هنرمندان در هزارتوی نظارت و ارزشیابی تئاتر سرگردانند!

این نمایش که با حضور بازیگران تئاتر استونی تولید شده بود با استقبال مخاطبان در اجراهای جشنواره‌ای خود مواجه شد. گروه نمایشی برای اجرای عمومی در ایران اقدام کرد و با رایزنی‌های کارگردان گروه با مدیریت تماشاخانه ایرانشهر نوبت اجرای عمومی برای این اثر نمایشی در نظر گرفته شد.
 

طی اخباری که در بهار سال جاری منتشر شد قرار بود نمایش "آنتیگونه" از اواسط مردادماه در تماشاخانه ایرانشهر در قالب اجرای عمومی به صحنه برود و طبق اعلام کارگردان گروه قرار بود از نیمه اجراهای عمومی آتیلا پسیانی جایگزین یکی از بازیگران خارجی نمایش شود.
 

روزهای پایانی مردادماه بود که غنی‌زاده در نشستی خبری با اشاره به ورود گروه بازیگران استونی به ایران از آمادگی گروه برای اجرای عمومی اثر خبر داد. وی در این نشست که در 31 مردادماه در سالن کنفرانس خانه هنرمندان ایران برگزار شد درباره وضعیت مجوز اجرای عمومی نمایش "آنتیگونه" گفت: در حال مذاکره برای کسب مجوز نمایش هستیم. متاسفانه قبول نکردند که ما  دی‌وی‌دی نمایش را در اختیار تماشاخانه برای بازبینی قرار دهیم. به دلیل کمبود زمان مجبوریم همان روزی که مجوز اجرا نمایش را دریافت می‌کنیم اجرای اثر را هم اغاز کنیم.
 

بعد از این نشست رسانه‌ای گروه نمایش "آنتیگونه" با داشتن مجوز برگزاری کارگاه آموزشی به اجرای کارگاهی این اثر نمایشی پرداختند و تماشاگران و حاضران در سالن شماره یک تماشاخانه ایرانشهر به نوعی شاهد تمرینات گروه نمایشی بودند تا این نمایش مورد بازبینی قرار گرفته و مجوز اجرای عمومی خود را دریافت کند.

 

رد درخواست اجرا به ‌دلیل حاشیه‌سازی در جشنواره

اما یک هفته بعد یعنی 7 شهریورماه همایون غنی‌زاده در جمع خبرنگاران رسانه‌های مختلف گفت: درخواست اجرای این نمایش ابتدا مورد قبول قرار نگرفت و گفتند چون من در جشنواره تئاتر فجر سال 89 حاشیه‌سازی کرده‌ام این نمایش نباید اجرا شود. اما طبق مذاکراتی که با قادر آشنا مدیر مرکز هنرهای نمایشی داشتیم قرار بود مشکلات این اثر رفع شود.

وی ادامه داد: آقای آشنا به آقای الوند رئیس اداره نظارت و ارزشیابی دستور دادند که مشکل این نمایش حل شود و گفتند اگر حاشیه‌سازی وجود دارد به گروه اعلام کنید که این حاشیه‌ها را برطرف کنند و از من خواستند که این مشکل را از طریق اداره نظارت و ارزشیابی پیگیری کنم. بعد از چند روز آقای الوند به من اعلام کردند که اگر ما نامه‌ای به شما برای دعوت گروه به تهران بدهیم به معنی این نیست مجوز اجرا صادر شده‌است چون این کار هنوز دیده نشده بنابراین تنها مجوز اجرای ورک شاپ در ایران را صادر می‌کنیم.
 

کارگردان نمایش "آنتیگونه" در آن نشست رسانه‌ای با اشاره به حضور گروه نمایشی در ایران و انتظار برای بازبینی و دریافت مجوز اجرا یادآور شد: سال‌هاست که کار تئاتر می‌کنم بنابراین انتظار دارم که اعضای شورای ارزشیابی و نظارت متشکل از آقای سعید کشن فلاح، فرشید ابراهیمیان، رحمت امینی و عالی‌زاد کار من را ببینند اما متاسفانه روز بازبینی تنها آقای الوند که رئیس شورای ارزشیابی و نظارت هستند در جلسه بازبینی حاضر شدند. از سه‌شنبه هفته قبل ما منتظر هستیم تا کار بازبینی شود اما روز سه‌شنبه تنها آقای الوند ساعت 7 شب برای بازبینی کار حضور پیدا کردند.
 

