حجت الاسلام حسن طارمی راد عضو هیئت امناء و معاون علمی بنیاد دایرة المعارف اسلامی صبح امروز در نشست خبری " انتشار جلد دهم دانشنامه جهان اسلام و معرفی پایگاه اینترنتی بنیاد دایرة المعارف اسلامی" در ابتدا به ارائه گزارشی اجمالی از مراحل پیشرفت دانشنامه جان اسلام پرداخت و گفت: صنعت تولید دانشنامه یا دایرة المعارف که به سبک امروز رسیده، حدود 200 سال سابقه داشته و از محصولات غربیها است.
وی با بیان اینکه این اصطلاح 208 سال پیش بیان شد، اظهار داشت: گروهی از علما و دانشمندان برجسته علوم خود را به ترتیب حروف الفبا گرد آوردند و با داشتن دو ویژگی الفبایی بودن و وحدت موضوعی، دایرة المعارف نوشتند. این دایرة المعارفها 4 نسل را سپری کرده که گونه ای از نسل چهارم در دست ما قرار دارد. از ویژگیهای آن می توان توجه به بخشی از علوم را عنوان کرد، مانند دایرة المعارف کلام، فلسفه و یا سینما، این دایرة المعارف برای متخصصان و برای کسانی که اهل پژوهش هستند نوشته می شود و راه مطالعه را به پژوهشگران ارائه می دهد. مستندات مقالات ذکر می شود و مقالات را می توان ردیابی، شناسایی و اصلاح کرد. از آنجایی که مقالات را افراد معینی می نویسند، از این رو ذکر نام آنها ضروری است .
حجت الاسلام حسن طارمی راد با تأکید بر اینکه در حوزه اسلام شناسی یک عده از مستشرقان برای مخاطبان غربی خود دایرة المعارفی به نام "دایرة المعارف اسلام" که تولید آن 26 سال طول کشید، نوشتند، افزود: بعد از جنگ جهانی نسخه دوم آن آغاز شد که از سال 1960 آغاز و تا سال 2005 طول کشید. یعنی نسخه دوم آن با حجم دو برابر طی 45 سال نوشته شد.
وی در ادامه به بررسی نسخه اول و نسخه دوم این دایرة المعارف پرداخت و تصریح کرد: نسخه اول این دایرة المعارف نگاه تاریخی تمدنی بود، اما در نسخه دوم به هنر اسلام هم توجه شد، در این نسخه با اسلامی که حیات پیدا کرده و مفاهیم بیشتری دارد روبه رو می شویم که از متخصصان جهان اسلام چون نفیسی، ایرج افشار و دکتر نصر نیز بهره مند شده اشت . در نسخه اول به جهان تشیع، مجموعه فرهنگ و تمدن شیعه و ایران کمتر توجه شده اما در نسخه دوم این نقص برطرف شده است. نسخه اول به زبانهای اردو و ترکی به طور کامل ترجمه شد و به زبان عربی به صورت ناقص و به زبان فارسی ترجمه نشد. ترجمه نسخه دوم از سال 1354 شروع، به 13 جزوه محدود منتهی و به فارسی ترجمه شد.
عضو هیئت امناء و معاون علمی بنیاد دایرة المعارف اسلامی به روند شکل گیری دانشنامه جهان اسلام اشاره کرد و یاد آور شد: پس از انقلاب اسلامی دو مؤسسه مرکز دایرة المعارف بزرگ اسلامی و بنیاد دایرة المعارف اسلامی سعی کردند تا دایرة المعارف اسلامی را با هدف تدوین دایرة المعارف تخصصی اول به زبان فارسی و سپس به زبانهای عربی و انگلیسی بنویسند و با بهره گیری از تجربیات استادان متخصص به آن اهتمام ورزند.
وی در ادامه گفت: این مجموعه 16 تا 17 هزار مقاله خواهد داشت که از حرف "ب" آغاز شده و اینک به حرف " ج" رسیده است و 3200 مقاله طی این 10 جلد منتشر شده است. یک چهارم از اقدامات لازم به منظور تدوین کامل دایرةالمعارف طی شده و 15 سال دیگر یعنی در مجموع زمانی حدود 40 سال نسخه های بعدی چاپ و منتشر خواهد شد.
سعید ملک نژاد سردبیر پایگاه اطلاع رسانی دایرة المعارف نیز در این نشست خبری به سایت اینترنتی دانشنامه جهان اسلام اشاره کرد و اظهار داشت: علاوه بر انتشار فیزیکی دانشنامه جهان اسلام، به انتشار الکترونیکی آن نیز اقدام کردیم، چرا که ممکن است افراد به دانشنامه جهان اسلام دسترسی نداشته و تنها بتوانند از طریق پایگاه اینترنتی از آن بهره مند شوند.
وی با بیان آدرس پایگاه اینترنتی www.encyclopaediaislamica.com که در برگیرنده دانشنامه جهان اسلام است، به معرفی این پایگاه پرداخت و افزود: هر کس در صفحه اول می تواند با توجه به حروف و ذکر نام مقاله آن را جستجو و به راحتی به مقالات مورد نظر خود دست یابد. در این دانشنامه هم به علوم اسلامی و هم به علومی که در جهان اسلام رشد یافته مانند ریاضیات، نجوم و حتی موسیقی توجه شده است . از دیگر ویژگیهای این دانشنامه امکان ذخیره و پرینت بدون هیچ محدودیتی است .
سعید ملک نژاد در ادامه به دیگر ویژگیهای این پایگاه اطلاع رسانی اشاره کرد و گفت: مدخل فهرستها تا سال 1400 طی این پایگاه در اختیار بینندگان قرار می گیرد و آنها از موضوعات آینده نیز مطلع خواهند شد. توضیح کوتاهی درباره هیئت امناء، اعضای هیأت علمی و مشاوران در دسترس قرار می گیرد که این معرفیها به سه زبان فارسی، انگلیسی و عربی است. اما مقالات اینک به زبان فارسی است و در آینده امکان ترجمه به زبان انگلیسی و عربی نیز وجود دارد.
سردبیر پایگاه اطلاع رسانی دایرة المعارف مذکور به بخشهای دیگر این سایت اشاره و تصریح کرد: در این پایگاه اخبار علمی و فرهنگی داخلی نیز وجود دارد که فقط به دایرة المعارفها و موضوعاتی که دینی و علوم انسانی هستند، می پردازد. در حال حاضر 9 جلد در اینترنت وجود دارد و جلد دهم این دانشنامه تا 1 ماه دیگر در دسترس قرار خواهد گرفت. دانشنامه از جلد 11 به بعد ابتدا در پایگاه اینترنتی و سپس به صورت فیزیکی پس از طی 14 مرحله منتشر خواهد شد.
نظر شما