تقسیم‌بندی اقلیمی ادبیات معاصر در "مکتبهای داستان‌نویسی در ایران"

به گزارش خبرنگار مهر، قهرمان شیری در مقدمه کتاب می نویسد: "در تکوین سبک یک نویسنده، علاوه بر انگاره ها و انگیزشهای فردی و درونی، شمار زیادی از محرکهای مرتبط با محیط اجتماعی و محیط جغرافیایی همواره اثرگذار بوده است. حتی عاملیت انگیزشهای درونی نیز در اغلب اوقات می تواند به سادگی قائم به قدرتهای موثرهای بیرونی باشد. اگر استخوان بندی یک اثر ادبی به خصوص از نوع روایتی آن از چهار ستون سوژه گزینی، ساخت زبانی، جهان نگری و پرداخت هنری - تشکیل شده باشد، عمده ترین مواد اولیه این شالوده از طریق مجموعه ای از عوامل دیگر حاصل می شود که همگی به خاستگاه اقلیمی نویسنده مربوط می شوند یعنی عواملی چون محیط اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، تاریخی و محیط طبیعی..."

این اثر شامل 6 فصل است؛ فصل اول پیش درآمدی است بر سبکهای اقلیمی در داستان نویسی معاصر ایران. در این بخش مکاتب آذربایجان، اصفهان، خراسان، غرب، شمال، جنوب و مرکز به صورت مختصر بررسی شده است.

نویسنده در فصل دوم مکتب آذربایجان و نویسندگان مشهور آن را معرفی می کند. "بهرنگی و داستان نویسی سنتی"، "ساعدی و داستان نویسی مدرن"، "براهنی و داستان نویسی پسامدرن"، "ادبیات روستایی، شهری و جهانی"، "رئالیسم جادویی"، "باز آفرینی واقعیتهای تاریخی"، "معتقدات مارکسیستی"، "بیگانه ستیزی"، "سیاست و مبارزه" و "ارجاعی بودن زبان" از عناوینی هستند که به آنها پرداخته شده است.

قهرمان شیری در ابتدای این فصل می نویسد: "ادبیات داستانی در طول تاریخ تکوین خود با گذر از دوره های مختلف، سه چهره کاملا متمایز یافته است که عبارت اند از داستان نویسی سنتی، مدرن و پسامدرن. مکتب آذربایجان به طور کپسولی آن سه دوره را در سه دهه از 1340-1370 با شتابی شگفت انگیز طی کرده است."

فصل سوم اثر به مکتب داستان نویسی اصفهان اختصاص دارد. نویسنده ضمن بیان ویژگیهای مکتب اصفهان، از جریان ستیزی و تلفیق روایت سنتی و مدرن سخن گفته است. "روایت شکنی"، "حساسیت به هویت باختگیها"، "دگر اندیشی هنری و اجتماعی"، "شک در باورداشتها"، "سرآغاز و سرانجام" و "نتیجه گیری" از بخشهایی است که نویسنده در این فصل به آنها پرداخته است.

نویسنده در فصل چهارم به مکتب داستان نویسی جنوب اشاره کرده و در این باره نوشته است: "داستان جنوب به رغم برخورداری گسترده از روح رئالیسم، یک رگه نیرومند ناتورئالیسم نیز در بطن خود نهفته دارد که در ادبیات هیچ منطقه ای نمی توان آن را مشاهده کرد..."

"سه گونگی منطقه اقلیمی"، "سه گانه رئالیسم"، "ناتورئالیسم"، "سیاست گرایی"، "آرزوی نجات بخش"، "درونگرایی در روایت" و "زبان" بخشهای این فصل را تشکیل می دهند.

فصل پنجم این کتاب به نام مکتب داستان نویسی خراسان به "گذشته گرایی و تاریخی نگری"، "سیاست و استعاره"، "بی اعتنایی به جریان سازیها"، "آشتی عقل و عرفان"، "عشق ورزی به طبیعت"، "رئالیسم اجتماعی"،"درآمیختگی با شخصیتها و موقعیتها"، "شاعرانگی در نثر"، "نقالی در روایت"، "مداخله گری و ماجراگزینی" و "غریب آشنایی" می پردازد.

آخرین فصل "مکتبهای داستان‌نویسی در ایران"، ادبیات اقلیمی کرمانشاه را مطرح کرده و از علی اشرف درویشیان، منصور یاقوتی و علی محمد افغانی به عنوان نویسندگانی مهم در این منطقه نام برده است.

قهرمان شیری در این بخش سه عنوان "رئالیسم سوسیالیستی"، "ایدئولوژی زدگی" و "تقابل فقر و غنا " را هم تعریف کرده است.

این کتاب در 334 صفحه و شمارگان 1500 نسخه توسط نشر چشمه به بازار کتاب آمده است.