"رمان" یکه تاز ادبیات در ترکیه ؛ وضعیت ادبیات سال 2005 در آنسوی مرزها

به گزارش خبرگزاری مهر ، وی در ابتدای تحلیل خود آورده است : رمان، گویی به بخش خاصی از ادبیات ترکیه تبدیل شده و در نتیجه رمانهای بسیاری در سال 2005 در ترکیه به چاپ رسیده است . به طوری که بسیاری از این رمانها مورد استقبال بی سابقه در تاریخ جمهوریت قرار گرفت و دهها و بعضی از آنها صدها هزار تیراژ چاپ کردند . بنابراین رمان در اوضاع ادبی این سال در صدر قرار داشت.

رمان در سال 2005 از جهت کمیت دارای ویژگیهای خاصی بود. زیرا در طول این سال بیش از هر چیز بعد کمی رمان مطرح و مورد بحث قرار گرفت. می توان گفت که در خصوص سطح کمی رمان یک انفجار در ترکیه رخ داده و از این جهت می تواند حرفهای زیادی برای گفتن داشته باشد. یکی دیگر از ویژگیهای رمان در سال 2005 این بود که از سوی افرادی نوشته شده که حرفه آنان غیر از حوزه ادبیات بوده است. بنابراین ادبیات ما با روندی روبرو بوده که در آن نویسندگانی فارغ از دغدغه ادبی ولی پایبند به اصول به نوشتن رمان اقدام کرده و از جهتی انتظارات افکار عمومی را نیز برآورده کردند. این روند که از سال 2000 آغاز شده در سال 2005 حاکمیت کامل خود را اعلام کرد. تشریح همه ویژگیهای رمان و نقد و بررسی آنان در حوصله این مطلب نمی گنجد.

با توجه به آنچه که در مطبوعات نوشته شد، در سال 2005 حدود 500 رمان در ترکیه تألیف شد که ما فقط توانستیم حدود 300 تا از این مقدار را شناسایی کنیم.

علی رغم اینکه رمان در سال 2005 از جهت کمی سال بسیار پرباری را پست سر گذاشت، اما از لحاظ ماندگاری اثر در ادبیات ما نمونه های بسیار اندکی در میان آنها به چشم می خورد. بدتر اینکه آنهایی که دارای ارزش ادبی بودند نیز تحت الشعاع دیگران قرار گرفتند. در این مسئله نمی توان نقش هوسهای برخی از نویسندگان رمانهای مردمی و یا منفعت طلبی برخی از ناشران را نیز نادیده گرفت. به هرحال در سال 2005 ادبیات ترکیه با یک تورم بی سابقه در زمینه چاپ رمان مواجه شد.

بسیاری از رمانهایی که ما شناسایی کردیم، از بسیاری جهات دارای زمینه مشترکی هستند. اولین چیزی که توجه ما را بخود جلب کرد اسامی رمانها بود. یکی از علت های این نامگذاری فراوانی رمان در سال 2005 بود که نویسندگان به خاطر بیم از فروش نرفتن آثارشان دست به دامان اسامی روی جلد شدند.

اگر نگاهی به روی جلد برخی از کتابهای رمان بیاندازیم با اسامی عجیب و غریبی مواجه می شویم. به عنوان مثال : «جسارت خود را به من واگذار و برو» (ذکی نورچین)، «داستان مردان افتاده» (رضا کراچ)، «صندوق پستی عشق» (باشاک ارن)، «ع.ش.ق اختصار چه چیزی است» (تونا کریمیت چی)، «از این عشق میروم» (زینب منصور)، «هی عشق من هرگز تو را فریب ندادم» (حلیم بهادر)، «عشق دو نفره نمی شه» (تونا سرین)، «آخرین خیال مادونا» (دوغان آکهانلی)، «آیا می توانیم در جای مناسبی پیاده شویم ؟» (کارین کاراکاشلی) و «مرگ دیررس دوست» (مراد گول سوی). دهها نمونه از این دست را می توان نام برد. این رمانها بلافاصله پس ار چاپ مورد استقبال خواننده قرار می گیرند.

رمانهای سال 2005 با اسامی عجیب و غریب به قصد شکار خواننده ها فرهنگ خاصی را بوجود آوردند. یک ویزگی دیگر توجه ما را به خود جلب کرد، مفهوم عشق بود. حدود بیست کتاب که ما پیدا کردیم از این کلمه فقط در روی جلد کتاب استفاده کرده بودند.

