شاعری مانند فردوسی طوسی خود را با مدیحه گویی آلوده نکرد و تا پایان عمر با عزت در دنیای خود با زندگی مشغول شد و با اعتقاد ما قیصر هم از آن دسته شاعرانی است که شعر و شعور او مورد استقبال همه مردم بویژه جوانان استقبال قرار گرفت به طوری که شعر او حاکی از شور انقلابی جوانان به این مملکت بود.
چرا امین پور این قدر محبوب است
محمدرضا ترکی مدرس و نویسنده نیز در این مراسم تصریح کرد: من در حضور شما بزرگان حرفی برای گفتن ندارم اما می خواهم در اینجا سئوالی را مطرح کنم و امیدوارم بزرگان این مراسم با توجه به این پرسش پاسخی را فراهم کند. سئوال من این است که چرا قیصر امین پورهم در زمان حیات خود و هم در زمانی که میان ما نیست تا به این حد محبوب است؟ که به اعتقاد من همه ما ارادت ویژه ای به او داریم و او را معلمی با تمام وجود می شناسیم.
وی ادامه داد: روز درگذشت و خاکسپاری او برای ما محو شدنی نیست که دیدیم از کوچکترین تا بزرگترین استاد همچون استاد محمدرضا شفیعی کدکنی چگونه از فراق او زار می زد. ما شاعران بزرگ زیادی داشتیم و داریم که برای آنها مراسم، بزرگداشت و امثال اینها برگزار می شود و خواهد شد اما این چه رازی بود که شخصیت قیصر امین پور را تا این حد محبوب کرد.
ترکی بیان کرد: خیلی از شاعران بزرگ بودند که همه ما در مراسم تشییع آنها کوتاهی کردیم اما این راز توفیق قیصر امین پور از کجا بود که با وجود عمر کوتاه خود این چنین محبوب مردم شده است. به نظر من او همیشه هست و همیشه این حس را دارم که او در بین ماست و وقتی شعری از او را می خوانند گویی یک شاعر زنده در میان ما حضور دارد و من باز هم سئوال را مطرح می کنم که این چه قالبی است که چنین عزتی را میان مردم فراهم می کند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: بسیاری از شاعران پیش از آنکه بمیرند شعرشان به پایان می رسد اما کسانی مانند قیصر امین پور هستند که آثارشان هم زنده است و هم طراوت دارد. گویی دردهای شعرهای او دردهای همه ما است.
دیوان امین پور حجم زیادی ندارد و مانند خیلی ها به اصطلاح ابیات میلیونی ندارد. او آدمی نبود که خیلی از دوربین و رسانه استفاده کند. البته که بعد از مرگ او عده ای بی معرفتی کردند و گفتند او شاعر بیلبوردها است اما چطور می شود که شاعری در محدود دفعاتی شعرش به بیلبورد می رود. آیا فقط شعر امین پور در کتابهای درسی است؟ به نظر من گویندگان این مواردی که به آن اشاره کرد بدنبال همان پرسش من هستند که چرا چنین فردی مانند امین پور این قدر محبوب می شود ولی خیلی ها نمی توانند به این محبوبیت برسند.
این مدرس دانشگاه توضیح داد: شعر قیصر امین پور شعر زنده ای است که در شعر شاعران مستعد این سالهای ما نیز ادامه پیدا کرده است و همواره زنده است که در فضای امروزی ما تنفس می کند و این را هم نمی توانیم انکار کنیم. به نظر من اینکه چرا قیصر امین پور تا این حد محبوبیت دارد و ماندنی شده است نشات گرفته از دست دیگری است که به کار او عزت می دهد و به نظر من کاری هم به جنجال سازی و بازار خودفروشی ندارد ولی من هنوز راز ماندگاری قیصر امین پور را نمی دانم.
