امروز جای نظریه ‏ای اسلامی در حوزه مباحث امنیتی خالی است

به گزارش خبرنگار مهر، سومین مجمع علمی دانشگاهی ایران و جهان عرب با حضور ۲۰ عضو عربی و ایرانی مجمع دانشگاه های ایران و عرب، در پایتخت تونس آغاز به کار کرد.
در این نشست علاوه بر رؤسا و نمایندگان ۱۱ دانشگاه و مرکز علمی ایرانی از جمله پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، دانشگاه تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشگاه الزهرا(س)، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشگاه امام صادق (ع)، دانشگاه مذاهب اسلامی، دانشگاه کاشان، دانشگاه شهید بهشتی و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، رؤسا و نمایندگانی از دانشگاه های کشورهای عربی مانند تونس، الجزایر، مغرب، لیبی، لبنان، سوریه و عراق نیز حضور دارند.

دکتر نجف لکزایی، استاد تمام علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم(ع) و رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی هم در این مجمع به ایراد سخنرانی پرداخت و در پایان به پرسشهای حضار پاسخ داد که در ادامه خلاصه سخنرانی وی در مورد ضرورت همکاری های علمی – فرهنگی ایران و جهان عرب در توسعه مطالعات اسلامی امنیت را می خوانید.

حضار محترم و اساتید گرامی به همه شما سلام عرض می کنم و خوشحالم که توفیق پیدا کردم به عنوان رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در جمع شما در باره زمینه های همکاری مشترک برای اعتلا و ارتقای وضعیت کشورها و مردممان گفت و گو کنیم. هرچند بحث من بیشتر بر غلبه بر چالش های امنیت تاکید خواهد داشت، اما پژوهشگاه از همکاری در زمینه های دیگر نیز استقبال می کند و چنان که در ادامه خواهم گفت بانی مجمع اندیشمندان جهان عرب و ایران نیز در پژوهشگاه هستیم.

همه می دانیم که امنیت نیاز اولیه تمامی انسانها و اولین کارویژه هر دولتی نسبت به شهروندانش محسوب می شود. با توجه به وقوع ناامنی ها و جنگهای گسترده در اوایل قرن بیستم، از نیمه های این قرن تاکنون، پیوسته مطالعات امنیتی در سطح جهان، در حال گسترش بوده است. نظریه پردازی در زمینه «امنیت » با توجه به اینکه حوزه مطالعات امنیتی، با پدیده «امنیت» به مثابه امری هنجاری سروکار دارد و نیز مخاطبان گفتگوهای علمی ـ فرهنگی ایران و جهان عرب عموما مسلمان و تابع مقررات دینی اسلام هستند ، مراجعه به سنت مطالعات امنیتی در علوم اسلامی امری لازم است.

امروز جای نظریه ‏ای اسلامی در حوزه مباحث امنیتی خالی است. اما وضعیت کنونی جهان و به ویژه بخش قابل توجهی از منطقه ای که ایران و جهان عرب در آن قرار دارند، به لحاظ امنیتی، وضعیت مطلوبی نیست. در چنین وضعیت بحرانی، مراکز علمی ایران و جهان عرب، به عنوان اتاق های فکر و اندیشه ورز، وظیفه دارند برای رفع این چالش، راهکارهایی جامع بر اساس منابع اسلامی و وضعیت جامعه شناختی ایران و جهان عرب ارائه نمایند.

نظر به خلاء مذکور،  محور اصلی مقاله حاضر ارائه یک نظریه امنیتی به عنوان پیش نویسی برای گفت و گوهای علمی ـ فرهنگی با مشارکت علمی مراکز ایران و جهان عرب در قالب انجام پروژه های مشترک، تبادل فرصت های مطالعاتی، راه اندازی دوره های پسا دکتری، برگزاری همایش ها و هم اندیشی های علمی با محوریت"مطالعات اسلامی امنیت" است.

نظریه قرآنی فطرت و مفاهیم متخذ از آن مبنای نظریه امنیت متعالیه است. بر اساس چارچوب مفهومی و نظری فطرت، در حوزه علوم و مکاتب امنیتی، از دو پارادایم کلان فکری و اندیشه ‏ای می‏ توانیم سخن بگوییم: «الگوی امنیت متعالیه» که محصول جنود عقل و مبتنی بر فطرت مخموره می ‏باشد و وحدت دارد و «الگوهای امنیتی دنیاگرا یا متعارف» که محصول جنود جهل و فطرت محجوبه است و کثرت دارد.

پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی آمادگی دارد با مراکز علمی علاقمند، موضوع "مطالعات امنیت" را با رویکردهای فلسفی، کلامی، فقهی، تاریخی، قرآنی، حدیثی، سیاسی، بین المللی، جامعه شناختی و .... به طور خاص مورد بررسی قرار دهد.

با توجه به اینکه متن مقاله در دسترس است و نیز امان توضیح آن در این زمان اندک مقدور نیست، از توضیح نظریه صرف نظر می کنم و به معرفی مختصر زمینه های همکاری با  پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی می پردازم.

پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (isca)، وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، با مجوز وزارت علوم جمهوری اسلامی ایران تأسیس شده است ، نهادی حوزوی، پژوهشی و علمی است که به «تبیین و گسترش باور، بینش و ارزش‌های اسلامی» و «تعمیق و توسعه دانش و معرفت اسلامی» می‌پردازد.

پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دارای بیش از 10پژوهشکده و مرکز در حوزه علوم اسلامی و انسانی است.

پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن، فقه و حقوق، فلسفه و کلام اسلامی، علوم و اندیشه سیاسی، اخلاق و معنویت، تاریخ و سیره اهل بیت(ع)، مطالعات اجتماعی و تمدنی، مدیریت علوم اسلامی، اسلام تمدنی و الهیات و خانواده از اهم بخش های فعال در پژوهشگاه است.

ما در پژوهشگاه آماده انواع همکاری های علمی و فرهنگی متقابل در حوزه های مرتبط با قلمرو فعالیت های ذکر شده و از جمله مطالعات مربوط به کشف راهکارهای ارتقای امنیت منطقه هستیم.

 یکی از اقدامات پژوهشگاه برای ارتقای سطح همکاری های جهان عرب و ایران مشارکت جدی در طرح گفت و گوهای ایران و جهان عرب است که به همت سازمان فرهنگ و ارتباطات بنیانگذاری شد. در راستای تحقق اهداف دبیر خانه دائمی گفت و گوهای ایران و جهان عرب به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و  با مشارکت برخی مراکز علمی و دانشگاهی ایران و جهان عرب و به منظور استفاده از ظرفیت‌ها و قابلیت‌های فرهنگی، تاریخی و تمدنی طرفین و لزوم بهره‌گیری از نقش موثر نخبگان ایرانی و عرب در حل چالش‌های موجود در روابط علمی و فرهنگی ، در سال 1395 ه. ق در ایران جلساتی با حضور40 نفر از اندیشمندان کشورهای ایران ، الجزایر، تونس، مصر، مراکش، سوریه، لبنان، عراق، اردن، کویت و عمان برگزار شد.

 اهم اقدامات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در این زمینه به قرار زیر است :

1.       هم اندیشی فرصتها و ظرفیت های علمی و فرهنگی دانشگاه ها و پژوهشگاه های ایران و جهان عرب  در اردیبهشت ماه سال 1395 ه . ش با حضور اندیشمندان ایران و جهان عرب در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در شهرقم برگزار شد.

2.       همزمان با اجلاس گفت و گوهای فرهنگی ایران و جهان عرب در تهران ، در بهمن ماه 1395 ه. ش ، کنفرانس بین المللی گفت و گوهای فرهنگی ایران و جهان عرب در عرصه اعتدال و عقلانیت با محوریت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در چهار پنل تخصصی برگزار گردید.

3.       در کنفرانس بین المللی گفت و گوهای فرهنگی ایران و جهان عرب مجمع اندیشمندان ایران و جهان عرب در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم تشکیل و شروع به کار کرد.

4.       دبیرخانه مجمع اندیشمندان ایران و جهان عرب  برای سال 1396 ه.ش ( سال جاری ) دو همایش بین المللی با عناوین زیر را تصویب  و فراخوان آن ها را منتشر کرده است:

1.       همایش جایگاه اندیشه های فلسفی در گفت‌وگوهای فرهنگی ایران و جهان عرب در دی ماه 1396 ه.ش .در بغداد به میزبانی  بیت الحکمه

2.       همایش گفت‌وگوهای فرهنگی در چشم انداز تمدنی ایران و جهان عرب در بهمن ماه 1396 ه.ش در قم به میزبانی  پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و برخی از مرکز علمی پژوهشی ایران.

این دو همایش بین المللی با هدف بسط تعامل و تقویت سهم اندیشمندان ایران و جهان عرب در حل چالش های موجود در مسیر روابط فرهنگی و به منظور پیدا کردن راه حل های مشترک جهت برون رفت از آن با استفاده از گفت‌وگوهای فرهنگی برگزار می شود.

از این رو از این فرصت استفاده می کنم و از اندیشمندان حاضر دعوت به عمل می آورم با ارسال مقالات علمی و پژوهشی خود بر اساس محورهای فراخوان این دو همایش به آدرس پست الکترونیک  iran.arab@isca.ac.ir به دبیرخانه همایش، ما را در برگزاری موفق این دو همایش یاری نمایند.

در پایان با افتخار اعلام می کنم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم با این جایگاه رسمی حقوقی و علمی و پژوهشی و امکانات و نیروی انسانی عالم و فرهیخته و آثار علمی و تجربه گرانقدر ده ها سال تحقیق و پژوهش در علوم اسلامی آماده هر گونه همکاری دو و چندجانبه با دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و مراکز علمی و فرهنگی جهان عرب می باشد و از هرگونه همکاری برای پیشرفت و ارتقای مادی و معنوی همه بشریت و به ویژه مردم کشورهایمان استقبال می کنیم.

در پایان از میزبانی دانشگاه منوبه تونس و به ویژه ریاست محترم دانشگاه و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و همه دست اندرکاران برگزاری این همایش و شما که به سخنانم گوش دادید تشکر می کنم.