یکی دیگر از ویژگیهای ادبی سال 2005 چاپ اولین رمان برخی از نویسندگان بود. در سال 2005 بعضی از نویسندگان اولین رمانشان را به چاپ رساندند و برخی دیگر نویسندگی خود را با چاپ اولین رمانشان آغاز کردند.

در میان اولین رمانها و اولین نویسندگان می توان به این موارد اشاره کرد : دختر روی جلد (آیفر تونچ) ، انجیرهای وادی ایندوس (م. عاکف بکی)، بابا، پسر و خیال (علیار دنگیز)، چاپ صفر (جانان پارلار)، آیا می توانیم در جای مناسبی پیاده شویم ؟ (کارین کاراکاشلی)، لمس سلطان (هاکان یل)، سه و ربع (رزان کپسوتلو)، محبتهایی با بار باران (نورای گنچ)، راز یکنفره دولتی (فیض الدین آلپ کیرای)، چپ و راست و جلو و عقبم زباله دانی است (محمت آلپر)، خیالات به گروگان گرفته شده (احمد علیجه اوغلو)
یکی دیگر از ویژگیهای رمانهای چاپ شده در سال 2005 مطرح کردن مسائل ترکیه در این رمانهاست. در هیمن راستا شاهد بودیم که وقتی یک چنین رمانی با استقبال خوانندگان روبرو می شد، رمانهای مشابه بلافاصله روانه بازار کتاب می شد.

بیشتر رمانهایی که دارای زمینه مشترک بودند، حول محور دو موضوع می چرخید. یکی موضوع مسائل جنسی که در دهه هشتاد میلادی و در دوره خفقان 12 سپتامبر 1980 بر کشور ما حاکم بود. این موضوع در رمان 2005 به وفور مشاهده شد. دیگری موضوعاتی مانند تئوریهای توطئه که مسائل روز ترکیه را تشکیل می دهند. اینگونه رمانها تحت عنوان رمانهای سیاسی و یا فانتزی به دست خواننده رسیده است.

بادهای موسمی که در سالهای اخیر در ترکیه وزیدن داشت، دیری نپایید که وارد ادبیات ترکیه شد و بطور طبیعی در رمان این کشور انعکاس یافت. حادثه سوسورلوک و مسائل پیرامون آن، منجر به انتشار رمانهایی شد که در آنها مثلث دولت – سیاست- مافیا مبتنی بر تئوری توطئه متهم به همکاری با شبکه های اطلاعاتی در داخل و خارج شده اند که اسامی آنها را تا کنون نشنیده ایم. در سالهای بعد از اشغال عراق توسط آمریکا نیز رمانهایی چاپ شد که در آنها تئوری توطئه اشغال مطرح شده بود. مانند : متال فیرتینا» (طوفان متال) نوشته اورهون اوچار – بوراک تونا.

احساسات ضد آمریکایی  در افکار عمومی ترکیه

اشغال عراق توسط آمریکا در سالهای اخیر نقش مهمی در افزایش احساسات ضد آمریکایی  چه در افکار عمومی ترکیه و چه در سایر نقاط جهان داشته است .  رد لایحه کمک به آمریکا در مجلس ملی ترکیه در اثنای جنگ عراق و ضربه جدی بر روابط دو کشور واقعیت دیگری است. اگر تا دیروز فقط قشر اسلامگرا و سوسیالیست مخالفت با آمریکا را اسباب موجودیت خود می دانستند، امروز این مسئله علت وجودی همه اقشار مختلف مردم ترکیه می باشد. در این آشفته بازار دو جوان از فرصت استفاده کرده و بادبانهای ضد آمریکایی را برافراشته و با انتشار کتاب متال فیرتینا مورد علاقه و استقبال بی نظیر مردم ترکیه قرار گرفتند. چه می توانیم بگوییم ؟ طوفان را دیگران کاشتند؛ درو کردنش به گردن ادبیات ما افتاد.

