ستارگان آسمان هنر ؛ فراموش‌شدگان عرصه تصویر

به گزارش خبرنگار مهر، زندگی افراد شناخته شده در عرصه های مختلف نه تنها به لحاظ فرهنگی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و شرایطی را فراهم می آورد که هنرمندان و بزرگان فرهنگ و هنر و صنعت یک کشور به دیگر ملت های جهان شناسانده شوند، به جهت وجود منابع تحقیقی کامل و غنی سوژه ای مناسب در اختیار تولیدکنندگان آثار تصویری را به وجود می آورد.

در سینمای جهان بسیاری از آثار برجسته را فیلم هایی تشکیل می دهند که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به زندگی یکی از هنرمندان یا افراد مشهور دیگر عرصه ها پرداخته اند. این نوع آثار با توجه به امکان قصه پردازی درست بر اساس منابع مکتوب و به کارگیری تصاویری زیبا که با موضوع اصلی داستان ارتباط داشته باشند، امکان تولید فیلم یا مجموعه تلویزیونی خوبی را فراهم کرده اند. پرداختن به زندگی ویلیام شکسپیر، آمادئوس موتزارت، ونسان ونگوگ و لئوناردو داوینچی از جمله این آثار است.

نمایی از فیلم سینمایی "نیما یوشیج"

پس از انقلاب با توجه به اینکه کارگردانان عرصه سینما به موضوع های مختلف توجه نشان دادند، در زمینه تصویرکردن زندگی افراد مشهور و شخصیت های قابل اعتنا کشور به ارایه آثار مناسبی پرداخته اند. هر چند برخی از این آثار از کیفیت به نسبت خوبی برخوردار بوده اند، اما بیشتر آنها در جذب مخاطب به موفقیت چندانی دست پیدا نکرده اند.

فیلم سینمایی "دلشدگان" ساخته علی حاتمی زندگی بخشی از بزرگان موسیقی کشور را به تصویر می کشد که با مشقت زیاد و هزینه شخصی، به منظور برجای ماندن موسیقی سنتی و اصیل کشور اقدام به پرکردن صفحه های گرامافون در کشوری دیگر کردند. هر چند در میانه راه به خاطر حمایت نشدن از سوی دولت با مسایل و مشکلات زیادی همراه بوده اند.

البته این فیلم بیش از آنکه وقایع مستندی برگرفته از کتاب های تاریخ را مورد توجه قرار دهد و به ارایه روایتی منطبق بر واقعیت های زمان مورد نظر قصه بپردازد، در اندیشه ارایه داستانی جذاب بوده است که موسیقی و برخی از اهالی این رشته محور اصلی آن قرار داشته اند. به عبارت دیگر، انگیزه اصلی از ساخت این فیلم ارایه اثری متفاوت بوده است.

فیلم "کمال الملک" به عنوان دیگر اثر شاخص حاتمی، شرح حالی از زندگی شناخته شده ترین نگارگر ایرانی است. این اثر به مسایل تاریخی و اتفاقات موجود در منابع مختل توجه بیشتری نشان داده است و تماشاگر به خوبی می تواند موقعیت زمانی و مکانی این نقاش چیره دست ایرانی را به خوبی درک کند. به خصوص که این شخصیت در پایان عمر با مشکلات زیادی مواجه می شود.

فیلم "مشق عشق" ساخته شهریار پارسی پور اثر دیگری است که به زندگی دو تن از مشهورترین نقاشان قهوه خانه ای ایران می پردازد. در این فیلم به فرازهای مهمی از شرح حال و آثار این هنرمندان به طور مستقیم اشاره می شود و مشکلاتی که با آن مواجه بوده اند به تصویر درمی آید. فیلمساز ضمن اینکه به خوبی احساس و نحوه زندگی این دو هنرمند را در اثر خود بیان می کند، اشاره خوب و جامعی به دلایل شکوفایی و رکود نقاشی قهوه خانه ای در کشور دارد.

