به گزارش خبرنگار مهر، همایش و کارگاه تخصصی مطالعات تطبیقی در حوزه های فلسفه، کلام و عرفان روز پنج شنبه سوم اسفندماه به همت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در این پژوهشگاه برگزار شد .
در ابتدای جلسه دکتر حسین کلباسی استاد دانشگاه علامه طباطبایی به شکل‌گیری ایده همایش یک سال قبل در پژوهشگاه علوم انسانی زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره کرد و این نشست را یکی از ده نشست و همایش مقدماتی برای کنگره ملی علوم انسانی معرفی کرد.
دکتر کلباسی در ادامه به عمر کوتاه مطالعات تطبیقی در ایران اشاره کرد و گفت: وقتی سخن از تطبیق است یعنی دو ایده یا دو نظام یا دو متفکر با هم مقایسه می‌شوند و از این رو تطبیق صرف دانش نیست بلکه کوشش است، اما سوال این است که آیا منظور از مطالعه تطبیقی مقایسه است یا آیا مطالعات تطبیقی روش پذیر است یا خیر؟
نخستین سخنران جلسه دکتر محمد ایلخانی، استاد فلسفه دانشگاه شهید بهشتی، به بحث درباره "روش شناسی در فلسفه تطبیقی" پرداخت.
وی در ابتدا به برخی نظرات رایج درباره ماهیت فلسفه تطبیقی اشاره کرد و گفت: برخی فلسفه تطبیقی را صرف مقایسه نظامهای فلسفی و آراء متشابه فلاسفه می دانند، برخی نیز فلسفه تطبیقی را ابزار میان فرهنگی می دانند. عده ای نیز آن را وسیله ای برای مقایسه فرهنگهای غیر غربی با یکدیگر و با فرهنگ غربی و در نهایت عده ای آن را ابزاری برای شناخت فرهنگ غربی می دانند.
دکتر ایلخانی با اشاره به پیشینه این رشته نخستین کسی را که در این باب نوشته ماسون اورسل معرفی کرد که در سال 1931 کتابی در باب فلسفه تطبیقی نوشته است. اورسل در کتابش با دیدگاهی تاریخ محور و با مرکزیت اندیشه غربی به بررسی نظامهای فلسفی می پردازد.
وی در کتابش خود انسان و عقل او را در نظر نگرفت و راجع به سنخ های مختلف انسانیت و عقل با روش های تاریخ شناسی سخن گفت. روش او درکتابش تناسب و تشابه است یعنی مثلا کنفوسیوس در چین متناسب است با سقراط در یونان. این روش بعدها به وسیله هندیان و بخصوص هندی تبارها در غرب ادامه یافت و کسانی چون راجو فلسفه تطبیقی را برای بیان اینکه هندیان هم فلسفه دارند و برای رویارو کردن این فلسفه با فلسفه غرب به کاربستند. ایشان به خلاف اورسل که برای غرب محوریت قائل بود فلسفه را مفهومی عام و جهانی در نظر گرفتند. اینها به جهانی شدن فلسفه غرب اعتقاد ندارند و با نگاهی اومانیستی به آن نگاه می کنند.
وی افزود: بر خلاف این نگاهها نگاه هانری کربن است که با نگاهی پدیدارشناختی به فلسفه تطبیقی نگاه کرد. کربن از کسانی است که از طرح هویت مستقل فلسفه اسلامی در برابر فلسفه غرب دفاع کرد، چرا که تا پیش از آن فلسفه اسلامی را ادامه و دنباله رو و شرحی بر فلسفه یونان می دانستند که در قرن ششم و با انتقادهای غزالی از میان رفت.
دکتر ایلخانی اظهار داشت: در ایران نیز دکتر رضا داوری کتابی درباره فلسفه تطبیقی دارند که در آن با نگرش تاریخی اورسل مخالفت می کنند و در مسائل فلسفه تطبیقی روش فلسفی در پیش گرفته اند.دکتر ایلخانی با اشاره به سابقه طولانی ادبیات تطبیقی بر ضرورت روش مند شدن و آکادمیک شدن فلسفه تطبیقی تاکید کرد و گفت: باید به موضوعات پژوهش محورانه نگاه کنیم.
نظر شما