لازم است که در کنار متال فیرتینا از دو رمان دیگر نیز سخن بگوییم که نقشه های اشغال ترکیه و در نتیجه شکست سخت آمریکا را موضوع رمان خود قرار داده اند. یکی از این دو رمان «بیرگون، گئجه» (یک روز، شب) نوشته مینه گ. کریک کانات (2003) می باشد. در این کتاب مبارزات جوانان آرمانگرای ترک با سیاستهای اشغال ترکیه توسط آمریکا بعد از زلزله (احتمالی) استانبول به صورت رمان ترسیم شده است. دیگری رمان «بور بویوسو» (معجزه بُر ) نوشته جان گیرای (2004) است که موضوع آن شباهت زیادی به موضوع رمان متال فیرتینا دارد.

در هر دوی این رمانها تلاش آمریکا در جهت اشغال ترکیه برای تسلط بر معادن بُر موضوع اصلی کتاب را تشکیل می دهد. با این تفاوت که متال فیرتینا با ترسیم صحنه های داغتری از جنگ چگونکی به خاک مالیده شدن پوزه آمریکا توسط بازوان قدرتمند ترکان به تصویر کشیده می شود. شاید یکی از علل فروش و چاپهای متعدد این رمان همین ویژگی باشد. در نتیجه می توان گفت که دو رمان دیگر در سایه متال فیرتینا قرار گرفتند.

همانگونه که پدران ما در قدیم سوار بر اسب به فتوحات می رفتند، در سال 2005 سوار بر رمان به این فتوحات پرداختند. اشغال عراق توسط آمریکا به دو شکل در رمان 2005 انعکاس یافته است. یکی از این دو مستقیما به جنگ ترکیه – آمریکا و حتی فراتر از آن اشغال آمریکا توسط ترکیه می پردازد و دومی رمانهایی است که حول محور جاسوسیها، سازمانهای اسلامی و روابط ترکیه – عراق و اسرائیل مبتنی بر واحدهای اطلاعاتی می باشد. در مورد گروه اول می توان به انتشار کتاب فیرتینا-2 توسط نویسندگان متال فیرتینا اشاره کرد. در این کتاب آنگونه که دیده می شود شراکت به هم خورده است. چه می توان گفت ؟ در نتیجه استقبال از اینگونه رمانهای مردمی این رمان به بخشی از ادبیات ما مبدل شده است.

«فیرتینا -2 / جسد گمشده» رمانی است که توسط اورهون اوچار یکی از شرکای کتاب متال فیرتینا نوشته شده است. در کتاب متال فیرتینا آمریکا تا آنکارا پیش آمده و قبر آتاترک را بمباران کرده و در نتیجه جسد آتاترک علیرغم جستجوهای فراوان پیدا نمی شود. بازیگر رمان فیرتینا -2، گوکهان بیرداغ از اعضای اطلاعات است که بدنبال جسد گمشده می رود. این جستجو در عین حال پر از ماجراهای مختلف است. روابط ترکیه –  اسرائیل هیجان دیگری به رمان می دهد.

در بخش «نجات فیرتینا -2» که به قلم بوراک تونا نوشته شده محور داستان یک رسوایی در روابط دیپلماتیک ترکیه – آمریکاست. در نتیجه انفجار واشنگتن توسط گوکهان بیرداغ شخصیت بوش متزلزل شده و او مجبور به استعفا شده و حکومت آمریکا بدست یک سازمان مخفی می افتد. در یک چنین آشفته بازاری حکومت ترکیه مرتکب یک اشتباه استراتژیک شده و عبدالله گل وزیر امور خارجه را به آمریکا اعزام می کند. اما در این سفر عبدالله گل و هیئت همراهش ناپدید می شوند و هیچ سراغی از آنها بدست نمی آید. در نتیجه اوضاع آشفته تر شده و دامنه جنگ تا سرزمینهای مقدس گسترش می یابد .

در هر دو کتاب علاوه بر اشتباهات زبانی در مورد اسامی نیز نقائص مشترکی وجود دارد. مثلا در حالیکه اسامی واقعی شاخه غیر نظامی دولت در رمان ذکر شده است، برای شاخه نظامی از اسامی غیر واقعی و تخیلی استفاده شده است. علت این تبعیض مشخص نیست. در این رمانها که گویا با آینده- نگری نوشته شده عمر دولت فعلی دو برابر نشان داده است.

