البرز ؛سرزمین دریاچه و آبشارهای زیبای ناشناخته

به گزارش خبرنگار مهر، آب های سطحی استان البرز، شامل چهار رودخانه کرج، طالقان، برغان، و رودخانه شور و دو سد طالقان و امیر کبیر که منشأ و سر چشمه آن ها از بارش برف و باران و چشمه های موجود در منطقه و آب های زیرزمینی  است  توسط قنات ها و چاه ها استخراج و برداشت می شوند و  از جمله منابع آبی استان البرز هستند .

استان البرز سی ویکمین استان ایران  است که در جلسه هیئت دولت در تاریخ 12بهمن سال 88، لایحه تاسیس آن تصویب و به مجلس شورای اسلامی فرستاده شد.

در ادامه با تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی در تاریخ هفت خرداد سال 89 استان البرز به طور رسمی شکل گرفت.
در طرح پیشنهادی، کرج به عنوان مرکز استان در نظر گرفته شد، استان البرز از جدا شدن چهار شهرستان کرج، طالقان ، ساوجبلاغ و نظرآباد تشکیل شده است.

این استان با وسعت نزدیک به پنج هزار و 800 کیلومتر مربع در شمال ایران و در دامنه رشته کوه های البرز مرکزی واقع شده است و جمعیت استان طبق سرشماری سال گذشته دو میلیون 337 نفر است.

دامنه رشته کوه های البرز از دیر باز به دلیل آب و هوای مناسب و رودخانه های جاری و پناهگاه های مطمئن، محل استقرار موقت و دائم اقوام مختلف در طول تاریخ بوده است طبق منابع و اسناد تاریخی و مطالعات باستان شناسی قدیمی ترین نشانه های حضور انسان ها در این استان مربوط به دوران نوسنگی است که آثار آن در تپه ازبکی به دست آمده است.

از عصر برنز پایگاه های متعددی در این استان به خصوص در ساوجبلاغ و نظرآباد شناخته شده است، از هزاره اول پیش از میلاد مسیح ده ها گورستان در نقاط مختلف استان به خصوص در طالقان و ساوجبلاغ مشاهده شده است.

وجود آثاری چون تپه ها و محوطه های باستانی و بناهای تاریخی در مناطق کرج، طالقان، ساوجبلاغ و نظرآباد همگی بیانگر و معرف آن است که در دوره های گذشته این منطقه از فرهنگی غنی برخوردار بوده است.

زیبایی های ناشناخته با طبیعت حیرت انگیز، وجود رودخانه های آب شیرین، چشمه سارهای بسیار زیبا، غارهای طبیعی، آبشارهای مرتفع، کوه های بلند و سر به فلک کشیده و استوار، درختان کهنسال، پوشش گیاهی و جانوری متنوع، چشمه های آب معدنی با خواص درمانی، این استان را به لحاظ وجود پدیده های طبیعی به یکی از زیباترین استانهای گردشگری کشور تبدیل کرده است.

از دیگر جاذبه های این استان می توان به باغ سیب مهرشهر کرج، کاخ مروارید (شمس)، بوستان خانواده در جهانشهر، روستای تاریخی آتشگاه، کاروانسرای شاه عباسی، مجموعه سد امیر کبیر، کاروانسرای ینگه امام، پل تاریخی کرج، امامزاده طاهر کرج، پیست اسکی دیزین، پیست اسکی خور، آتشکده تخت رستم، کاخ سلیمانیه واقع در دانشکده کشاورزی، آرامگاه شاهزاده سلیمان، باغ لاله گچسر، دره ارنگه، دهکده واریان، روستای برغان، دریاچه سد طالقان، باغات طالقان، رودخانه کرج، غار یخ مراد و آبشار سنج و... اشاره کرد.

آبشار سیرود

روستای سیرود در شمال غربی شهرستان ساوجبلاغ  و در فاصله 100 کیلومتری تهران و در شمالی ترین قسمت شهر تازه تاسیس کوهسار واقع است.

این روستا در ارتفاع دو هزار250 متری از سطح دریا و در منطقه ای کوهپایه قرار دارد که اطراف روستا با دیواره های بلند و بسیار زیبای صخره ای احاطه شده است. روستا در کنار رودخانه ای دایمی و زیبا هم نام روستا واقع شده است.

