بسته پیشنهادی آمریکا به عراق و پیامدهای خطرناک یک توطئه

بر اساس مصوبه شورای امنیت سازمان ملل متحد، آمریکا موظف شده است تا پیش از پایان سال 2008 میلادی، نیروهایش را از عراق خارج کند. این درحالی است که حضور 140 تا 150 هزار نظامی آمریکایی در عراق تنها دستاورد تقریبا پنج سال سرمایه گذاری سیاسی،امنیتی، اقتصادی و نظامی این کشور پس از اشغال عراق به شمار می رود.

بنابراین خروج تنها دستاورد لشگرکشی پنج ساله آمریکا به عراق در سایه ناکامی دردستیابی به فرصتهای سیاسی، اقتصادی و امنیتی برای دولتی که تقریبا سه هزار میلیارد دلار هزینه کرده است؛ نگرانی هایی را سبب خواهد شد.

از این رو، طبیعی است در مدت زمان باقی مانده تا پایان سال 2008، تیم نفتی کاخ سفید، در پی چاره جویی برای بقای حتی کوتاه مدت آمریکا در عراق باشد. واشنگتن در شرایط کنونی پس از آزمون تمام توان امنیتی،سیاسی و نظامی( در قالب طرح پروژه هایی چون گارنر، پل برمر، نگروپونته، خلیل زاد و این اواخر پتریوس) خود چاره کار را در یک معامله بزرگ تحت نام " توافق امنیتی" دیده است .

بسته توافق امنیتی چیست؟

براساس توافق امنیتی(بخوانید امنیتی، سیاسی و اقتصادی) پیشنهادی از سوی جرج بوش رئیس جمهوری آمریکا به دولت آقای نوری المالکی در برابر وعده خروج عراق از تحت فصل هفت منشور سازمان ملل متحد، نیروهای آمریکایی در سقفی نامحدود و توافقی با دولت عراق در این کشور باقی خواهند ماند و به نوعی با این طرح پیشنهادی،واشنگتن مصوبه شورای امنیت را دور خواهد زد.

درخواست خروج عراق از تحت فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد فی نفسه درخواستی بجا وعاقلانه ای است،اما آنچه اسباب نگرانی بسیاری از عراقی ها را فراهم کرده است؛ میزان جدیت آمریکا در تحقق آن و امتیازاتی است که آمریکایی ها در قبال این وعده، پیش از اجرای آن از طرف عراقی درخواست خواهند کرد.

کاخ سفید در تبدیل ناکامی های پنج سال اخیر به فرصتهای بی بدیل در عراق،عزمی جدی دارد. بنابراین از طرح هیچ وعده ای دریغ نخواهد کرد. آنچه در زمان باقی مانده از عمر ریاست جمهوری بوش به دولت آقای مالکی پیشنهاد شده، در صورت توافق دولت عراق، شرایطی شبیه آنچه بر مردم ژاپن و آلمان پس از اشغال دو کشور گذشت، به وجود خواهد آمد.

افزون بر اینکه ماهیت دولت عراق به عنوان یک کشور اسلامی با ماهیت دولتهای ژاپن و آلمان وقت بسیار متفاوت است. برشمردن برخی ویژگی های توافق امنیتی پیشنهاد شده توسط بوش به دولت مالکی،می تواند تحلیل واضحتری را نسبت به بسته پیشنهادی کاخ سفید به عراق پیش روی افکارعمومی قرار دهد. 

بر اساس"توافق امنیتی" پیشنهادی به عراق :

الف : آمریکا متعهد می شود که تمام تلاشهای خود را برای خروج عراق از تحت بند 7 منشور سازمان ملل متحد به کار گیرد.

در این تعهد،آمریکایی ها با استفاده از واژه"تمام تلاش"درواقع ازدادن هرگونه تضمینی که آنها را متعهد به این اقدام کند، خودداری کنند. بنابراین با توجه به رقابت قدرتی که هم اینک در شورای امنیت میان آمریکا، روسیه و چین وجود دارد؛ معلوم نیست که آمریکا بتواند به تنهایی دست به چنین اقدامی بزند.

ب : دولت عراق با حضور نیروهای آمریکایی در عراق برای یک مدت مشخص و توافق شده، موافقت می کند. تعهد دولت عراق سبب بروز نگرانی هایی در میان افکارعمومی این کشور شده است چه اینکه دارای ویژگی های بسیار خطرناکی است که عزت، استقلال و حاکمیت عراقی ها را خدشه دار می کند.