در اینجا لازم است از انتشار رمان دیگری از بوراک تونا با عنوان «جنگ جهانی سوم» اندکی قبل از چاپ رمان «فیرتینا -2» یاد شود. این نویسنده که ترکیه و آمریکا را درگیر یک جنگ می کند، احتمالا بخاطر ناتوانی در کنترل سرعت خود هفت دولت را در این رمانش به جان هم انداخته است. حتما گام بعدی جنگ ستارگان خواهد بود. هر چه باشد قدرت تخیل حد و مرز نمی شناسد. به قول شاعر «انسان تا زمانیکه خیال می کند، زنده است» .

یکی دیگر از رمانهایی که در این زمینه منتشر شده کتابی است با عنوان «جنگ ترکیه و آمریکا». این رمان کار مشترک هاکان ترک و کورتولوش عثمان می باشد و به خاطر عنوانش، چندان احتیاجی به توضیح موضوع و محتوای آن وجود ندارد. به نظر می رسد وجود معادن غنی بُر در کشور ما را به سوی جنگ با آمریکا سوق خواهد داد. «جنگ ترکیه و آمریکا» گویا کپی دیگری از «معجزه بُر و متال فیرتینا» می باشد. در این کتاب نیز آمریکا برای تسلط بر معادن بُر نقشه اشغال ترکیه را می کشد. اسامه بن لادن که از اشغال افغانستان توسط آمریکا عاجز مانده در اینجا به داد ما می رسد و با غرق کردن ناو جنگی آمریکا موجب پیروزی بزرگی برای ما می شود.

چنین به نظر می رسد که ما برای برطرف کردن حس خودکوچک بینی در برابر قدرت تکنولوژیک و اقتصادی آمریکا متوسل به این گونه رمانها می شویم. یکی دیگر از نمونه های این مدعا باز رمانی است که به قلم مشترک اردوغان اکمکچی و آدم اوزیول نوشته شده است. رمانی با عنوان «آمریکا مال ماست». با دیدن این رمان باید به متال فیرتینا و رمانهای قبلی بگوییم صد رحمت. زیرا در این کتاب نویسنده در آسمانها پرواز می کند. تا دیروز مخالفت با آمریکا به معنای انزوا طلبی بود، و حتی سر دادن شعار «مرگ بر آمریکا» برابر بود با باتوم خوردن. اما امروز مخالفت با آمریکا سمبل ادبیات ما شده و اینگونه کتابها بارها تجدید چاپ می شوند. برخی از نویسندگان که با خواندن متال فیرتینا و نقشه های آمریکا برای استیلای ترکیه خونشان به جوش آمده اقدام به حمله پیشگیرانه کرده و آمریکا راتصرف کرده اند.

رمان «آمریکا مال ماست»، یکی از بارزترین نمونه های اینگونه اندیشیدن است. نویسنده در این رمان یک جوان ملی گرا را که قهرمان داستان است، با یک آدم فضایی که از دست آمریکا عصبانی است مواجه می کند. این آدم فضایی به عبارتی مانند چراغ جادوی علاءالدین خودمان عمل می کند. وسیله ای که آدم فضایی به قهرمان داستان می دهد شبیه یک چماق سحرآمیز است.

قهرمان داستان در سایه این چماق آمریکا را تسخیر می کند. رئیس ملی گرایان (اولکوجوها) ی استانبول نیز به مسند ریاست تکیه می کند. با تصرف آمریکا توسط ترکان، عملکرد ترکان در آنجا سر تا پا شبیه یک کمدی است. از ضیافت کوفته خام (چی کوفته) در اوال افیس گرفته تا کنسرت ژیلت دار مسلم گورسس همگی نشان از استیلای فرهنگی ما دارد. اگر چه نویسنده قصد نوشتن کمدی ندارد اما از بُعد کمدی نوشته های خود در امان نمانده است.

وی از یکسو قصد تحقیر آمریکاییها را داشته در حالیکه انعکاس عملکرد ما در آنجا موجب تحقیر ترکان شده است. خلاصه اینکه رمان «آمریکا مال ماست» نمونه جالبی برای استفاده فضای مناسب به منظور سودجویی با استثمار مالیخولیای به زانو در آوردن آمریکا است.

