اسلامی‌سازی علوم تجربی در آینده‏پژوهی مورد توجه قرار گیرد

به گزارش خبرنگار مهر در قم، حجت‌الاسلام غلامرضا بهروزلک بعد از ظهر یک شنبه در نشست علمی آینده پژوهی و مطالعات اسلامی با بیان این مطلب که ما با رویکردهای مختلف درباره آینده‌نگری مواجه هستیم که با آنها آینده را مطالعه می‌کنیم، گفت: رویکرد اول، رویکرد دیدگاه شناسی ادیان و مکاتب است؛ به این معنا که از نگاه دیدگاه شناسی دین، آینده چگونه تصور می‌شود.

 وی رویکرد دیگر را نگاه عقلی به آینده جهان و فلسفه تاریخ دانست گفت: چیستی محرک تاریخ، چیستی قانون و چگونگی فرجام و آینده تاریخ در این رویکرد جای می‌گیرند.

عضو هئیت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) رویکرد بعدی را نگاه فردی شهودی که شاید قابل نظم و فرمول کردن نباشد دانست و گفت: رویکرد آخر این است که بدانیم رویکرد تجربی بشری به آینده و مطالعات آینده چگونه خواهد بود. به این معنا که از طریق شواهد تجربی چگونه می‌توانیم به کشف، مطالعه و برنامه‌ریزی کردن درباره آینده ـ آن هم با استناد به قرائن و شواهد ـ بپردازیم.

بهروزلک با اشاره به رویکردهای آینده‌نگری گفت: موضوع بحث ما رویکرد تجربی است و ما وقتی از آینده سخن می‌گوئیم باید بدانیم که رویکردهای تجربی تاکنون چه رویکردهایی بوده‌اند و چون ما به دنبال اسلامی‌سازی دانش تجربی و علوم در سه دهه اخیر هستیم؛ بنابراین، علم تجربی دینی مطرح می‌شود.

علم سکولار بین علوم الحادی و الهی قرار می‌گیرد

وی با اشاره به نظرات آیت‌الله العظمی جوادی آملی در تقسیم علوم به علوم الهی و الحادی گفت: به تعبیر ایشان، اگر نگاه ماتریالیستی به علوم داشته باشیم علم الحادی می‌شود و اگر نگاهی الهی داشته باشیم، علم الهی خواهد شد.

رئیس پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی افزود: البته علم سکولار نیز در جایگاهی بین علم الحادی و علم الهی قرار می‌گیرد.

بهروزلک در ادامه به آینده پژوهی بر مبنای مطالعات دینی پرداخت و گفت: این علم بر یک سری مبانی فلسفی استوار است و ما علم تجربی دینی‌ای را می‌خواهیم که بر سه شاخه مبادی، پیش فرض‌ها و غایات دانشی استوار باشد.

وی با اشاره به تعریف آینده پژوهی، "آینده پژوهی دینی" را یکی از اقسام مطالعات دینی دانست و افزود: هر چند بحث از آینده پژوهی در غرب، با رویکرد تجربی دنبال می‌شود ولی ما نیز می‌توانیم آینده پژوهی را با رویکرد دینی مورد مطالعه قرار دهیم و این رویکرد یکی از اقسام مطالعات دینی است نه جدای از آن.

بهروزلک همچنین "آینده پژوهی اکتشافی"، "نظریه پردازی انسجام" و "عرصه تجویزی" را از عرصه‌های آینده پژوهی دانست.

وی در پایان با اشاره به بایسته‌های آینده پژوهی، آنها را در بحث‌های فلسفه علم، بومی‌سازی روش‌ها و نیز سند چشم‌انداز دسته بندی کرد و افزود: در بومی سازی روش‌ها لازم است برنامه‌ریزی کرد و نوعی چشم‌انداز را برای آن تعریف نمود.