به گزارش خبرنگار مهر، نخستین جلسه از سلسله نشست‌های تخصصی نقد شعر با حضور محمود اکرامی فر، رضا اسماعیلی و مصطفی محدثی خراسانی صبح روز دوشنبه 7 آذر در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.
در این نشست محمود اکرامی فر در سخنانی با اشاره به اینکه در این مجموعه نشست‌ها شعر و ادبیات انقلاب و دفاع مقدس از حیث مضمونی و محتوایی به صورت ماهانه مورد بررسی قرار خواهد گرفت، گفت: یک امر عینی برای تبدیل شدن به یک موضوع ذهنی، باید در قالب هنر بنشیند. این تغییر وقتی در قالب آیین بخواهد صورت پذیرد باید دو ویژگی استمرار و تکثر را در درون خود داشته باشد. حال اگر این موضوع جنبه ملی گرفت می‌توان از آن به نام آیین ملی یاد کرد؛ مثل آیین باران‌خواهی و اگر وجهه دینی گرفت، می‌شود آیینی مانند نماز باران که هر دو در یک موضوع بحث می‌کنند اما هر کدام در سطحی خاص.
وی ادامه داد: ادبیات آیینی در دو سطح عام و خاص قابل تعریف است. در سطح عام می‌توان آن را به هر ادبیاتی که آیین‌های مردمی و ملی را تبیین می‌کند نسبت داد و در سطح خاص نیز می‌توان آن را به ادبیات دینی نسبت داد که به طور عمده به پیامبران و معصومان اشاره دارد.
اکرامی فر در ادامه با اشاره به اینکه عاشورا هم دارای تظاهرات بیرونی است و هم درونی، اظهار کرد: ادبیات عاشورایی بخشی از ادبیات آیینی ما است و شعر عاشواریی نیز بخشی از ادبیات عاشورایی، اما به عقیده من شعر عاشورایی برای رسیدن به مرتبه امروز خود چهار مرحله را طی کرده است.
شعر عاشورایی 4 مرحله را در طول تاریخ طی کرده است
وی ادامه داد: در دوره نخست تشیع در اقلیت و تسنن در اکثریت است و شاعر در این راستا در پی این است که نسبت حضرت علی (ع) را با پیامبر اکرم (ص) به اثبات برساند. در دوره دوم که دوره اکثریت شیعیان است به شعری توصیفی می‌رسیم که شاعر درصدد ارائه تصویری فریم به فریم از عاشورا است و در دوره سوم نگاه به عاشورا و شعر آن نگاهی عرفانی می‌شود. اما در دوران معاصر شعر عاشورایی به یک شعر اجتماعی و معرفتی مبدل شده، دایره واژگان آن افزایش پیدا کرده است و شاعر به شخصیت‌شناسی نقش‌های منفی در حادثه عاشورا در کنار نقش‌های مثبت می‌‍پردازد.
به گفته اکرامی‌فر، نگاه امروز شاعران به عاشورا از حالت حماسی و احساسی دور شده است و واقعه کربلا را با واقعیت‌های امروز پیرامون ما پیوند می‌زند.
وی در ادامه به معرفی برخی از ویژگی‌های شعر عاشورایی در ایران پرداخت و گفت: شاعر انقلاب امروز در مواجهه با شعر عاشورایی شاعری معترض به شمار می‌رود. اعتراض او هم به پیشینه این شعر و نوع نگاه موجود در آن است. اعتراض به اینکه وقتی شاهد واقعه عاشورا می‌گوید در آن جز زیبایی ندیده است چرا شاعر عاشورا باید آن را سیاه و زشت توصیف کند. از سوی دیگر شعر عاشواریی امروز شعر مخاطب‌سالارانه نیست بلکه او را به چالش می‌کشد و از او می‌خواهد به چرایی عاشورا فکر کند. شاید باید بگوییم که شاعر عاشورایی امروز به دنبال توصیف نیست و به دنبال تبیین است.
تغییر جهت شعر عاشورایی از مرثیه‌سرایی به حماسه‌سرایی
این شاعر و پژوهشگر در ادامه افزود: شعر عاشورایی امروز این واقعه را فرازمانی و فرامکانی می‌بیند و سعی دارد از رویکرد مرثیه‌سرایی به رویکرد حماسه‌سرایی تغییر جهت دهد. ویژگی دیگر شعر عاشورایی امروز عقل‌گرایی به جای عاطفه‌محوری است و در این راستاست که شاعر عاشورایی کلی‌نگر نبوده و به جزئیات توجه ویژه‌ای دارد و از سوی دیگر به دنبال کشش و طبع‌آزمایی است.
اکرامی‌فر همچنین با اشاره به رویکرد شعر عاشورایی امروز به قالب‌های کوتاه اشاره کرد و گفت: مخاطب امروز شعر، مخاطب ریزبین و در عین حال ساندویچی است. می‌خواهد سریع بخواند و عبور کند و همین شعرعاشورایی امروز را به سمت قالب‌های کوتاه سوق داده است.
نظر شما