در آخرین هفته های سال 2005 نمونه دیگری از این دست رمان با رویکردی متفاوت برای به زانو در آوردن آمریکا به چاپ رسید. رمانی با نام «وقتی آمریکا سقوط می کند» به قلم مصطفی کاراناس که در موضوع میسیونری و تئوری توطئه کارکشته محسوب می گردد. در این کتاب کاری از ترک ها برای به زانو در آوردن آمریکا به چشم نمی خورد. در این کتاب موضوع طوفانهای دریایی که در سالهای اخیر آمریکا به کرات با آنها موجه می شود، از یک بُعد خاصی مطرح گردیده است. نویسنده به جای استفاده از غیرت و توانمندی ترکها قصد دارد با بلایای طبیعی پدر آمریکا را در بیاورد. در این رمان می بینیم که طوفانهای دریایی انتقام مردم محروم و بدبخت آمریکا را می گیرند. در نتیجه به نظر می رسد این رمان به لحاظ مردمی مورد استقبال واقع خواهد شد. البته به شرطی در سال 2006 موضوعات جاذبتر ادبیات ما را به خود مشغول نکند...


غیر از رمانهایی که تا اینجا نام بردیم، رمانهای بسیاری در ترکیه چاپ گردید که اگرچه مستقیما به موضوعاتی چون آمریکا، عراق و ترکیه اشاره نکرده اما رمانهایی در زمینه تئوری توطئه، سیاست، و یا فانتزی که مملو از خزعبلات مشابه بود به چاپ رسید. برخی از این کتابها عبارتند از : «جنگ مقدس» (اورهان یونچ)، «در آستانه جنگ» (بلنت روسجوکلو)، «ترکی لند جمهوری ترک نشین آلمان» (اسماعیل اونور) و «غارت آنیت قبیر  / روز قیامت ترکها» (اسماعیل اونور)
در خصوص رمانهایی که بر محور عراق – ترکیه و اسرائیل نوشته شده، نمونه بارز این موضع «رقص با عقرب» است. عراق در نتیجه اشغال آمریکا، یکی از موضوعات اصلی بحث روز در ترکیه نیز محسوب می شود.

با توجه وجود موضوعات داغ برای نوشتن رمان نسبت به سالهای قبل، خلیل کانارگی نیز دست به قلم شده و این رمان را نوشته است. از وضع آن پیداست که با کلیشه های حاضری مونتاژ شده است. یک تروریست فلسطینی، ایرانی که می خواهد دنیا را بر هم بریزد و خطراتی که ترکیه را تهدید می کند. این کتاب نمونه معنی داری از یک رمان سیاسی است که با کنار هم قرار دادن این موضوعات سعی دارد هیجان ایجاد نماید. یک فلسطینی به نام صمد اسامه با نام مستعار جانی قرار است با کمک ایران یک حمله تروریستی بسیار مؤثر در ترکیه انجام دهد. این حمله علیه وزرای جهانگردی بسیاری از کشورها که برای اجلاسی در ترکیه حضور دارند، صورت خواهد گرفت. اما با مطلع شدن دستگاههای اطلاعاتی ترکیه حمله نافرجام می ماند. می توان گفت که هیجان ایجاد شده در رمان خواننده را وادار می کند که آن را تا آخر تعقیب کند.

خواندن رمان در پلاژهای کنار دریا

"الیاس دیرین نویسنده و استاد دانشگاه " در ادامه می نویسد : یکی دیگر از رمانهایی که بر همین محور به چاپ رسیده کتاب «لمس سلطان» است. براساس اعلام مطبوعات این کتاب در چند روز اول چاپ بیش از سه هزار تیراژ فروش داشته است. اگرچه ماجرای رمان حول محور مثلث ترکیه – عراق – اسرائیل است اما کشورهای اروپایی نیز بر محور یک طریقت بنیادگرا بنام صادقیه وارد داستان می شوند.
به ویژه در رمانهایی که دنیای اسلام را موضوع خود قرار داده اند، گروههای اسلامگرای مخفی برجسته می شوند که - از این گروهها اغلب به عنوان گروههای ترور یاد می شود- نویسنده در کتاب خود این اتهامات را متوجه طریقت صادقیه کرده است. هدف این طریقت بازگرداندن خلافت می باشد. جنایاتی که در عراق رخ می دهد (که در بینشان ترکها وجود دارند) آدم ربایی و صد البته وجود واحدهای اطلاعاتی - که چاشنی این گونه رمانها هستند- در پشت این قضایا ... مسائلی از این قبیل که برای افراد آشنا به مسائل خاورمیانه چندان بیگانه نیست، در طول رمان ادامه دارد. اسرائیل در این رمان با نقش آفرینی فردی به نام هلین مطرح می شود. موساد نیز با پیگیری مسائل از دور سعی می کند اسرائیل را برجسته نماید.

