خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ
دهم نوامبر سال جاری، دویست و شصتمین سالروز تولد فریدریش شیلر، یکی از شاعران به‌نام آلمان است. یوهان کریستوف فریدریش فون شیلر از نامدارترین نمایشنامه‌نویسان آلمانی به‌شمار می‌رود. بسیاری از نمایشنامه‌های او در سالن‌های تئاتر کشورهای مختلف بر روی صحنه اجرا شده‌اند و اشعار او در میان آلمانی‌زبانان طرفداران زیادی دارد. رایزنی فرهنگی ایران در آلمان به مناسبت دویست شصتمین سالگرد تولد این شاعر بزرگ سعی کرده است تا در این گزارش به زندگی و آثار او بپردازد.
فریدریش شیلر دهم نوامبر سال ۱۷۵۹ میلادی در شهر مارباخ آلمان متولد شد. او بعدها در سال ۱۷۷۳ میلادی به دستور دوک وورتمبورگ، وارد آکادمی نظامی کارل اوژن شد و تحصیل در رشته حقوق را آغاز کرد. آن دوران، زندگی در این آکادمی بسیار سخت بود. کنترل شبانه روزی و تمرین‌های سخت نظامی، شرایط بدی را برای شیلر ایجاد کرد و باعث شد که او نتواند در رشته حقوق موفق باشد. به همین دلیل دوک وورتمبورگ به او دستور داد که رشته خود را به پزشکی تغییر دهد.
همزمان شیلر در آکادمی نظامی با پروفسور آبل آشنا شد. او زیر نظر آبل فلسفه آموخت و آثار شکسپیر و رسو را خواند. آشنایی شیلر با نویسندگان مطرح جهان، فصل تازه‌ای در زندگی او ایجاد کرد. در این زمان، شیلر توانست اولین شعر خود را در مجله اشوابیشه منتشر کند. در دسامبر سال ۱۷۸۰ شیلر تحصیلات خود را در رشته پزشکی به پایان رساند و به عنوان پزشک هنگ در آکادمی نظامی استخدام شد. یکسال بعد، او نمایشنامه «دزدان» را به اتمام رساند و به صورت ناشناس منتشر کرد.
در سال ۱۷۸۲ میلادی نمایشنامه «دزدان» برای نخستین بار در تئاتر شهر مانهایم روی صحنه رفت. اجرای این نمایشنامه با استقبال بی‌نظیری مواجه شد. در آن زمان، مرخصی گرفتن از پادگان امری غیرممکن بود و مجازات سختی داشت. به همین دلیل، شیلر مجبور شد برای تماشای اولین اجرای دزدان مخفیانه به مانهایم سفر کند. او بعدها به اتهام سفر مخفیانه به مانهایم به ۱۴ روز زندان و ممنوعیت از نوشتن و انتشار هرگونه نمایشنامه و شعر محکوم شد. علی‌رغم این اتفاق، کمی بعد شیلر برای دومین‌بار به مانهایم سفر کرد. این امر باعث شد که دوک کارل اوژن دوباره شیلر را احضار کند.
بالاخره در سال ۱۷۸۲ میلادی، شیلر تصمیم گرفت که به همراه آندراس اشترایکر (موسیقی‌دان) شبانه از پادگان فرار کند. پس از آن، فریدریش شیلر در فاصله سال‌های ۱۷۸۲ و ۱۷۸۵ میلادی در مانهایم زندگی کرد و سپس به فرانکفورت رفت. اما حتی مهاجرت به شهر بزرگی مانند فرانکفورت نیز نتوانست مسیر کار شیلر را هموار کند. او در فرانکفورت نسخه‌ای از اثر جدیدش به نام «توطئه‌گری فیسکوی اهل جنوا» را برای مسئولان تئاتر شهر فرستاد و از آنها خواست تا پیش از اجرا به او مبلغی به عنوان مساعده بدهند. اما با درخواست او موافقت نشد. بنابراین او که شرایط مالی خوبی نداشت، تصمیم گرفت در مزرعه‌ای در نزدیکی مانهایم ساکن شود.
شیلر در این مزرعه مخفیانه روی اثر خود «توطئه‌گری فیسکوی اهل جنوا» کار کرد و تغییراتی در آن داد. او همچنین درام مشهور خود «دسیسه و عشق» را در این مکان به اتمام رساند. کمی بعد دوباره او کوله‌بار خود را بست و راهی شهرهای دیگر آلمان شد. شیلر مدتی را در منزل فردی به‌نام کریستیان گاتفرید کورنر در لوشویتس واقع در ایالت زاکسن اقامت گزید و در آنجا «چکامه شادی» را سرود که بعدها در سمفونی نهم بتهوون جاودانه شد.
