زلزله‌ای که قلب مردم جهان را لرزاند / بازخوانی یک حادثه ویرانگر

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها- مطهره میرزایی: زلزله از جمله پدیده‌های طبیعی است که اگرچه علت وقوع آن کاملاً منطقی و علمی بوده اما خسارات مالی و جانی به بار آمده از آن همواره در تاریخ بشریت غم و اندوه فراوانی به همراه داشته است.

یکی از مهم‌ترین رویدادهای مهم تاریخی استان قزوین که همواره داغ فراوانی را بر دل مردم به یادگار گذاشت زلزله سال ۴۱ منطقه بوئین زهرا است.

زلزله بوئین زهرا یکی از تلخ‌ترین حوادث طبیعی تاریخ ایران است. حادثه‌ای که هزاران نفر در پی آن جان خود را از دست دادند.

مرکز اصلی زلزله سال ۴۱ بوئین زهرا بود

محمد حسن سلیمانی یکی از محققین قزوینی است که در گفت‌وگو با خبرنگار مهر می‌گوید: سال ۱۳۴۱ زلزله‌ای به قدرت ۷.۲ ریشتر ساعت ۲۲:۵۵ دقیقه بخش وسیعی از ایران را لرزاند که مرکز اصلی این زمین لرزه که تا آن هنگام در نوع خود در یک قرن اخیر منحصر به فرد بشمار می‌رفت بلوک زهرا یا بوئین زهرای امروز از توابع شهرستان قزوین بود.

وی اضافه می‌کند: گستره این زلزله ۴۵ هزار متر مربع بود که طبق اسناد رسمی ۱۲ هزار و ۲۵۵ نفر طی این زلزله جان خود را از دست دادند.

این کارشناس تصریح می‌کند: ازبین رفتن قنوات، نبود آب و تغذیه مسئله‌ای بود که مردم را بیش از پیش دغدغه‌مند می‌کرد.

وی ادامه داد: روزنامه عصرگاهی «اطلاعات» حدود ۱۴ ساعت پس‌از زلزله درحالی‌که هنوز ابعاد زلزله به‌درستی هویدا نشده بود؛ تیتر نخست خود را به زلزله بوئین‌زهرا اختصاص داد «زلزله دیشب چند هزار نفر را مقتول و مجروح کرد.»

با توجه به اینکه مردم ایران از گذشته‌های دور همواره یاری‌گر یکدیگر بودند و در این میان نقش پهلوانان و جوانمردان پررنگ‌تر احساس می‌شد گفته می‌شود که پهلوان تختی نیز از جمله کسانی بود که به یاری مردم شتافت.

سلیمانی درخصوص ورود پهلوان تختی به بویین زهرا می‌گوید: پهلوان تختی برای جمع‌آوری کمک برای زلزله زدگان از تجریش تا راه‌آهن تهران را پیاده طی کرد و در بین راه برای زلزله زدگان کمک جمع‌آوری کرد.

حاج یوسف نظری از جمله ساکنین منطقه بوئین زهرا است که از زلزله خاطراتی به یادگار دارد. او در خصوص وقوع زلزله می‌گوید: ما باغی را به نام بنان السلطنه اجاره کرده بودیم و شب را همراه دایی خود برای نگهبانی از باغ سپری می‌کردیم و باتوجه به گرمی هوا تصمیم گرفتیم روی پشت بام خانه باغ بخوابیم.

زلزله برای ما رویدادی عجیب و دور از باور بود

وی اضافه می‌کند: ناگهان طی فرآیندی با یک تکان شدید منقلب شدیم و گمان کردیم توسط اجنه مورد اذیت قرار گرفتیم که البته باور اغلب افراد روستا نیز همان بود چرا که تابحال تجربه وقوع زلزله را نداشتیم.

این روستایی عنوان می‌کند: تکان‌ها شدیدتر شد و سقف خانه فرو ریخت ناگهان از دور و از چهار جهت فریاد یاحسین بلند شد و ما به سوی روستا حرکت کردیم.