سلیم قهرمان اول رمان، در اثر تحولی که در او رخ میدهد، چهرهای بدور از واقعیت از خود به نمایش می گذارد. سلیم تا زمان اشنایی با هلین فردی است که هیچگونه علاقه ای نسبت به حوادث رمان از خود نشان نمی دهد. اما صمیمیت نزدیکی که بین او هلین ایجاد می شود، او را از زندگی خصوصی اش جدا و به ماجراهای متفاوت سوق می دهد. قتل هلین از سوی پیروان طریقت صادقیه به او هویت تازه ای می دهد. با این تحول سلیم خود را در وسط ماجرا می بیند، حس انتقام جویی و حل مشکلات پیرامون، از کسی که تا دیروز بنام سلیم شناخته می شد، یک رامبو می سازد.

مشاهده می کنیم که اینگونه رمانها از لحاظ زمانی اغلب در ماه تابستان منتشر شده اند. به عبارت دیگر می توان گفت که خواندن اینگونه رمانها در پلاژهای کنار دریا و بعد از ظهر تابستان هنگام آفتاب گرفتن در بالکن لذت بخش است.
وقوع حادثه سوسورلوک در اوایل دهه نود میلادی و متعاقب آن افشای روابط مخفی مافیا، پلیس و دولت باعث شد که تئوریهای توطئه تقریبا در هر حوزه ای در صدر فرهنگها قرار گیرد. این تئوریها در مدت زمان کوتاهی موضوع ادبیات ما نیز شد. این مسئله عامل مهمی در درخشش ستاره نویسندگان رمانهای پلیسی بود. با این تحول مشاهده می کنیم که در سالهای اخیر رمانهای پلیسی بسیاری در ارتباط مستقیم و یا غیر مستقیم با واقعه سوسورلوک به چاپ رسیده است. با این حال می توان گفت که واقعه 11 سپتامبر، اشغال عراق توسط آمریکا و حوادث پیرامون آن ادبیات ترکیه با محوریت رمان را عمیقا تحت تأثیر قرار داده است.
با این تأثیرگذاری می توان گفت که رمانهای جدید نسبت به رمانهای کلاسیک پلیسی تعداد بیشتری از سازمانهای اطلاعاتی و سرویسهای مخفی را در خود جای داده است. اگر بخواهیم رمانهای منتشر شده در سال 2005 را براساس موضوعاتشان مورد بررسی قرار دهیم، مشاهده می کنیم که رمانهای بسیاری از این نوع به دست خوانندگان رمان رسید.

رمانهای مبتنی بر تئورهای توطئه، بر هیجان و کنجکاوی خواننده اثر کرده و در صدر کتابهای پر فروش سال قرار گرفت. کتابهایی با موضوعات : جنایات مجهول الفاعل، قتلهای زنجیره ای، فعالیتهای میسیونری، صهیونیسم، ساباتائیگری ، فعالیتهای مخفی اسرائیل، سازمانهایی که قصد فروپاشی ترکیه از درون را دارند، تجارت مواد مخدر، مافیا، سرویسهای مخفی و مانند آن. برخی از رمانهایی که به اینگونه موضوعات پرداخته اند و از طرف ما شناسایی شده اند، به این شرح است : نام کد : 3،57 ماگنوم (سرکان الچی)، نام کد : گ.ا.ی.د (مزین ییلماز)، عملیات سیب پوسیده (مصطفی کارناس)، دسیسه/ سوء قصد به عبدی ایپکچی (م. متین کاپلان)، پروژه آفرینش (سرکان دول کادیر)، جنایات عکس (ارمغان تونا بویلو)، 8 زن تنها (اردال ارکوت)، ترانه هایی که مادرم به من یاد نداد (سلجوق آلتون)، گرفتگی زندگی (پرایه شنگل)، جنایت جیگولو (محمت مراد سومر)، چاپ صفر (جانان پارلار)، یادداشتهای آراگو عتیقه فروش (محمت مراد ایلدان)، جنایت انقلابی چولاق (جنید اولسور).