امین پور حصار محافظه کاری را در دانشگاه برداشت
قهرمان سلیمانی معاون پژوهشی و آموزشی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نیز در این مراسم گفت: من چند دوره افتخار همکاری با قیصر امین پور داشتم که یکی از مهمترین آنها به حضور در انتشارات سروش و سردبیری او در مجله سروش نوجوان باز می گردد اما از همه اینها مهمتر اگر بخواهیم در مورد صفات ادبی این شاعر فرهیخته و ارزشمند صحبتی کنیم باید بگویم که امین پور سخنگوی فرهیخته نسل ما است نسلی که نشان دهنده بروز شایستگی ها و عرض اندام افرادی است که تاثیر بسیار زیادی بر ادبیات کشور ما داشته اند.
وی ادامه داد: من بعید می دانم که در بقیه نسل ما کسی بتواند ظهور کند که در این عرصه با قیصر همراهی کند به نظر من او مجموعه ای از صفات ارزشمند فرهنگی است که با حضور در دانشگاه حصار محافظه کاری را برداشت و نگاه جدیدی را برای دانشجویان این رشته به ارمغان آورد.
وی در توصیف شخصیت علمی زنده یاد قیصر امین پور توضیح داد: امین پور جریانهای ادبی را به دانشگاه برد که به نظر من بخشی از این فضای فکری معلول ادبیات آموختن نبود چرا که او در ابتدا جامعه شناسی خوانده بود و همین فضای فکری بود که باعث شد بخشی از جامعه را که پیوندی با ادبیات نداشت به درون دانشگاه هدایت کند. قیصر یک پای در سنت و یک پای در تجدد داشت. او توانست دو جهان سنت و مدرنیته را به هم نزدیک کند چیزی که متاسفانه امروزه در دانشگاه ما دیگر وجود ندارد.
معاون پژوهش و آموزش سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی تصریح کرد: امین پور علاوه بر فهم متون کلاسیک ایرانی و خارجی، اشعار افرادی چون فروغ فرخزاد، مهدی اخوان ثالث و احمد شاملو را نیز شناخت. نکته دیگر اینکه امین پور شخصیت مطبوعاتی هم داشت. او سردبیر نشریه ای بود که در دوره خود برای نوجوانان تبدیل به الگوی موثر و هدفمندی شد. او هیچ گاه مخاطب خود را از دست نداد و همیشه در کنارشان حضور داشت. اتاق قیصر در مجموعه سروش همیشه پر از کودکان و بزرگانی بود که به شعرهای او جوانی و طراوت می دادند و این رویکرد ارزشمند محصول ارتباط مستمر او در حوزه ادبیات فارغ از مقولات آکادمیک بود.
این پژوهشگر در ادامه صحبت های خود گفت: همانگونه که شعری از حافظ، قیصر امین پور را گرفتار خود می کرد بعضا پیش می آمد که یک قطعه موسیقی یا نمایش یا یک نقاشی نیز او را شیفته خود می کرد. حلم و مدارای قیصر مثال زدنی بود و به نظر من آنچه قیصر را از پای درآورد و موهای سیاه او را سپید کرد زمانی بود که مخاطب را از قیصر گرفتند و سروش نوجوان را تعطیل کردند. در این سالها بود که بدترین ضربه ها را به نام ارزشها به او زدند در حالی که او از انقلاب اسلامی ایران تمام قد دفاع می کرد.
سلیمانی افزود: یکی از ویژگی های قیصر امین پور رفتار و زبانی توام با حلم و مدارا بود. او نسلی از مطبوعاتی های ایران را تربیت کرد که امروزه همگی آنها افرادی تاثیرگذار در عرصه روزنامه نگاری و مطبوعات هستند.
وی در بخش پایانی صحبت های خود با اشاره به ویژگی های شعر قیصر امین پور بیان کرد: امید و آرمان، درد و رنج و عشق سه عنصر و پایه اصلی اشعار قیصر امین پور بودند و این تسلط کم نظیر او در زبان بود که منتقدان شعر فهمیدند که چقدر با ظرافت به این موضوع نگاه می کرد. او با آشنایی زبان و ممزوج کردن آن با اندیشه والای اسلامی کاری را انجام داد که از او به عنوان فردی تاثیرگذار در عرصه ادبیات یاد خواهیم کرد.