شیلر پس از سرگردانی در شهرهای مختلف آلمان، به وایمار سفر کرد. در این شهر او با گوته که قطب ادبی آلمان به شمار می‌رفت، آشنا و به عنوان استاد در دانشگاه ینا مشغول به کار شد. گرفتن پست استادی سبب شد تا بخش زیادی از دغدغه‌های مالی شیلر از میان برود. شیلر در سال ۱۷۹۰ با شارلوته فون لانگه فِلد ازدواج کرد. مدتی بعد او به بیماری شدیدی مبتلا شد که وادارش کرد، از تدریس چشم‌پوشی کند.
با این وجود، او توانست آثار نمایشی و اشعار زیادی را در این مدت به چاپ برساند. نمایشنامه‌های ماریا استوارت، باکره اورلئان و ویلهلم تل محصول این دوران است. هر چند شیلر تلاش می‌کرد تا علی‌رغم بیماری، به کار و فعالیت بپردازد، اما عاقبت او مغلوب بیماری شد و در نهم ماه مه ۱۸۰۵ در وایمار از دنیا رفت. حالا سال‌ها است که علاقمندان به شعر و تئاتر در آلمان سالروز تولد او را جشن می‌گیرند و برنامه‌های متنوعی برای بزرگداشت این شاعر و نمایش‌نویس بزرگ آلمانی برگزار می‌کنند. امسال نیز دانشگاه ینا (که مدتی شیلر در آن مشغول به کار بوده است) به مناسبت ۲۶۰ امین سالگرد تولد او، میزبان مراسم ویژه‌ای با عنوان روزهای فردریش شیلر بود.
«آزادی و دولت فرزانگی»، «دربارهٔ اشعار ساده‌لوحانه و احساسی» و «نامه‌های آگوستبورگ» عناوین برخی از آثار فلسفی اوست. ترجمه آثار شیلر در ایران نیز تاریخ مهم و در عین حال جالبی دارد. برخلاف تصور رایج، نه گوته، بلکه شیلر،نخستین شاعر آلمانی‌زبانی است که اثری مدون از او به فارسی ترجمه شده است. نخستین ترجمه‌ها از گوته در فاصله سال‌های ۱۳۰۳ تا ۱۳۰۵ هجری شمسی ثبت شده‌اند، یعنی نزدیک به ۱۸ سال پس از انتشار نخستین ترجمه از شیلر که تقریباً همزمان با کارهای مشابه در جهان عرب صورت گرفته است.
یوسف اعتصام الملک، پدر پروین اعتصامی که شاعر اجتماعی‌سرا و از آغازگران و پیشروان ترجمه ادبی در ایران بود، نخستین بار کتاب «دسیسه و عشق» را در سال ۱۲۸۵، یعنی مدت کوتاهی پس از ساخت مدرسه دارالفنون و آغاز رسمی ترجمه آثار غربی، از زبان فرانسه به فارسی ترجمه کرد. این ترجمه شروع پذیرش و شناخت شیلر در زبان فارسی است. یوسف اعتصامی همزمان می‌کوشید با برگرداندن آثار مهمی از ادبیات اروپا خوانندگان را با نویسندگان غربی آشنا کند. او برای معرفی نویسندگان برجسته‌ی اروپا، رمان بزرگ «بینوایان» اثر ویکتور هوگو را نیز به فارسی برگرداند.
در سال ۱۳۰۹ بزرگ علوی، که بجز رمان‌هایش فرهنگ لغتی فارسی-آلمانی نیز در کارنامه‌اش به چشم می‌خورد، «دوشیزه اورلئان» شیلر را مستقیماَ از آلمانی برگرداند. اندکی بعد در سال ۱۳۱۱ عبدالحسین میکده نیز «ماری استوارت» و در سال ۱۳۳۶ دو نمایشنامه دیگر شیلر «راهزنان» و «توطئه‌گری فیسکوی اهل جنوا» را ترجمه کرد. در سال ۱۳۲۴ نیز مترجمی به نام خانم باتمانقلیچ نمایشنامه «معمای توراندخت» او را به فارسی برگرداند.
نظر شما