به گزارش خبرنگار مهر، فلسفه وجودی و برپایی جشنواره موسیقی فجر بسیار روشن و در عین حال برای موسیقی کشور ضروری است. از آن جهت که در طول سال فعالیتهای پراکنده ای که در خصوص برگزاری کنسرت یا همایشهای و جلسه های بررسی آثار موسیقایی تشکیل می شود. در حالی که جشنواره فجر این امکان را در اختیار اهالی موسیقی، برنامه ریزان، مدیران و سایر دستاندرکاران این بخش قرار می دهد تا کلیت عرصه موسیقی را به صورت منسجم و یک جا به نظاره بنشینند. اما نکته اصلی و اساسی در این زمینه، توجه به بخش بین الملل به عنوان افزایش دهنده اعتبار و آموزنده بودن جشنواره است.
بین المللی بودن جشنواره موسیقی فجر علاوه بر اینکه این جشنواره را در سطح مراسم موسیقایی درجه اول جهان قرار می دهد، حضور گروههای خارجی نوعی تبادل اندیشه و افزایش سطح مراوده های جهانی بین هنرمندان ایرانی و دیگر کشورهای جهان را به وجود می آورد. اما این شرایط وقتی محقق می شود که گروههای خارجی آثار خود را در سطح بالایی از کیفیت ارایه کنند و آثار شاخصی داشته باشند. بنابراین مدیران جشنواره باید دقت زیادی به خرج دهند تا شرکت کنندگان خارجی سطح کیفی جشنواره را افزایش بدهند.
امسال گروه های ناپال از کشور شیلی، قوالی فرید الدین ایاز از کشور پاکستان، ارکستر مجلسی اکراین به رهبری یوسیپ استپانویچ فرانتس، گروه موسیقی کشور آذربایجان به سرپرستی عالم قاسیموف، گروه تاجیکستان به رهبری عبدالرشید اف، گروه لبنان و ارکستر فیلارمونیک ارمنستان به رهبری لوریس چکناواریان در بخش بین المللی بیست و دومین جشنواره بین المللی موسیقی فجر حضور داشتند. البته گروههای ایرانی ارکستر سمفونی تهران به رهبری نادر مشایخی و ارکستر موسیقی ملی به رهبری فرهاد فخرالدینی نیز در کنار سایر گروههای خارجی قرار داشتند.
گروه موسیقی که از کشور شیلی به جشنواره آماده بودند سابقه فعالیت 25 ساله دارند و در گروه نوازندگان خود همراه با استفاده از سازهای بین المللی، تعدادی نوازنده سازهای مربوط به کشورهای امریکای جنوبی را هم در گروه خود جای داده اند تا به این وسیله بر بومی بودن آثار خود تاکید کنند.
فرید الدین ایاز نیز از قوالان با سابقه کشور پاکستان است که 30 سال تجربه فعالیت در عرصه موسیقی دارد. وی طی چند سال گذشته همراه با گروهش در بیش از 20 کشور مختلف جهان به اجرای برنامه های متعدد پرداخته اند. انگلستان، امریکا، هلند، اتریش، هند، زیمباوه، کرواسی، تونس و اردن جزو کشورهایی هستند که پذیران گروه قوالی پاکستان بوده اند.
ارکستر سمفونیک رنسانس که از کشور اکراین در جشنواره موسیقی فجر شرکت کرده، توسط یوسیپ فرانتس در سال 2002 تاسیس شده است. وی که عنوان مرد شایسته موسیقی اکراین را در سال 2001 از آن خود کرده است، گروهی شناخته شده و برخوردار از اعتبار در کشور خود محسوب می شود. این ارکستر 24 عضو اصلی دارد که حدود نیمی از آنها در تهران حضور یافتند و قطعاتی را در تالار وحدت تهران به اجرا در آوردند.