شعرخوانی حداد عادل در تجلیل از شاعر ایرانی
غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در این مراسم با بیان اینکه اگر تعهد وی به رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی نبود درباره قیصر صحبت نمی کرد توضیح داد: واقعا نمی توان در این دقایق کوتاه حق مطلب را پیرامون قیصر ادا کرد و بنده اعتراف می کنم که صحبت هایم در حضور شما درباره قیصر آن چیزی نیست که من می خواستم و دوست دارم بگویم و بنویسم اما آرزو دارم که فرصتی پیدا کنم و بعد از مطالعه همه نوشته ها و مصاحبه های او چیزی درخور شأن و منزلت او بنویسم.
وی بعد از این صحبت ها با قرائت قطعه شعرهای یادداشت های گم شده، روز مبادا، حسرت همیشگی و قطعاتی دیگر از سروده های زنده یاد قیصر امین پور گفت: نسلی که ما بودیم و هستیم 50 سال پیش گرفتار دعوای شعر نو و شعر کهنه بود و ما هر چه در محافل و گفتمان ها و انجمن ها می دیدیم و می شنیدیم بر این نکته بود که عده ای شعر کهن و عده ای شعر نو را مورد سرزنش و عتاب قرار می دادند که این دعوا به نوعی خوراک 40 ساله جامعه ما تا پیروزی انقلاب بود.
حداد عادل با اشاره به حضور و ظهور افراد و شاعران بزرگی چون قیصر امین پور در سالهای اولیه پیروزی انقلاب گفت: شما در شعرهای امین پور ببینید آیا عیب هایی که نوپردازها به شعرهای کهن می گرفتند در شعر او دیده می شود؟ زبان شعر قیصر زبانی زنده ، فصیح و به روز بود که بدون هیچ ابتذالی کلامی را به مخاطب ارائه می کرد که از لحاظ مضمون به هیچ وجه تقلید کورکورانه شعر قدما نبود و ما بارقه ها و جرقه های ابتکار و نوآوری را در تک تک ابیات او می دیدم.
وی بیان کرد: مهمتر از اینها زبان، بیان و اندیشه قیصر امین پور است که اگر شعر قدما ربطی به مسائل روز زندگی نداشت اما شعر او شعر انقلاب، جنگ، درد، رنج مردم و احترام به آنهایی بود که انقلاب کردند. اصولا ما قیصر و متون او را در متن انقلاب یافتیم؛ جایی که به عنوان یکی از ارکان مهم حوزه هنر و اندیشه اسلامی آن سالها الگوی بسیار مهمی برای جریان سازی شد.
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی در ادامه صحبت های خود گفت: زمانی که مسئول تدوین و گردآوری کتاب های آموزشی مدارس بودم دائم به دنبال شعری می گشتم هم نو باشد هم تقلیدی نباشد و هم به آرمانهای انقلاب تعلق داشته باشد و اتفاقا 33 سال پیش بود که قدر شعرهای قیصر را دانستم که توانست برای دانش آموزان مقاطع ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان هم قابل فهم و هم الگو باشد. به نظر من در آن دوران قیصر حکم بارانی را داشت که به یک تشنه ای می بارید. شما در شعرهای قیصر رگه ای از بی ایمانی را نمی بینید. در عموم اشعار او این تعالی و چشم به افق های دور دوختن بود که دردهای اصیل انسانی را بیان می کرد. عناصری که شعرهای حافظ را جاودانه کرد مثل عشق، مرگ، زمان، جهان و الهام هایی که برای انسان از نظر فلسفی وجود دارد.