غنی‌زاده در این نشست رسانه‌ای تأکید کرد هر گونه اصلاحاتی از سوی شورای نظارت و ارزشیابی را در نمایش "آنتیگونه" اجرا خواهد کرد.
 

الوند: شورای نظارت متفق‌القول مخالف اجرا هستند

 

بعد از این نشست رسانه‌ای قادر آشنا مدیرکل هنرهای نمایشی 8 شهریورماه در گفتگویی رسانه‌ای درباره وضعیت مجوز اجرای عمومی نمایش "آنتیگونه" یادآور شد: بنده پیگیر ماجرا بودم و با توجه به اینکه این اثر با حضور هنرمندان خارجی اجرا می‌شود از شورای مرکزی نظارت خواستم اثر را مورد بازنگری قرار دهد. به همین خاطر گروه با مجوز برگزاری کارگاه آموزشی به ایران آمد تا سپس بازبینی صورت گرفته و در صورت انجام اصلاحات مدنظر مجوز اجرا عمومی هم صادر شود. دوستان در تماشاخانه ایرانشهر نیز پیگیر ماجرا بودند.

مدیرکل هنرهای نمایشی با اشاره به حضور نداشتن سعید کشن فلاح، رحمت امینی و فرشید ابراهیمیان از اعضای شورای مرکزی نظارت و ارزشیابی برای بازبینی نمایش "آنتیگونه" گفت: قرار شد الوند کار را ببیند تا در صورت انجام اصلاحات مدنظر کار مورد بازبینی قرار گیرد. اما الوند بعد از دیدن نمایش اعلام کرد، اصلاحات انجام نشده است.
 

محمدرضا الوند رئیس شورای نظارت و ارزشیابی 11 شهریورماه در گفتگویی رسانه‌ای درباره وضعیت مجوز اجرای عمومی نمایش "آنتیگونه" گفت: به آقای غنی‌زاده گفته شده بود که به دلیل شاکله نمایش "آنتیگونه" از دعوت گروه خارجی این نمایش خودداری کنند که وی دلایل دعوت خود از این گروه را برگزاری تعدادی کارگاه آموزشی در ایرانشهر عنوان کرد.
 

وی ادامه داد: به دلیل پافشاری کارگردان نمایش "آنتیگونه" و پس از اینکه موضوع را با مدیر کل مرکز هنرهای نمایشی در میان گذاشتم، آقای آشنا دستور بازبینی از نمایش را صادر کردند که البته به دلیل نبود شرایط کافی برای هماهنگی با سایر اعضای شورای مرکزی برای بازبینی خود به تنهایی این کار را انجام دادم.
 

رئیس شورای نظارت و ارزشیابی در آن گفتگو تأکید کرد: متأسفانه شاکله و شیوه اجرایی نمایش هیچ تفاوتی با اجراهای قبلی خود نداشت اما من به دلیل احترامی که برای گروه آقای غنی‌زاده قائلم گزارش بازبینی از نمایش را به شورای مرکزی ارائه کردم که آنها نیز به شکل متفق‌القول نظر خود را مبنی بر عدم پذیرش درخواست اجرای "آنتیگونه" صادر کردند. اجرای عمومی نمایش "آنتیگونه" به کلی منتفی شده است.
 

در همین روز رحمت امینی عضو شورای مرکزی نظارت و ارزشیابی و رئیس سابق این شورا در گفتگویی رسانه‌ای تأکید کرد: شورای ارزشیابی و نظارت باید هنرمند تئاتر را قانع کند و پاسخ قانع کننده‌ای از سوی مرکز هنرهای نمایشی به هنرمند داده شود. نام شورا برای این بخش در نظر گرفته شده تا اعمال سلایق کمتر باشد و افراد مختلف نظرات خود را ارائه دهند.
 

امینی با اشاره به شرایط پیش آمده برای نمایش "آنتیگونه" به کارگردانی همایون غنی‌زاده گفت: این نمایش در دوره‌ای از جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر اجرا شد و باید مانند باقی کارهای اجرا شده در جشنواره برای اجرای عمومی بر اساس آئین‌نامه و اساسنامه شورای ارزشیابی و نظارت بازبینی می‌شد. بحث همایون غنی‌زاده این بوده که چرا اعضای شورای مرکزی در بازبینی اثر حضور نداشتند.