سال گذشته نیز فیلمی با عنوان "نیما یوشیج" به کارگردانی نادر کجوری ساخته شد که به زندگی پدر شعر نو می پرداخت. سازنده این اثر سعی کرده بخش عمده ای از شرایط زندگی و نحوه خلق آثار ادبی به وسیله این شاعر بلندآوازه ایرانی را به تصویر بکشد. هر چند به قدری درگیر بیان شرح حال یوشیج شده که به جذابیت های فیلم توجه چندانی نکرده و فیلم در برقراری ارتباط با مخاطب دچار مشکل می شود.

از حدود دو سال قبل نیز ساخت فیلمی با عنوان "استاد شهریار" به کارگردانی کمال تبریزی آغاز شده است. این اثر به بیان بخشی از زندگی و فعالیت های ادبی محمدحسین بهجت می پردازد که یکی از مشهورترین اشعار را در مدح حضرت علی (ع) گفته است. این فیلم هنوز مراحل نهایی آماده سازی را سپری می کند و قرار است سه دوره مختلف زندگی استاد شهریار را به تصویر دربیاورد.

به تازگی برنامه ریزی برای ساخت پنج فیلم با مشارکت سازمان صدا و سیما در خصوص زندگی پنج تن از شاعران و نویسندگان مشهور ایرانی نیز آغاز شده است. پروین اعتصامی، نیما یوشیج، سهراب سپهری، جلال آل احمد و صادق هدایت نویسندگانی هستند که در قالب این مجموعه فیلم ها ارایه خواهد شد. سازمان صدا و سیما در تولید این آثار مشارکت دارد.

مسئله این است که تلاش فیلمسازان و دست اندرکاران تولید برنامه های تلویزیونی در زمینه معرفی تصویری و جذاب زندگی اهالی هنر و فرهنگ و صنعت کشور بسیار اندک و محدود است. در کشور ما معمارانی بوده اند که اکنون آثار آنها در شهرهای بزرگ پس از قرن ها پابرجاست و در کار خود از نبوغ خاصی برخوردار بوده اند، اما هیچ تلاشی برای شناساندن این افراد و بیان دستاوردهای این هنرمندان صورت نمی گیرد.

این در حالی است که فیلمسازان ایتالیایی و حتی کارگردان هایی که به دعوت دولت برای معرفی معماری مناطق مختلف این کشور فعالیت کرده اند، شرایطی را به وجود آورده که هنرمندان معمار این کشور در جهان بسیار شناخته شده اند و حتی معماران جدید این کشور به الگوبرداری از بناهای قدیمی کشورشان اشاره می کنند. در صورتی که حتی ایرانی ها نیز استادان زنده و درگذشته عرصه معماری را نمی شناسند. چه برسد به اینکه در جهان شناخته شده باشند.

ما در کشور از هنرمندان بسیار مشهور و توانایی در عرصه مجسمه سازی و نقاشی برخورداریم که برخی از آنها شهرت جهانی دارند. اما هیچکدام از کارگردان های سینما و تلویزیونی به این سمت حرکت نکرده اند که فیلمی مناسب از زندگی و آثار آنها تولید کنند. ساخت چنین آثاری غیر از تاثیرات مثبت اجتماعی که دربر دارد، به فیلمسازان برای تولید اثری با کیفیت کمک می کند.

سازمان صدا و سیما با ساخت مجموعه برنامه های فرهنگی و هنری می تواند گام موثری در جهت معرفی اهل فرهنگ و هنر بردارد. در این زمینه مجموعه برنامه "آوای ایرانی" که به معرفی فعالان قدیمی موسیقی اصیل و سنتی ایرانی می پردازد، نمونه بسیاری خوبی است. به این جهت که ضمن برخورداری از جذابیت شنیداری و بصری، به خوبی زندگی اهالی موسیقی را بیان می کند.