حداد عادل تاکید کرد: قیصر امین پور متفکری است که تفکرش را در شعر می دیدند. او فکر را به جای استدلال های منطقی و دانشگاهی با زبان شعر بیان می کرد و به نظر من رمز ماندگاری او در این است که شما زره ای به اخلاقی را در اشعار او نمی بینید. قیصر به هیچ کدام از معایب و نقل های محافل آلوده نبود. شعر او بی ایمانی و غفلت از مردم، نادیده گرفتن دردهای جامعه و برخی از شعرهای نو نبود. او نشان داد هم در قالب نیمایی و هم در قالب کهن نیز می توان شعر بگویم. او معتقد بود مشکل قالب نیست بلکه این فکر، اندیشه، ایمان و جوهره شعری است که می تواند یک شعر را تشکیل دهد و من همیشه افسوس می خوردم چرا خورشید عمر قیصر در نیمروز غروب کرد؟
رئیس فرهنگستان و زبان ادب فارسی در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: قیصر امین پور جوان ترین عضو فرهنگستان بود که وقتی فوت کرد 48 سال بیشتر نداشت. یادم می آید که چند سال قبل از اینکه در فرهنگستان به عضویت درآید همه اعضا با رای بالا به او رای دادند؛ اعضایی که همه به سخت گیری آنها واقفیم که کمتر به عضویت جوانها در فرهنگستان رای می دهند اما این نبوغ قیصر امین پور بود که وقتی تصمیم به پیشنهاد عضویت او گرفتم و کتابهای او را تهیه کرده و به اعضا فرستادم همه به او رای دادند و ما چند سال بهره مند از حضور او بودیم، سالهایی که درد جسمی او را در هم شکسته بود.
وی در پایان گفت: ما خیلی زود قیصر را از دست دادیم و به قول خودش "ناگهان چه زود دیر می شود" ولی مطمئن هستیم او تاثیر ماندگار خود را به جای گذاشت و به طور حتم یکی از حلقه های بلند شعر فارسی مسلما قیصر امین پور است که شعر فارسی بعد از انقلاب وامدار اوست.
روایت تصویر نقطه چین دکتر شریعتی و نقش قیصر امین پور
جواد محقق نویسنده، شاعر و از دوستان زنده یاد قیصر امین پور هم در این مراسم گفت: تعادل در گفتار و رفتار قیصر امین پور بود که از او کیمیایی کمیاب ساخت، کیمیایی که متاسفانه در این سالها کمتر آن را جستجو و پیدا کرده ایم او از لحاظ شعور، شعر و دیگر مقولات رفتاری علمی دیگر بسیار متعادل بود و با وجودی که در دوران اولیه انقلاب گرفتار فعالیت های سیاسی بود اما کارهایی را انجام داد که هم در حوزه خانواده، هم در حوزه اجتماعی و هم در حوزه مسائل فرهنگی و هنری واقعا ارزشمند بودند. او علاوه بر شعر، نقاش بسیار خوبی هم بود و همه ما خوب می دانیم که آن تصویر معروف نقطه چین دکتر علی شریعتی به چه میزان زیادی در بین مردم توزیع شد.
وی افزود: قیصر امین پور خطاط بسیار خوبی هم بود که اگر به کار خود در این زمینه نیز ادامه می داد به نظر من از سرآمدان رشته خوشنویسی معرفی می شد معدود دادستانهای او درسالهای نخستین تاسیس حوزه هنر و اندیشه اسلامی چه به نام و چه به نام مستعار نشان می داد که اگر در حوزه داستان نویسی نیز فعالیت می کرد از او به عنوان چهره ای توانمند یاد می کردیم.
محقق در بخش پایانی صحبت های خود گفت: او در مقام معلم و پرداختن به روزنامه نگاری در فصلنامه هنر و ادبیات انقلاب، هفته نامه سروش و مجله سروش نوجوان جای پای قیصر را در روزنامه نگاری محکم کرد که این نیز جای تامل فراوان دارد.
بر اساس این گزارش، در ادامه مراسم سید علی موسوی گرمارودی ضمن تجلیل و تشریح مقام ادبی زنده یاد قیصر امین پور قطعاتی را خواند ضمن اینکه در پایان مراسم نیز لوح تقدیر انجمن مفاخر و آثار فرهنگی به خانواده زنده یاد قیصر امین پور اهدا شد.
