به گزارش خبرنگار مهر، مرور و مقایسه فیلم‌های اکران بهار 84 در آخرین روزهای دولت قبل با فیلم‌های بهار 87 که حاصل سیاست‌های معاونت سینمایی وزارت ارشاد است، شاید این نکته را روشن کند که آیا واقعا روند تولید و نمایش فیلم‌های دختر و پسری پایان یافته یا امروز هم فیلم‌هایی با محور خیانت و مثلث و مربع عشقی تولید و برای رفع نیاز مخاطب روانه پرده سینماها شده‌اند؟
اکران بهار 87 با پنج فیلم "دایره زنگی"، "به همین سادگی"، "مجنون لیلی"، "زن دوم" و "پابرهنه در بهشت" آغاز شد. در میان این آثار تنها "به همین سادگی" و "پابرهنه در بهشت" در دسته فیلم‌های فرهنگی قرار می‌گیرند که به گیشه و مخاطب باج نداده و موضوع‌هایی نامتعارف و ضدکلیشه دارند.
تیغ‌زن
"زن دوم" مثلث عشقی را این بار از زاویه دید زن دوم به عنوان قهرمان روایت کرده و به تعریفی تازه از این کاراکتر می‌انجامد. رویکردی که چه دوستش داشته باشیم چه نه، نوعی تابوشکنی از شخصیت زن دوم به عنوان ضلع سوم مثلث عشقی و احیاء این شخصیت است که در فیلم‌های "شوکران، "چهارشنبه‌سوری" و "چند روز بعد" اشاره‌هایی خاص به آن شده بود و چه انتقادهایی که به همراه نداشت.
"مجنون لیلی" یک کمدی جوانانانه بدون عمق و سطحی از دست به دست شدن یک هدیه روز ولنتاین است که حضور آن از یک وجه در سینمای ایران بدیع است. تا پیش از این نمونه‌ای کوچک از اشاره به این روز در هیچ فیلمی وجود نداشت اما جالب است که "مجنون لیلی" اصلاً بر محور این روز خاص و گردش تصادفی هدیه خاص آن بین زوج‌های مختلف می‌گذرد که بهانه‌ای جذاب برای پوشش دادن به ضعف‌های عمده این فیلم جوانانه و صرفاً گیشه‌ای است.
"دایره زنگی" هر چند در جشنواره فجر با بی‌مهری مواجه شد اما با چند اصلاحیه توانست راهی اکران سینماها شود. زمانی بود که گفتن و نوشتن و تصویر کردن پدیده ماهواره امری ناممکن و ممنوع در فیلم‌ها بود و جالب اینکه در این فیلم نصب ماهواره در پشت بام یک مجتمع، بهانه‌ای است برای تعامل و تقابل آدمها و پرداختن به مسائلی که تا چند سال پیش امکان حضور نداشتند.
اکران دوم سینماها در بهار 87 با فیلم‌های "قرنطینه"، "تلافی"، "همخانه"، "زن‌ها فرشته‌اند"، "تیغ‌زن" و فیلم "انعکاس" به عنوان اکران سوم یک گروه سینمایی جایگزین شدند. پنج فیلمی که در همه آنها محور یک زوج دختر و پسری و در دو فیلم آخر این آمار به چند زوج با روابط تو در تو هم می‌رسد.
"قرنطینه" و "تلافی" که حتی زوج بازیگری مشابه دارند که بر بستر قصه‌های سطحی به همان روابط آشنا دختر و پسری مورد پسند گیشه می‌پردازند. "همخانه" فیلمی است که هر چند یک زوج جوان محور آن هستند و به گیشه نیم‌نگاهی دارد ولی در ساخت و پرداخت تلاش کرده وجهی فاخر را هم لحاظ کند و از موضوع حساس خود، استفاده سوء استفاده نکند.
