خبرگزاری مهر ـ گروه دین و اندیشه: حکمت عملی ابن سینا که موضوع مقالات این دفتر است، جنبه مغفول فکر و اندیشه ابن سیناست که هم در میان اندیشمندان غربی و هم شارحان مسلمان آن کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
ابن سینا که اندیشه‌های عمیق او در شاخه‌های مختلف حکمت نظری مانند ریاضیات و مابعدالطبیعه و حتی طبیعیات به علاوه علوم مختلفی مانند پزشکی و منطق قرن‌هاست بر تارک فکر و اندیشه بشری می‌درخشد، کمتر در حوزه حکمت عملی شهرت و اعتبار یافته است.
وی برخلاف مابعدالطبیعه و ریاضیات یا پزشکی که در آن آثار مستقل و متعددی دارد، در اخلاق و سیاست اثر درخور توجهی که مستقلا به آنها پرداخته باشد ندارد. البته مطالب اخلاقی و سیاسی وی در جاهای مختلفی از آثار اصلی وی از جمله شفا طرح شده است و به علاوه در برخی رسائل مختصر هم می‌توان اندیشه‌های فوق را پیگیری کرد.
همین موضوع سبب ظن و گمانهای مختلف در مورد وی شده است. برخی او را مانند فارابی و به تبع سنت ارسطویی، سعادت‌گرا نامیده‌اند که پژوهش اخلاقی را معطوف یافتن عناصر و مؤلفه‌های سازنده سعادت آدمی که چیزی جز شکوفایی ظرفیت‌های عقلانی انسان نیست می‌دانند. گروهی وی را به تبع اینکه جملات اخلاقی را از سنخ آراء محموده می‌داند با نسبی گرایان فرهنگی که ارزشهای اخلاقی را از مدح و ذم جامعه اخذ می‌کنند مقایسه کرده اند.
این مجموعه با بهره‌گیری از آثار چند تن از برجسته‌ترین محققان ایرانی و خارجی می‌کوشد تا پرتوی هرچند اندک بر اندیشه‌های عملی ابن سینا بیندازد. امید نویسندگان این مجموعه آن است که دانش پژوهان جوان در پرتو همین اندک روشنایی که بر عمق اندیشه ابن سینا تابانده شده است، به تأسیس مجدد حکمت عملی اسلامی که مدتهاست مورد غفلت قرار گرفته است و آثار قابل اعتنا پیرامون آن در جهان اسلام به عدد انگشتان دست نمی‌رسد، همت گمارند.
این مجموعه شامل هشت مقاله است: در مقاله اول آیت الله علی عابد شاهرودی در مقاله شرح و نقد نظریه ابن سینادرباره عقل عملی دیدگاه ابن سینا درباره عقل عملی را شرح و نقد می‌کند.
دکتر محمد لگنهاوزن در مقاله خود با عنوان فلسفه عملی ابن سینا که توسط دکتر منصور نصیری ترجمه شده است ابتدا فلسفه عملی را تعریف می‌کند و در ارتباط با آن، نکاتی را مطرح می‌کند. وی معتقد است ابن سینا از عناصر فلسفه‌های دیگر در ترکیب ابداعی خود بهره گرفته است.
حجت الاسلام دکتر فتحعلی اکبری در مقاله سعادت در فلسفه ابن سینا پس از اشاره به نقش سلسله‌های ایرانی مانند آل بویه در فراهم کردن زمینه رشد و شکوفایی تمدن اسلامی به ویژه ظهور و بروز کسانی مانند ابن سینا، به بیان وجه اصلی تفاوت فارابی و ابن سینا می‌پردازد و معتقد است ابن سینا برخلاف فارابی اخلاق را جدای از سیاست و به عنوان علم تهذیب نفس لحاظ کرده است.
حجت الاسلام دکتر احمد عادبدی هم در مقاله استجابت دعا از دیدگاه ابن سینا پس از بیان اهمیت دعا در حیات معنوی و اخلاقی انسان به توضیح این مسأله می‌پردازد که چگونه می‌توان پذیرفت خواهش آدمی موجب دخالت در روند امور جاری عالم شود و خواسته انسان محقق گردد.
حجت الاسلام والمسلمین دکتر امیر دیوانی در مقاله ضرورت نبوت و حکمت و عقل عملی به بررسی نیاز ضروری به نوبت از جهت قانونگذاری می‌پردازد. همچنین محسن جوادی در مقاله واقع گرایی اخلاقی ابن سینا ابتدا دیدگاه ابن سینا در مورد جملات پایه اخلاقی را که مشهوره بالمعنی الاخص بودن آنهاست، توضیح می‌دهد.
چارلز‌ای باترورث در مقاله اندیشه سیاسی ابن سینا که توسط حجت الاسلام دکتر رضا بخشایش ترجمه شده ابتدا به شرایط ظاقت فرسایی که ابن سینا در آن آثار خود را تصنیف کرده اشاره می‌کند و آنگاه می‌کوشد توضیح دهد که چرا ابن سینا که بحث مفصل و مستقلی درباره اخلاق و سیاست دارد، خلاصه‌ای از آن دو را در ذیل الهیات شفا می‌آورد.
دکتر فؤاد الاهوانی در مقاله نظریه سیاسی ابن سینا که توسط محمد فیروزکوهی ترجمه شده است ابتدا اشاره می‌کند که ابن سینا در مورد سیاست کتاب مستقلی ندارد، هرچند بنا داشته است در این باره کتاب مستقلی بنویسد. بنابراین نظریه او را باید از نوشته‌های مختلف مانند الهیات شفا یا کتاب النفس الشفاء و همین طور کتاب خطابه برگرفت.
«حکمت عملی شیخ الرئیس» به همت بنیاد علمی و فرهنگی بوعلی سینا به کوشش محسن جوادی با آثاری از علی عابدی شاهرودی، محمد لگنهاوزن، فتحعلی اکبری، احمد عابدی، امیر دیوانی، چالز.ای. باترورث، احمد فؤاد الاهوانی و محسن جوادی در شمارگان 1000 نسخه و بهای 100000 ریال منتشر شد.
نظر شما