گروه موسیقی آذربایجان با تلفیق سازهای مختلف آذری نواهای سنتی و بومی را می نوازند و نزدیک فرهنگ و موسیقی این کشور با منطقه آذریجان کشورمان، همواره استقبال از این هنرمند را در پی داشته است. قاسیموف سرپرست گروه در سال 1999 جایزه موسیقی یونسکو را به دست آورد. رامیز قلی اف که یکی از برجسته ترین نوازندگان تار آذربایجان است، همراه این گروه به ایران آمد تا آثاری را در کنار این هنرمند بنوازد.
گروه موسیقی تاجیکستان نیز از تلفیق دو گروه "دوشنبه" و "خارق" تشکیل شده اند و با اجرای قطعاتی از نواهای کهن این کشور به زبان فارسی آثاری را در جشنواره موسیقی فجر اجرا کردند. وی نوازنده و مدرس شش مقام تاجیکستانی است و همین مسئله شرایط حضور این گروه را در جشنواره فجر فراهم کرده است.
گروه موسیقی لبنان از دو موسیقی دان این کشور تشکیل شده است که این دو نفر در جهت ترویج موسیقی ایرانی در کشورهای عربی فعالیت می کنند. ندا ابومراد که محور اصلی گروه است، همراه با مصطفی شهاد در جشنواره موسیقی فجر شرکت کرد و بخشی از موسیقی بومی و سنتی کشور لبنان را به اجرا درآوردند.
ارکستر فیلارمونیک ارمنستان که معتبرترین گروه خارجی بخش بین الملل جشنواره امسال محسوب می شود، به رهبری لوریس چکناواریان در تالار وحدت حضور پیدا کردند. این ارکستر بر اساس نوشته ای از سید مهدی شجاعی و انتخاب و ساخت موسیقی به وسیله چکناواریان بخشی از سوئیت سمفونی "رسول عشق و امید" را به اجرا درآوردند.
نگاهی به گروه های خارجی شرکت کننده در جشنواره موسیقی فجر به خوبی نشان می دهد که اعتبار بیست و دو ساله این جشنواره شرایطی را فراهم می کند که مدیران جشنواره امکان دعوت و به کارگیری گروههای معتبرتری را داشته باشند. مهمتر اینکه، مدیران جشنواره باید در نوع موسیقی گروههایی که به بخش بین الملل راه می یابند نیز دقت نظر لازم را به کار گیرند. وقتی سه ارکستر بزرگ در جشنواره حضور می یابد، عجیب به نظر می رسد که ارکستر مجلسی اکراین مجالی برای درخشش و جلب نظر مخاطبان به دست بیاورد.
باید به این مسئله دقت شود که بالندگی و افزایش شهرت یک جشنواره بین المللی وابسته به اعتبار گروه های خارجی آن است. نداشتن برنامه برای دعوت از گروههای خارجی و بی توجهی نسبت به سطح کیفی آثاری که در جشنواره ارایه می کنند، روی اعتبار جهانی جشنواره فجر تاثیر منفی می گذارد. مهمتر اینکه علاقمندان و دستاندرکاران عرصه موسیقی نیز بهره لازم را نمی برند و آثار جشنواره تبدیل به ویترینی برای حضور گروههای متوسط می شود.
به نظر می رسد یکی از راهکارهایی که می تواند به اعتبار بخش بین الملل جشنواره فجر منجر شود، رقابتی بودن و تعیین جوایز قابل توجه است تا به این وسیله هم اعتبار جشنواره افزایش پیدا کند و هم گروه های خارجی در خصوص دعوت به جشنواره فجر تمایل بیشتری از خود نشان بدهند. این مسئله در طولانی مدت می تواند بسیار تاثیر گذار باشد. حضور گروههای خارجی معتبر در عرصه موسیقی به خصوص گروههای ارکستری بعد از جشنواره نیز می توانند به اجراهای خود ادامه دهند تا به این وسیله تعداد بیشتری از مخاطبان مجال استفاده از این آثار را به دست بیاورند.
--------------------------
مازیار شیبانی
نظر شما