برخی از ویژگی های توافق امنیتی پیشنهادی آمریکا به شرح زیر است :

1-نیروهای آمریکایی و تمام پیوستهای آن باید تحت مصونیت قرارداشته باشند.

2- اقدام یکجانبه علیه هر جریان یا شخصی که آمریکایی ها تشخیص دهند، تروریسم است.

3- اقدام از خاک عراق علیه کشورهای منطقه

4- سقف نامحدود زمانی این توافق

5- عراق باید عامل استقرار منطقه ای باشد.

از دید آمریکا،استقرارمنطقه به معنای تامین امنیت رژیم اسرائیل به عنوان یک اصل درسیاست خارجی واشنگتن تعریف می شود ؛ گنجاندن این بند در توافق امنیتی پیشنهادی به عراق، به معنای آن است که بغداد باید سازگار با تل آویو باشد.

درباره بند مربوط به تشخیص مصداقها در تروریسم توسط آمریکایی ها، نکته حائز اهمیت اینکه معلوم نیست که شخصیتهای سیاسی و دینی امروز پس از توافق دولت عراق با این بسته پیشنهادی، فردا در لیست مد نظر آمریکایی ها قرار نداشته باشند.

بنابراین دولت عراق بر اساس توافق امروز قادر نخواهد بود مانع اقدام آمریکا علیه شخصیتهای عراقی شود؛ این موضوع درباره شبه نظامیان عراقی وابسته به شیعیان که در واقع ابزار تاثیرگذاری آنها محسوب می شود، نیز صدق خواهد کرد.

جیش المهدی به رهبری مقتدی صدر و سپاه بدر وابسته به مجلس اعلای اسلامی عراق جزو هدف این بند از توافق امنیتی قرار دارند . در صورت تشخیص آمریکایی ها مبنی بر اینکه این گروهها، تروریستی هستند علیه آنها اقدام خواهد شد؛ آنگاه دولت عراق حق هیچ گونه اعتراضی نخواهد داشت؛دولتی که تقریبا پس از 50 سال انزوای قدرت، اینک قدرت را به دلیل مقاومت همه گروهها در قبضه خود درآورده است.

نتیجه اینکه، موقعیت شیعیان در ساختار قدرت تضعیف خواهد شد همین داستان برای دیگر قومیتهای عراقی نیز صدق می کند . چون هدف غایی آمریکا در واقع در عراق،دولتی سرسپرده و "بله قربان گو"است، بنابراین وجود شبه نظامیان دیگر قومیتهای عراقی مانند اهل سنت و حتی کردها، نوعی تحدید کننده حوزه مانور آمریکایی ها محسوب می شود . بنابراین پس از یکسره شدن کار شیعیان، نوبت گروههای اهل سنت است که به گواه تحلیلگران آمریکایی، بیشترین هزینه را در عراق به نظامیان و سیاست آمریکا تحمیل کرده اند. از این رو، تنها در چارچوب این بند از توافق امنیتی، بخشی از ناکامی های واشنگتن در پنج سال اخیر جبران خواهد شد.

درباره بند مربوط به اقدام از خاک عراق علیه کشورهای منطقه، نکته قابل تامل،تلاش واشنگتن برای احیای پروژه تغییر نقشه سیاسی خاورمیانه است که درچارچوب طرح خاورمیانه بزرگ،پیشتر مطرح شده بود، اما به دلیل ناکامی آمریکا در عراق به حال تعلیق درآمد. ایجاد تغییر در کشورهای عربی که نه تنها با آمریکا درحمله به عراق همسویی نکردند، که با آن مخالفت نمودند، همواره آرزوی نئومحافظه کاران آمریکایی محسوب می شد. حال درچارچوب این بند از توافق امنیتی، فرصتی جدید برای تغییر از طریق اقدام نظامی به وجود خواهد آمد؛امری که ممکن است به بحرانهای جدیدی درمنطقه بینجامد.

درمجموع فضای سیاسی آینده عراق، فضایی بسیار حساس و متفاوت از فضای کنونی خواهد بود؛ آمریکایی ها که در آستانه خروج از عراق قرار گرفته اند؛ قصد دارند ناکامی های اخیر خود را تبدیل به برگ برنده نمایند.این برگ برنده، بسته پیشنهادی" توافق امنیتی" نام دارد . با نگاهی به زوایای این بسته و محتوای آن،رخدادهای اخیر عراق، به ویژه حوادث مربوط به جیش المهدی به خوبی قابل تحلیل و ارزیابی است.
 -----------------------------------------
"مهدی شکیبایی" کارشناس مسائل خاورمیانه