این رودخانه در جهت شمال، جنوب از کوه های پلنگ دره و اخرک سرچشمه گرفته است به طوری که شاخه هایی از این رودها در برخی قسمت ها به صورت آبشار های کوچک دیده می شود که منظره بسیار زیبایی بوجود آورده است.

آبشار سنج

روستای سنج که در ارتفاع دو هزار800 متری از سطح دریا در منطقه ای کوهستانی قرار گرفته است، جزو توابع شهرستان ساوجبلاغ است.

این منطقه دارای مناظر طبیعی و جاذبه های گردشگری مختلفی است که از جمله آن می توان به آبشار زیبا و دائمی آن اشاره داشت. ارتفاع آبشار حدود 15 متر است  که بالای روستا و در دل دره ای زیبا جریان دارد . وجود چشمه های مختلف، چنار قدیمی چند صد ساله، رود خانه پر آب و خانه های قدیمی در این منطقه بر جذابیت گردشگری رو ستای سنج افزوده است.

آبشار کرکبود

این آبشار بسیار مهم و مشهور ایران، در منطقه طالقان ، شمال آبادی کرکبود115 کیلومتری کرج قرار دارد. با پیمودن مسیری طولانی از کرج به طرف زیاران و شهرک طالقان ، از آنجا به روستای کرکبود می رویم و رو به شمال در امتداد دره ای شمالی، جنوبی ادامه مسیر می دهیم تا پس از یک ساعت به آبشاری بسیار جذاب و دیدنی برسیم. این آبشار محصول ذوب برف های دائمی قله های سات است. آبشار کرکبود 20 متر ارتفاع دارد.

با توجه به حجم فوق العاده آب این آبشار ، به خصوص در اواخر بهار و در اوایل تابستان، بسیاری از خانواده ها و دوستداران طبیعت برای تفریح و تفرج به سوی این جاذبه طبیعی می آیند. بهترین زمان بازدید اواخر بهار است.

آبشار خور

آبشار خور در شمال کرج و حدود 35 کیلومتری جاده کرج – چالوس واقع شده است. بعد از روستای خور و پس از یک ساعت پیاده روی آرام در طبیعتی زیبا ، به آبشار خور واقع در دیدنی ترین نقطه این منطقه می رسیم.

ارتفاع آبشار حدود 60 متر است و آب آن با وجود کم حجم بودن با شدت فراوان بر روی تخته سنگ های پایین اصابت کرده، صدای سمفونی زیبایی آن انرژی مضاعفی را در دل بازدیدکنندگان جای می دهد. این آبشار در زمستان کاملا یخ می زند به‌طوری که علاوه بر جذابیت طبیعی آن، بسیاری از علاقه مندان به رشته یخنوردی را نیز به سوی خود می کشد.

برای رسیدن به این آبشار دل انگیز ، باید به فاصله 35 کیلومتری جاده کرج – چالوس ، قبل از سد زیبای کرج از خوزنکلا وارد جاده فرعی در سمت راست شده، در یک جاده پر شیب، از روستای خور و دره سرسبز آن بگذرید. طول این جاده فرعی از جاده چالوس تا روستای خور  8 کیلومتر است.

برکه ها و دریاچه ها

روستای کوچک میراش در منطقه ی میان طالقان و در غرب مرکز شهر طالقان قرار دارد. از روستای میراش (96 کیلومتری کرج) و در راهی بسیار مشخص و پاکوب که در امتداد رودخانه کوچک آن که رو به شمال جریان دارد ، با عبور از میان باغ ها و مزارع ، پس از 5/1 ساعت راهپیمایی ملایم می توان به دریاچه یا  بند آبی میراش در جناح شرقی تپه پَلِه چال رسید.

آب این دریاچه که به رنگ آبی و در محیطی بسیار زیبا و سرسبز قرار دارد ، از چند چشمه کوچک و بزرگ اطراف آن تأمین می گردد که هر سال در اوایل بهار بسیار دیدنی و جذاب است.

