صداهایی که شنیده نشد/ پیامدهای پاسخ ندادن به شایعات

به گزارش خبرنگار مهر، در حالی که تکرار صداهای مهیب نگرانیهای مردم را افزایش می داد، مسئولان استان با سکوت و عدم علت یابی و پاسخگویی مناسب شایعات شکل گرفته را قوت می بخشیدند.

برخی از شهروندان با ابراز نگرانی شدید خواستار روشن شدن علت ایجاد این صداها بودند و وقتی جوابی به سئوال خود نمی یافتند، بازار شایعه گرم می شد و خود این شایعات سریعتر از صداهای شنیده شده در بین شهروندان به گوش می رسید.

مسئولان استان که هنوز بعد از گذشت 9 ماه از انفجار نخست دلیلی شفاف و واضح برای بروز این صداها که حتی شهروندان شهرهای استان آذربایجان شرقی نیز آن را شنیده اند، بیان نکرده اند و شاید تصور می کنند با سکوت خود می توانند آن را در سطح عمومی به فراموشی بسپارند، اما هنوز این واقعه در بین شهروندان به گفتگو گذاشته می شود.

یکی از شهروندان اردبیلی با بیان آنکه مسئولان باید با اطلاع رسانی صحیح مردم را از نگرانی در بیاورند، اضافه کرد: بهترین کار در چنین مواقعی برخورد صادقانه مسئولان با مردم و شفاف سازی در این مورد است، چرا که عدم پاسخگویی و شفاف سازی موجب بدبینی مردم می شود.

اولین شایعه؛ سقوط هواپیما

صیاد محمدی با بیان اینکه سال 83 نیز صدای مهیبی در اردبیل شنیده شد گفت: در آن زمان شایعات مختلفی در خصوص آن ایجاد شد اما مسئولان وقت در سریعترین شکل ممکن اطلاع رسانی درستی در این مورد انجام دادند.

این شهروند اضافه کرد: در سال 83 مسئولان امنیتی استان پس از وقوع حادثه در کمتر از نیم ساعت در گفتگو با خبرنگاران و رسانه های گروهی علت صدای مهیب را انفجار تانکر سوخت در میدان وحدت اردبیل در اثر جوشکاری اعلام و از بدبینی مردم به مسئولان جلوگیری کردند.

وی با اشاره به کشتن شدن یک نفر از شهروندان در آن حادثه یادآور شد: در انفجارهای سه گانه اردبیلی هیچ مسئولی پاسخگوی سئوالات احتمالی مردم نشد و با بررسی رسانه های گروهی استان چیزی در این مورد و علل آن یافت نشد.

یکی دیگر از شهروندان در گفتگو با خبرنگار مهر، صدای شنیده شده را ناشی از سقوط هواپیمای در نزدیکی روستای "گندیشمین" اردبیل عنوان کرد.

حمید غیابی که مدعی بود مردم این روستا لاشه هواپیما را دیده اند، عنوان کرد: در اولین انفجار مردم لاشه یک هواپیمای غول پیکر را در نزدیکی جاده روستای گندیشمین دیده اند که دود غلیظ آن تمام منطقه را گرفته بود.

اما خود وی صدای مهیب شنیده شده در سطح شهر را فراتر از صدای سقوط یک هواپیما می داند و معتقد است صدای شنیده شده تنها در شهر اردبیل نبوده بلکه در شهرهای اطراف هم به گوش رسیده و این صدا نمی تواند صدای انفجار یک هواپیما باشد.

غیابی سکوت مسئولان را در عدم پاسخگویی به این حادثه تعجب برانگیز دانست و آن را عدم مسئولیت پذیری عنوان کرد و یادآور شد: اگر مسئولان مردم را ولی نعمت خود می دانند دیگر دلیلی برای پنهان کردن برخی مسائل وجود ندارد.

در حالی که بیش از سه ماه از شنیدن شدن اولین صدای مهیب در اردبیل نگذشته بود که در هفته اول مهرماه صدای دیگری شنیده شد که این بار مردم را بیشتر از دفعه قبل نگران کرد.

اوایل صبح روز پنجشنبه هفتم مهر ماه امسال شهروندان اردبیلی که در روز تعطیل هفته به استراحت در منازل خود مشغول بودند با صدای مهیبی هراسان از خواب بیدار شدند، این صدا همانند فرو ریختن یک ساختمان و یا به گفته شهروندان بیشتر شبیه سقوط هواپیما بود.

تکذیب شایعه و اظهارات کارشناسی نشده

به دنبال شنیده شدن دومین صدای مهیب و شایعه سقوط هواپیما، مدیر بحران استانداری اردبیل در گفتگو با رسانه ها سقوط هواپیما را شایعه ای بیش ندانست.

علی اسلامی با رد شایعات مطرح شده صدای شنیده شده را مربوط به انفجارهای نمایشگاه دفاع مقدس دانست که در قالب عملیاتهای رزمی خاکی در منطقه شورابیل رخ داده است.

وی با بیان اینکه مردم باید با بی توجهی نسبت به این شایعات اصل موضوع را از طریق رسانه‌ها و صدا و سیما دنبال کنند، تصریح کرد: صدای ایجاد شده ناشی از انفجارات رزمایش منطقه عملیاتی والفجر چهار بوده که در شورابیل اردبیل چند روزی است که برای بازدید مردم به نمایش گذاشته شده است.

