به گزارش خبرنگار مهر، تازه‌ترین اثر از منشورات «سوره مهر» در حوزه تاریخ انقلاب اسلامی به زودی منتشر می‌شود. این کتاب با عنوان «لوطی انقلابی» زندگی و زمانه طیب حاج‌رضایی از شهدای نام‌آشنای قیام ۱۵ خرداد را بررسی می‌کند. به همین بهانه و در آستانه فرارسیدن سالروز قیام تاریخی ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ با محمد جعفربگلو، نویسنده کتاب «لوطی انقلابی» به گفت‌وگو پرداختیم. از این تاریخ‌پژوه درباره شخصیت طیب حاج‌رضایی، نقش‌آفرینی او در سیاست، عملکرد وی در قیام ۱۵ خرداد و جزئیات کتاب «لوطی انقلابی» سوال کردیم.
جعفربگلو درباره دوران اولیه زندگانی طیب حاج‌رضایی گفت: اسناد و روایت‌های تاریخی برآنند که طیب در دوران جوانی سابقه خوبی نداشته و اغلب در نزاع‌ها و درگیری‌های خیابانی حاضر بوده است. در اوایل دهه ۲۰ به عنوان «یکه بزن» جنوب تهران شناخته می‌شد و بسیاری از لات‌ها و بزن‌بهادرها از او حساب می‌بردند. طیب در دوران جوانی در میدان امین‌السلطان باج‌گیری می‌کرد و اصطلاحاً «درباغی» می‌گرفت.
این پژوهشگر تاریخ ادامه داد: در سال ۱۳۲۲ طیب حاج‌رضایی به جرم قتل یکی از اشرار تهران به نام «محمد مشهدی عبدالرحمن» معروف به «محمد پررو» تحت تعقیب قرار می‌گیرد و چندی بعد هم به اتهام اخلال در امنیت کشور دستگیر و به بندرعباس تبعید می‌شود.
نویسنده کتاب «لوطی انقلابی» درباره نقش‌آفرینی طیب حاج‌رضایی در سیاست گفت: در اوایل دهه ۳۰ شاهد حضور طیب در سیاست هستیم. او در کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ از اثرگذارترین مهره‌های دربار محسوب می‌شود. طیب در حمله به خانه مصدق در این روز پیشگام بود و حتی نقش او در این ماجرا از شعبان بی‌مخ هم به مراتب بیشتر است.
وی افزود: همان‌طور که می‌دانید شعبان جعفری که بعد از کودتای ۲۸ مرداد به «تاج‌بخش» ملقب شد تا بعد از ظهر آن روز در زندان بود اما طیب از صبح ۲۸ مرداد با سازماندهی دسته‌های لومپن‌ها، از مهم‌ترین بازوهای اجرایی کودتا محسوب می‌شد.
این نویسنده درباره تغییر جهت طیب حاج‌رضایی و نقش‌آفرینی او در قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ گفت: یک دهه بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۳۲، طیب در قیام ۱۵ خرداد ۴۲، نقشی رودرروی دربار ایفا کرد و این نقطه اوج هنرنمایی او در تاریخ است. البته تغییر مسیر طیب حاج‌ضایی و یا به تعبیر گزارشگر ساواک «تغییر لحن» او یک‌شبه و ناگهانی رخ نداد بلکه در بستر جریان‌ها و رخدادهای مختلف میسر شد.
نویسنده کتاب «لوطی انقلابی» پیوند طیب با روحانیت را از عوامل تغییر مسیر او دانست و گفت: زندگی طیب از اواسط دهه ۳۰ با روحانیت پیوند خورد و او تحت تأثیر این عامل کم‌کم تغییر رویه داد. البته عوامل دیگری هم در تحول او مؤثر بود که در کتاب «لوطی انقلابی» به طور مبسوط مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در این کتاب دو بعدِ متفاوتِ حیات سیاسی طیب حاج‌رضایی مورد بررسی قرار گرفته و سعی شده علل و روند تغییر رویکرد او تبیین شود.
وی درباره نحوه جمع‌آوری اطلاعات کتاب اشاره کرد: بخش اعظم اطلاعات و داده‌های کتاب با استفاده از اسناد جمع‌آوری شده است. در این راستا سعی شد علاوه بر اسناد شهربانی و ساواک، برگه‌های بازجویی طیب هم مورد بررسی قرار گیرد. همچنین در این کتاب آخرین خاطرات مرحوم بیژن حاج‌رضایی فرزند شهید طیب که در ۱۱ سالگی شاهد روند محاکمه پدرش بود نیز ثبت و ضبط شده است.
جعفربگلو درباره مهم‌ترین اسناد کتاب «لوطی انقلابی» گفت: در این کتاب برای نخستین‌بار وصیت‌نامه دست‌نویس شهید طیب حاج‌رضایی که یک شب قبل از تیرباران به پسرش بیژن تحویل داد منتشر خواهد شد. علاوه بر این، اسناد مهمی درباره اتهام قتل به طیب منتشر می‌شود که گره‌های تاریخی در این ماجرا را باز می‌کند. این اسناد ثابت می‌کند که طیب حاج‌رضایی در ماجرای آن قتل هیچ نقشی نداشته است.
به گفته این نویسنده، کتاب «لوطی انقلابی» طی روزهای آینده از سوی انتشارات سوره مهر روانه بازار نشر خواهد شد. این کتاب نخستین اثر پژوهشی و تحلیلی درباره طیب حاج‌رضایی محسوب می‌شود و بسیاری از پرسش‌های تاریخی درباره زندگی طیب را پاسخ خواهد داد.
نظر شما