به گزارش خبرگزاري "مهر" ، در آغاز دكتر محمودي درباره اهداف و انگيزه ها و شيوه تحقيق خود درباره فلسفه سياسي كانت صحبت كرد. وي يكي از انگيزه هايش را براي نگارش كتاب فقدان تحقيق مستقل درباره انديشه سياسي كانت بر شمرد. در صورتي كه از دهه 1970 به بعد و با كار جان رالز درباره عدالت، توجه ويژه اي به اين بخش از انديشه كانت به عمل آمده و آثار متعددي در اين زمينه به زبان انگليسي منتشر شده است.
دكتر محمودي چهار فرضيه تحقيق خود را به اين ترتيب برشمرد : 1- انديشه سياسي كانت بر پايه فلسفه اخلاق و فلسفه نظري است؛ 2- اين انديشه ها با هم ناسازگارند؛ 3- اين انديشه ها فاقد عينيت و كليت بوده و تحت تاثير تحولات اروپا و دولت پروس بوده است؛ 4- به علت پراكندگي، متن هاي فلسفه سياسي كانت، ويژگي هاي لازم را به عنوان نظريه دولت ندارد.
در ادامه دكتر محمودي چهار محور را در باب شناخت فلسفه سياسي كانت مهم دانست . محور اول، انسان شناسي كانت است. كانت در انسان شناسي اش معتقد است كه انسان به ذاته داراي ارزش است ، لذا نبايد نگاه ابزاري به انسان داشت. چه از سوي خودش ، چه از سوي ديگران و چه از سوي دولت. محور دوم، اصل تفكيك قوا و نظارت سه قوه بر عملكرد هاي يكديگر است. محورسوم ، انقلاب و نظام مدني است . كانت معتقد است كه انقلابيون حق ندارند نهادهاي انقلابي را در متن قانون اساسي و در كنار نهادهاي مدني بياورند. محور چهارم، اطاعت و نافرماني مدني: از ديد كانت نافرماني مدني منجر به چهار نوع مقاومت در برابر دولت مي شود : مقاومت مسلحانه، مقاومت قانوني، مقاومت اخلاقي و مقاومت طبيعي. اين نوع مقاومت در زمان انقلاب و وضعيت آنارشي صورت مي گيرد. زيرا فرد در خطر تهاجم است و سعي مي كند از خودش محافظت كند.
دكتر محمودي در پايان سخنان خود ، درباره نظر كانت در مورد رابطه دين و سياست گفت : كانت به پيروي از جان لاك و ژان ژاك روسو، معتقد بود كه تفكيك دين از سياست به لحاظ جوهري غير ممكن است ؛ اما بايد بين نهادهاي دين و سياست رابطه اي دموكراتيك وجود داشته باشد.
دكتر صانعي دره بيدي سخنران بعدي بود. به عقيده او سه مفهوم كليدي در انديشه سياسي كانت وجود دارد، آژادي، برابري و استقلال. آزادي و برابري توسط دكارت در قرن 17 در انگلستان مطرح شد و بعد از آن وارد فرانسه شد و توسط اصحاب دايره المعارف بسط و گسترش يافت. سپس كانت مفهوم استقلال را به آن دو اضافه كرد. منظور كانت از استقلال، استقلال سياسي نيست، بلكه استقلال وجودي است.
وي افزود : كانت براي پروراندن اين سه مفهوم، مفاهيم متعددي را به آنها اضافه مي كند كه نتيجه آن شكل گيري فلسفه تاريخش مي شود. بنابراين بايد بگوييم كه فلسفه سياسي كانت جزو فلسفه تاريخش است. كانت معتقد است كه انسان در درون خودش تضادي دارد، زيرا انسان موجودي اجتماعي و در عين حال اجتماعي نشده است .
دكتر صانعي اضافه كرد : اين تضاد به دو عنصر عقل و عواطف باز مي گردد. عقل منشا قانون است و عواطف مبناي بي قانوني. هرچه از زمان حال به عقب بر گرديم به بي قانوني مي رسيم. و هر چه از گذشته به حال مي آييم به قانون . انسانها تنها در سايه اتحاد است كه مي توانند اين پارادوكس را بر طرف كنند. بر اين اساس ( حركت از توحش به تمدن ) تكامل انسان در دو مرحله صورت گرفته است : نخست، تضاد انسان ها كم شده و نهاد حكومت را شكل مي دهند. دوم، تضاد بين حكومت ها نيز بر طرف شده اما اين امر به معناي حذف حكومت ها نيست، بلكه جوامع جهاني شكل مي گيرند.
وي در بخش ديگري از سخنان خود گفت : در نوشته هاي كانت اين كوشش را مي بينيم كه دين را معقول كند. وي دين را به دو بخش تقسيم مي كند : بخش اول : دين تاريخي و تجربي است كه منظورش كليسا يا تاريخ مسيحيت است و بخش دوم : دين عقلاني است. در اين بخش سازمان كليسا به كلي حذف شده و هيچ گونه وابستگي جغرافيايي هم ندارد. دين عقلاني فردي است و واسطه نمي خواهد و نيز حاكي از برابري است. درست است كه كانت بين دين و سياست تفكيكي نمي گذارد، اما بايد توجه كرد كه مراد او دين عقلاني است.
به گزارش "مهر" ، آخرين سخنران اين نشست دكتر جهانگير معيني بود. به عقيده وي كتاب « فلسفه سياسي كانت » جامع ترين كتابي است كه درباره فلسفه سياسي كانت در زبان فارسي وجود دارد، از نظر وي هر كسي در هر سطحي از دانش كه باشد، اگر سراغ اين كتاب برود مي تواند از آن بهره مند بشود. دكتر معيني ويژگي جالب توجه كتاب را پوشش كامل مباحث دانست كه در متون فارسي استثنايي است.
وي افزود : چند انتقاد به كتاب وارد است. اولا بر خلاف نظر مولف رويكرد اين كتاب انتقادي نيست. با توجه به كتاب هايي كه در قرن بيستم درباره آرا و انديشه هاي كانت نوشته شده است، اين كتاب مدافع كانت است. لحن مدافعانه و مطالب زياد كتاب، موجب شده است كه به هنگام خواندن متن هرچه به جلو مي رويم، كتاب لحن توصيفي به خود مي گيرد. از اين رو بيشتر در چارچوب تحليل مفهومي باقي مي ماند. از سوي ديگر ، به علت تعدد مباحث مطرح شده، مي توانيم بگوييم كه كتاب يك نوع راهنماي فلسفه سياسي كانت است. اگر از تعدد مباحث كتاب كم مي شد، شايد از حالت توصيفي فراتر مي رفت و طرح جنبه هاي مسائل انديشه كانت ممكن مي شد.
نكته ديگر فقدان نظريه هاي انتقادي نسبت به كانت در كتاب است. به عقيده دكتر معيني، اگر كانت معاصر را ملاك قرار دهيم، از دو زاويه مي توان به نقد فلسفه سياسي كانت پرداخت : يكي بر مبناي انديشه ليبرال دموكرات است كه در كارهاي رالز آن را مي توان ديد، دوم بر پايه نظريه هاي پست ليبراليزم، پست مدرنيسم، نئوماركسيسم و غيره است.
نظر شما