رمانهای نوشته شده در سال 2005 از نظر زمینه های متفاوت دارای تنوع و غنای چشمگیری است. برخی از اینها در مورد میتولوژی و دستیابی به اسرار طریقتهای مخفی می باشد. بویژه ترجمه رمز داوینچی اثر دان بروان به ترکی در سال 2000 و رمانهایی که بر این محور نوشته شدند بحث روز ادبیات ترکیه بود. رمان هدف، ابلیس (علی جادید آق قویونلو) و رمز کوآنتوم (آلتین چیمن) که ورژن بومی رمز داوینچی محسوب شده و در سال 2004 به چاپ رسیدند، احتمالا به دلیل اقبال زیاد خوانندگان بود که در سال 2005 نیز تجدید چاپ شد و انتشار رمانهایی ازاین  دست ادامه یافت.

رمانی که بیش از کتابهای دیگر مورد استقبال خوانندگان قرار گرفت و به مسائلی از قبیل میتولوژی، افسانه، شوالیه ها و برخی سازمانها و طریقتهای مخفی پرداخته بود رمان «رمز ارده فروش» بود. این کتاب از سوی آدم اوزیول نوشته شده است. وی می گوید : وقتی مردم با هزینه کردن 50 میلیون لیره از برنامه های جم ییلماز  لذت می برند، چرا با صرف 5 میلیون لیره از این کتاب لذت نبرند. این اظهارات نشاندهنده این است که رمان در کشور ما تا چه اندازه جدی تلقی می شود و چرا رمانهایی از این دست گاهی بیش از 100 هزار تیراژ چاپ می شوند. این موضوع حال پر ملال ادبیات امروز ترکیه را نشان می دهد.

اگر بگوییم بسیاری از این رمانها را ناشرانی که فقط با هدف رانت خواری، به قول خودشان به جوانان لایق(!) سفارش می دهند، سخن به گزافه نگفته ایم. با این تفکر که «دیگران درمی آورند چرا ما نه ؟» اگر چه دلمان به حال کسانیکه پول و وقت خود را برای خواندن این رمانها هدر می دهند می سوزد اما بیشتر از آن برای ثروت کشور و حرام کردن کاغذهایی می سوزد که برای چاپ این کتابها از بین می رود. گرچه خوانندگان هم از یک جهت حق دارند؛ کدام رمان را بخوانند که برایشان لذت بخش باشد.
با این حال برای کسانیکه از حل جدول روزنامه ها خسته شده اند نام برخی از این رمانها را ذکر می کنیم شاید به دردشان بخورد : رمز زئوس (هاکان گونش)، پدر، پسر و خیال (علیار دنیز)

اگرچه در سال 2005 رمانهایی نیز چاپ شد که به اعتبار موضوعشان باید جدی گرفته شوند. در رأس آنها رمانهای تاریخی را می توان ذکر کرد. این رمانها را به لحاظ تاریخی می توان به دودسته تارخ معاصر (قرن بیستم) و تاریخ عثمانی تقسیم کرد. یکی از این رمانها که به جهت موضوعی در صدر قرار دارد، رمان ساری قمیش / بیاض حزون (نی زرد / حزن سفید) می باشد. این رمان به قلم اسماعیل بیلگین نوشته شده که ما وی را با کتابهای کودکان و تحقیقات تاریخی می شناسیم. رمان «ساری قمیش/ بیاض حزون» انسان را به تجدید حافظه تاریخی فرا می خواند. زیرا نویسنده در این اثر، تراژدی ساری قمیش را که ما غیر از مراسمهای یادبود نامی از آن نمی بریم، به خوبی ترسیم کرده است. علیرغم اینکه تاریخ فرهنگی ما از لحاظ ادبیات جنگ بسیار غنی است اما متأسفانه ساری قمیش از گردونه آن خارج مانده است. قبل از هر چیز باید از این نویسنده که واقعه ساری قمیش را به صورت رمان درآورده و احیا کرده است، قدردانی کنیم. یک خلاء بزرگ در حوزه رمان تاریخی با انتشار این رمان پر شد.
نویسنده در این رمان ضمن استفاده از اسناد و مدارک توانسته آنها را در لابلای رمان بخوبی بگنجاند.