 

هیچگونه اصلاحاتی از سوی شورای نظارت ارائه نشده‌است

یک روز بعد یعنی در 12 شهریورماه گروه نمایش "آنتیگونه" در یادداشتی که به رسانه ارسال شد اعلام کرد هیچگونه اصلاحاتی از سوی شورای نظارت و ارزشیابی به گروه ارائه نشده تا آن‌ها را لحاظ کند. در همین روز روابط عمومی تماشاخانه ایرانشهر نیز در گفتگویی رسانه‌ای اعلام کرد که هیچگونه اصلاحاتی از سوی شورای نظارت و ارزشیابی در خصوص نمایش "آنتیگونه" به مدیریت تماشاخانه ارائه نشده است.
 

همچنین در این روز حسین مسافرآستانه یکی دیگر از رؤسای سابقه شورای نظارت و ارزشیابی در گفتگویی رسانه‌ای گفت: یک اثر نمایشی پس از اینکه متن مورد تصویب قرار گرفت نوبت بازبینی می‌گیرد و باید با حضور حداقل سه نفر از اعضای شورای نظارت مورد بازبینی قرار گیرد. البته در صورت بالا بودن حساسیت کار تعداد اعضای هیأت بازبین می‌تواند بیشتر نیز باشد.
 

وی ادامه داد: اگر نمایش با نظر شورای نظارت و ارزشیابی منافات داشت، شورا می‌تواند با توجه به اساس و ضوابط شورای نظارت و ارزشیابی که تابعه شورای عالی انقلاب فرهنگی است از اجرای اثر جلوگیری کند. اگر نمایش نیاز به اصلاحیه‌هایی داشته باشد، شورا باید نظرات هیأت بازبینی را به کارگردان اثر ابلاغ کند. کارگردان نیز می‌تواند در صورت نپذیرفتن این اصلاحات با سخنگو یا اعضای شورا به گفتگو بنشیند.
 

رئیس سابق شورای نظارت و ارزشیابی یادآور شد: وقتی کارگردان اصلاحات را پذیرفت موظف است تا آن‌ها را در اثر خود اعمال کند تا پس از اعمال این اصلاحات مجوز اجرا صادر شود. ممکن است اصلاحات مد نظر به سالن نمایشی اعلام نشود ولی باید طی یک جلسه رسمی این اصلاحات از سوی اعضای شورای نظارت و ارزشیابی به کارگردان اثر اعلام شوند.
 
مسافرآستانه با اشاره به اینکه اصولا اعتماد میان شورای نظارت و ارزشیابی و کارگردان نمایش باعث می‌شود این اصلاحات به صورت شفاهی اعلام و در اثر اعمال شوند تأکید کرد: اگر این اعتماد میان کارگردان و شورا وجود نداشته باشد باید در جلسه‌ای رسمی اصلاحات مدنظر از سوی شورا به کارگردان نمایش اعلام و صورت جلسه شود.

 

راه تعامل برای اخذ مجوز باز است

در ادامه قادر آشنا مدیرکل هنرهای نمایشی در گفتگویی دیگر تأکید کرد: راه تعامل برای اجرای عمومی نمایش "آنتیگونه" باز است و اگر شورای مرکزی نظارت و ارزشیابی نظر شورای نظارت را تأمین کند، این نمایش می‌تواند مجوز اجرای عمومی خود را دریافت کند.
 

در نهایت روز 13 شهریورماه گروه نمایش "آنتیگونه" اعلام کرد موارد اصلاحی شورای نظارت و ارزشیابی به صورت شفاهی به گروه ارائه شده و گروه تمامی موارد را اجرا کرده و در انتظار بازبینی شورای مرکزی نظارت و ارزشیابی است. این بازبینی روز 14 شهریورماه با حضور چهره‌هایی نظیر رحمت امینی انجام شد و با کمترین اصلاحات نمایش "آنتیگونه" مجوز اجرای عمومی خود را دریافت کرد.
 

نگاهی به روند طی شده برای دریافت مجوز اجرای عمومی توسط یک گروه نمایشی نشان می‌دهد که وقتی عملکرد شورای نظارت و ارزشیابی به صورت فردی و سلیقه‌ای باشد نتیجه حاصل شده باعث فرسایش یک گروه نمایشی و از بین رفتن اعتماد میان هنرمندان و شورا می‌شود.
 

در نقطه مقابل وقتی شورای نظارت و ارزشیابی به صورت قانونی و با حضور افرادی که نگاه تئاتری و هنرمندانه را مدنظر قرار می‌دهند و بحث ارزشیابی در اولویت قرار دارد، تعاملی مناسب با گروه‌ها و هنرمندان تئاتر شکل می‌گیرد و آثار نمایشی در فضایی مناسب و وجود اعتمادی متقابل میان هنرمندان و شورای نظارت و ارزشیابی به صحنه می‌روند.