به همین سادگی
"زن‌ها فرشته‌اند" را چه می‌توان نامید جز یک دفترچه راهنمای مردانه برای خیانت به زنان که قالب کمدی و طنز، نگاه مبتذل فیلم را پوشش داده است؟ "تیغ‌زن" هم فیلمی است که از داشتن یک خط و ربط ساده در داستانگویی محروم مانده و بر مسیری از تجربه‌های توهم زدن و اکستازی در قهقرا سیر می‌کند و به گفته بهتر یک تجربه مالیخولیایی برای عصبانی کردن مخاطب است.
"انعکاس" نیز با حرکت کردن بر مسیری فراتر از روابط و مناسبات امروزی در سینمای ایران، این بار از مثلث عشقی فراتر رفته و با ترسیم خیانت موازی یک زن و شوهر، مربعی از روابط غیراخلاقی را ترسیم می‌کند که در انتها با راهکار سوء‌تفاهم مجوز به نمایش درآمدن پیدا می‌کند... این تصویر سینمای ایران است در پایان فصل بهار 87.
در بهار 84 سینمای ایران با فضای ترسیم شده از آن سال چه شمایلی داشت؟ نوروز 84 با اکران عمده فیلم‌های کمدی همراه بود که هر چند قابلیت دفاعی ویژه نداشتند ولی همه در یک سطح و حد و اندازه بودند نه بیشتر نه کمتر. "شاخه گلی برای عروس"، "ازدواج صورتی"، "مجردها"، "گل یخ" و فیلم کودکانه و عروسکی "دربدرها" نوروز و بهار 84 در سینماها اکران شدند.
"شاخه گلی برای عروس" با تکیه بر حضور بازیگران طنز تلویزیون در سینما نگاهی به گیشه داشت. "مجردها" هر چند کمدی مفرح بود ولی از روابط چندگانه و خارج از مدار اخلاقگرایی در آن خبری نبود و می‌توانست مخاطب را درگیر کند. "گل یخ" نیز بازسازی ضعیف یک فیلم دوران قبل انقلاب بود که عمق نداشت و البته بر مسیر قابل پیش‌بینی حرکت می‌کرد بدون آنکه مخاطب را شگفتزده کند.
نکته جالب در اکران بهار 84 نمایش گسترده فیلم‌های فرهنگی و به نوعی خاص بود که کمیتی قابل توجه را به خود اختصاص دادند. "سیمای زنی در دوردست"، "کنار رودخانه" و "دانه های ریز برف" فیلم‌های مخاطب خاص بودند که سهمی عمده از اکران بهار 84 را به خود اختصاص دادند.
فیلم‌های "بازنده" و "جایی برای زندگی" نیز از آثار به نمایش درآمده در بهار 84 هستند که اولی فیلمی ملودرام و تلخ با طرح یک مثلث عشقی بود که آن زمان تازگی داشت و دومی هم یک فیلم دفاع مقدسی در فضایی تازه و خاص بود که حضور هدیه تهرانی و عزت‌الله انتظامی به آن وجهه‌ای خاص داده بود و البته فیلم گیشه نبود و مهجور هم ماند.
جایی برای زندگی
مرور کوتاه یازده فیلم به نمایش درآمده در بهار 87 و 10 فیلم به نمایش درآمده در بهار 84 علاوه بر اینکه رویکرد به فیلم‌های دختر و پسری با کلافی سردرگم از روابط تو در تو را در اکران 87 برجسته می کند، نگاه کم‌توجه به فیلم‌های فرهنگی و کم مخاطب‌تر را نیز مورد توجه قرار می‌دهد.
نکته مهم دیگر آنکه اکران بهار 84 از حیث تنوع مضامین و ژانرهای سینمایی قابل قبول و قابل دفاع‌تر از امروز بود و مجموعه‌ای از فیلم‌های گیشه، فرهنگی، کودک، ملودرام و کمدی را دربر می‌گرفت. اکران بهار 87 در چه وجهی می‌تواند قابل دفاع باشد؟
نظر شما