دریاچه سد طالقان

این دریاچه که در پشت سدی به نام طالقان(80 کیلومتری کرج) قرار دارد به طول تقریبی 15 کیلومتر در حد فاصل آبادی های گلینک ، میراش ، آردکان و آرموت از شمال و زیدشت و سنگ بن از جنوب ، دارای محیطی بسیار جذاب و دلنشین است. کرانه های اطراف این دریاچه به صورت خلیج های کوچکی به داخل مصب رودخانه های دائمی و فصلی که از قدیم الایام به طالقان رود سرازیر می شده اند پیشروی کرده است و مناظر بسیار بدیعی از پیشروی آب به خشکی را به وجود آورده است.

جاده آسفالته ای در شمال دریاچه از زیدشت به گلینک و با دور زدن دریاچه از زاویه شمالی به آرموت تنها آبادی همجوار دریاچه طالقان و از آنجا تا سوهان امتداد دارد که راه دسترسی مناسبی برای استفاده از محیط پیرامون این دریاچه به شمار می رود و آب این دریاچه سبز رنگ بوده، دارای چندین نوع ماهی است که کولی نام یکی از انواع آن است.

طالقان رود پس از اتصال تمامی آب های جاری کوهستان های شمال و جنوب این دره به آن ، وارد این دریاچه می شود. از جمله ساحل های دیدنی آن باید از محوطه مسطح لات فشندک و حوالی زیدشت و به خصوص آرموت به عنوان یکی از نقاط دسترسی به کناره این دریاچه نام برد.

فرهنگ، آداب و رسوم

استان البرز به علت مهاجرت پذیری دارای ترکیب مختلف اقوام است، در طول سالیان گذشته اقوام مختلفی به این استان مهاجرت کرده اند.

این اقوام هر کدام به زبان یا لهجه خود صحبت می کنند، از اقوام ساکن در شهرستان کرج می توان به قوم های لر، کرد، گیلک، یزدی، ترک، مازندرانی و خوزستانی اشاره کرد که به صورت غیر متمرکز در نقاط مختلف استان ساکن هستند و به این زبان ها یا گویش ها نیز صحبت می کنند اما گویش مردم کرج فارسی است.

هر چند به طور دقیق ریشه گویش کرجی مشخص نیست، اما این گویش منطقه البرز شمالی از اوشان، فشم، سولقان و شمشک تا کندر، شهرستانک، برغان و دیگر روستاهای دامنه رشته کوه های البرز را در بر می گیرد.

اگر چه لهجه های مردم در مناطق مختلف البرز در استفاده از این زبان فرق دارد اما واژه ها نزدیک به هم است.

تاثیر پذیری از گویش گیلکی و مازندرانی و نیز زبان آذری، در کنار ارتباط مستحکم و نزدیکی نسبی به تهران  و برخورداری از تولیدات ادبی مکتوب و عامیانه ، به این گویش غنای ویژه ای بخشیده است.

طالقان به دلیل مجاور شدن با استان های مازندران ، گیلان ، قزوین و تهران و رفت و آمدهای مداوم در قدیم به مناسبت شغل و تجارت، بعضی از لغات خود را در زبان نواحی اطراف مرسوم نموده، برخی از لغات مورد استفاده در فرهنگ های اطراف خود را پذیرفته است.

به عقیده برخی از صاحبنظران، گویش مردم طالقان به دو دسته مازندرانی وتاتی تقسیم می شود. روستاهایی که بین جوستان و کوه های کندوان قرار گرفته اند به لهجه مازندرانی سخن می گویند. از جوستان به سمت باختر "تات" زبانند. لهجه تاتی آن ها هم فارسی ولایتی است و چندان واژه های کهن را نگه نداشته اند.

برخی دیگر نیز معتقدند که زبان اهالی طالقان مرکب است از لهجه و گویش قزوینی و طبرستانی چون با این دو ولایت همسایگی و مجاورت دارند و از هر دو سمت وضع تکلم و تلفظ خود را اقتباس کرده است.

بنا بر اشاره یکی از محققین طالقانی ، مردم بالا طالقان ، میان طالقان و پایین طالقان همگی به گویش طالقانی سخن می‌گویند.ولی این گویش در روستاها و بخش های این منطقه یکسان نبوده، از دگرگونی اندکی با یکدیگر برخوردارند. در طالقان به خاطر نزدیکی با همسایگان شمالی و جنوبی اندک تفاوتی در لهجه ها و زیر و بم کلمات درروستاها و بخش های آن وجود دارد که به آسانی می توان فهمید گوینده اهل کدام روستا است.
---------------------

گزارش: مهدی دهقان