در حالی که مدیر بحران استانداری اردبیل مردم را به دنبال کردن اصل موضوع در رسانه های گروهی فرا می خواند اما در هیچ یک از رسانه های دیجیتالی، مکتوب و صوتی و تصویری استان در این مورد اطلاع رسانی نشد و همین امر موجب بروز شایعات دیگری را فراهم کرد.

دومین شایعه؛ انفجار ساختمان مسکونی

با وجود شنیدن دومین صدای مهیب و تکذیب سقوط هواپیما توسط مدیر بحران استانداری، بحثهای مردم در مورد علل انفجار اول و دوم همچنان ادامه داشت.

دومین شایعه که به سرعت رشد و به همان سرعت نیز رد شد، انفجار یک باب ساختمان بر اثر نشت گاز شهری به درون ساختمان بود اما این شایعه به دلیل اینکه هیچ فردی در شهر این انفجار را به عینه ندیده بود در کمتر از یک روز رنگ باخت.

سومین شایعه؛ انفجار زاغه مهمات

هنوز دلیل دو انفجار رخ داده در شهر اردبیل مشخص نشده بود و مسئولان ترجیح می دادند در این مورد شفاف سازی و اطلاع رسانی صورت نگیرد که اوایل آذرماه سومین صدای مهیب دیگری در ساعت 8 و 26 دقیقه صبح در شهر اردبیل و بسیاری از شهرای استان شنیده شد.

شهروندان دیگر به دنبال یافتن پاسخ برای سئوالات خود از طریق مسئولان نبودند، بلکه این شایعات بود که دیگر به واقعیات تبدیل می شد و این افراد که برخلاف دو صدای شنیده شده که سقوط هواپیما را دلیل آن می دانستند، این بار علت را انفجار مهمات جنگی در یکی از پادگانهای شهر اردبیل عنوان می کردند.

یکی از شهروندان اردبیلی در گفتگو با خبرنگار مهر، با انتقاد شدید از پنهانکاریهای متولیان در شنیده شدن صداهای مهیب گفت: در همان زمان شنیده شد که در پادگان کورائیم اردبیل زاغه مهمات منفجر شده و حتی ادعا می شد تلفات سنگینی نیز داشته است که همین امر بدون تایید یا رد مسئولان نگرانیهای عمیقی را در جامعه ایجاد کرده بود.

باقر غفاری با بیان اینکه مردم نباید نامحرم تلقی شوند، تصریح کرد: در مورد سه صدای شنیده شده هیچ یک از مسئولان امنیتی و اجرایی استان توضیحاتی ارائه نکرده اند که همین امر بزرگترین بدبینی را در جامعه شکل داد.

شکستن دیوار صوتی در تبریز علت تمام اتفاقات

سکوت مسئولان استان همچنان ادامه داشت تا اینکه بعد از گذشت حدود 9 ماه از اولین صدای مهیب شنیده شده در استان، استاندار اردبیل در گفتگو با خبرنگار مهر به تمام این شایعات پاسخ داد و صدای مهیب شنیده شده را ناشی از شکستن دیوار صوتی در تبریز عنوان کرد.

سید حسین صابری متذکر شد: بر اساس تحقیقات صورت گرفته توسط استانداری اردبیل، صدای انفجارهای شنیده شده در اردبیل ناشی از شکستن دیوار صوتی توسط خلبانان مبتدی و در حال آموزش بوده است.

وی با اشاره به وقوع سه صدای مهیب در اردبیل افزود: اولین صدای انفجار در خردادماه موجب شگفتی اهالی اردبیل و سبب بروز شایعاتی شد و دومین انفجار در مهر ماه رخ داد و مردم به دلیل برگزاری نمایشگاه هفته دفاع مقدس تصور کردند که این صدا ناشی از انفجارهای این نمایشگاه است اما با انفجاری که در اوایل آذر ماه به گوش رسید شایعات رنگ جدیدی به خود گرفت.

صابری با رد هرگونه شایعه ای در مورد انفجار زاغه مهمات در پایگاههای نظامی استان اضافه کرد: هیچ انفجاری در پایگاههای نظامی استان رخ نداده است و تنها در یک پایگاه بسیج یک مین منفجر شده بود که چند نفر به صورت سطحی مجروح شده بودند که البته صدای آن به این مهیبی نبود.

باید اذعان داشت بررسی این پرونده نشان می دهد که مدیران استان اردبیل در زمینه مدیریت بحران و کنترل افکار عمومی به عنوان علم روز دنیا با ضعفهای عمده ای روبرو هستند که نیازمند توجه و آموزش بوده و باید در کوتاه ترین زمان ممکن این نقیصه برطرف شود.

چرا که حادثه ای که 9 ماه پیش رخ داده و می توانست با مدیریت کارآمد در همان زمان به افزایش اعتماد عمومی بین شهروندان و مسئولان تبدیل شود، بدون پاسخگویی و اطلاع رسانی صحیح به بروز شایعاتی انجامید که مخرب تر از خود حادثه بود.

امروزه تمام مدیران تلاش می کنند که در بحث مدیریت افکار عمومی اولین و مهمترین فاکتور یعنی آرامش و اطمینان را بویژه در مواقع رخدادهای غیرطبیعی و حوادث ناگوار در جامعه ایجاد کنند تا ناآرامی شهروندان خود به بحرانی دیگر تبدیل نشود.

..............................

گزارش از توحید مهدوی