وی با نگاه عمیق بر گستره حادثه، انعکاس حوادث سیاسی پشت پرده را نیز اهمال نکرده است. از یکسو موضوع با ابعاد وسیع مورد موشکافی قرار گرفته و از سوی دیگر تراژدی ناشی از محرومیت افراد به صورت زنده منعکس گردیده است. علاوه بر این نامگذاری این کتاب نیز ترجیح بسیار زیبایی است. امیدورایم رمان «ساری قمیش / بیاض حزون» هم موجب بررسی و موشکافی دوباره حادثه شود و هم اینکه بهانه ای باشد برای طرح اینگونه حوادث تاریخی در ادبیات ما.

رمان دیگری که یک واقعه تاریخ معاصر را موضوع خود قرار داده و بی شک یکی از پرفروشترین کتابهای سال 2005 بود، رمان «این ترکان [چلگین] مجنون » می باشد. با توجه به اینکه این کتاب در آخرین روزهای سال 2005، در سه هزار تیراژ به چاپ رسید، از جهت ادبیات کشورمان جای بسی خوشحالی دارد. البته این استقبال در خارج از ترکیه قابل توجیه نیست.
بویژه در ماههای اخیر نمی توان نقش جدی پیشرفتهای باصطلاح خوبی که در روند اتحادیه اروپا حاصل شده، را در تقویت جریان ملی گرایی نادیده گرفت. اینگونه جریانات ملی گرایی گاهی با تکیه بر واکنش دفاعی حتی توانسته قطبهای منفی را نیز به هم نزدیک سازد. بنابراین افزایش ملی گرایی در طول دو سال اخیر، تأثیر زیادی در باز شدن بخت کتاب «این ترکان جسور» داشته و این مسئله از نظر جامعه شناسی ترکیه نیز دارای اهمیت است. اما حداقل از نظر موضوع سیاسی رمانی نیست که با رمانهای قبلی مقایسه شود.

این کتاب توسط تورگوت اوز آکمان نوشته شده و بدون مطالعه محتوای آن می توان گفت که از سوی یک آکادمیسین تاریخ معاصر نگاشته شده است. با توجه به غنی بودن اسناد مورد استفاده و حجم کتاب می توان حدس زد که چه زحمت زیادی برای تدوین و تألیف آن کشیده شده است. اما مونتاژ شدن اسناد و مدارک تاریخی در متن کتاب تا چه اندازه می تواند با سبک ادبی یک رمان سنخیت داشته باشد، ما نمی دانیم. مسئله دیگر اینکه مبارزات ملی به همان اندازه که در بُعد جامعه اهمیت دارد، در بُعد افراد نیز مهم است. در این رمان جامعه ترکیه در خط مقدم دیده می شود اما از نقش ترکانی که در پشت جبهه تلاش می کنند، خبری نیست. ضمن اینکه نویسنده رمان، از بُعد معنوی این مبارزات غافل مانده و اشاره ای بدان ندارد. این مسئله در نگاه اول از دیده ها پنهان نمی ماند...

برخی از کتابهایی که در سال 2005 مسائل تاریخی را موضع خود قرار داده بودند، عبارتند از : تاوجان / انقلاب فرهنگی در سالهای جنگ (حفظی توپوز)، اعاده اعتبار عشق (سرگن آغار)، علتی برای زندگی ذکر کن (نسرین تورهان)، روزهای عصیان1 / یک دوی استقامت بود 68 (حسین یاووز)، سنگهای دریایی (ایگیت اک.ر)، کودکان تبعید (عرفان پالالی)، قدرت و زیبایی / زندگی فوق العاده مراد چهارم (عدنان اوز یالچین ار)، نسیم پیروزی / تورگوت رئیس فاتح ا مدیترانه (احمد ییلماز بویون آغا)، پرچمهای پیروزی / صفحات غرور انگیز از تاریخ (احمد ییلماز بویون اغا)...
در پایان می توان چنین نتیجه گیری که رمان سال 2005 چه از جهت کیفیت و چه از نظر پرداختن به موضوعات روز ترکیه در آینده بیش از بُعد ادبی، توجه جامعه شناسان را به خود جلب خواهد کرد .