وی ادامه می‌دهد: برخی از مردم منقلب شده و از خانه بیرون آمده بودند و برخی دیگر زیر آور مانده بودند به کمک همسایه‌ها رفتیم. پدرم گوشش را روی زمین می‌گذاشت و از هرکجا که صدای ناله‌ای بلند می‌شد همانجا را می‌کندیم.

نظری تصریح می‌کند: تا صبح اجساد و مجروحین یکی پس از دیگری از دل خاک خارج می‌شدند و ما اجساد را روی شانه‌های خود با نردبان حمل می‌کردیم و با توجه به آمار بالای اجساد، گاهی اجساد همراه خانواده و بدون کفن در یک جا دفن می‌شدند.

وی تاکید می‌کند: پهلوان تختی از جمله اشخاصی بود که به فریاد زلزله زدگان رسید. آیت الله طالقانی نیز از دیگر اشخاصی بودند که در این محل حاضر شدند و همراه با گروهی از دانشجویان در امور جهادی کمک رسان بودند.

تخریب ۱۰۰ درصدی خوزنین در زلزله سال ۴۱

روستای خوزنین یکی از روستاهای بوئین زهرا است. این روستا از جمله روستاهایی بود که به صورت ۱۰۰ درصد تخریب شد.

سلیمانی در ادامه گفتگو با مهر می‌گوید: روزنامه اطلاعات در شماره ۱۸ شهریور خود نوشت؛ یک هفته پس از فاجعه زلزله، در شرایطی که دیگر کسی امیدی نداشت روستایی زنده‌ای از زیر خروارها آوار بیرون کشیده شود و هزاران جان‌باخته به گورهای سرد سپرده‌شده بودند، ناگهان خبر رسید که دو کودک سه و هفت‌ساله زلزله‌زده از زیر آوار زنده خارج شدند.

این کارشناس می‌گوید: جراید پایتخت و روزنامه اطلاعات نیز چنین نوشته‌اند که اولین کلنگ برای ساخت واحدهای مسکونی برای زلزله‌زدگان را بازاریان و روحانیون تهران آن هم به مسئولیت حجت‌الاسلام محمدتقی فلسفی بر زمین زدند.

آذرپور یکی از اهالی خوزنین در وصف زلزله چنین می‌گوید که آمار خرابی‌ها در خوزنین صد در صد بوده اما مراحل ساخت و ساز روستا در کمتر از یکسال آغاز شده است.

تزریق روحیه در زمان زلزله تلخی ماجرا را کاهش می‌داد

وی در اظهارات خود چنین می‌گوید که دلداری و تزریق روحیه مردم به یکدیگر در زمان زلزله بیشتر از هرلحظه احساس می‌شد اما بار روانی این وقایع روح مردم را خدشه‌دار کرده بود.

وی تاکید می‌کند: یکی از اهالی روستا که پیرزنی تنها است در وصف زلزله می‌گوید که حالا پس از گذشت سال‌ها از زلزله و ازدست دادن دو فرزند هنوز هم صدای کودکانم را در جای جای خانه احساس می‌کنم.

وی بیان می‌کند: انتشار اخبار و تصاویر از زلزله سال ۴۱ سبب شد تا کمک‌های مردمی در سطح بین المللی جمع‌آوری و در اختیار مردم قرار گرفت.

حاجیه خانم که در زمان جنگ کودکی بیش نبوده در ادامه می‌گوید: آن زمان چهارسال سن داشتم اما بخاطر دارم که در طبقه فوقانی خانه خواب بودیم که پس از زلزله پدرم ما را به جای دیگری منتقل کرد و من در این بین می‌شنیدم که بچه‌های همسایه حین وقوع زلزله داخل چاه افتاده و جان خود را ازدست دادند که البته در این میان شنیدن خبر مرگ سایر بستگان نیز بسیار بود.

امروز ۶۰ سال از این فاجعه تلخ می‌گذرد اما مردم بوئین زهرا هنوز از رنج و غم آن روزهای تلخ ناله سر می‌دهند. بوئین زهرا همچنان داغدار عزیزانی است که طبیعت از مردمان این شهر گرفت.

گفتنی است بوئین زهرا روی گسل قرار دارد و با توجه به این امر زلزله به جزئی از وقایع زندگی در این شهرستان تبدیل شده است.