به گزارش خبرگزاری مهر،" منوچهر صانعی دره بیدی" در حالی این سخنان را در نشست 50 سال کتابهای فلسفی عنوان کرد که سیاوش جمادی، پژوهشگر و مترجم برنده کتاب سال جمهوری اسلامی، از دیگر حاضران در جلسه بود. این نشست عصر روز یکشنبه در سرای اهل قلم برگزار شد.
دره بیدی در ادامه با بیان اینکه بحث پیرامون کمی‌ها و کاستی‌ها، از مهم ترین مسایلی است که در این جلسات مطرح می‌شود، گفت: سال 1350 که به عنوان دانشجو دوره کارشناسی وارد دانشگاه تهران شدم، تعداد کتابهای فلسفی بسیار کم بود و تنها کتابهایی چون فلسفه غرب، سیر حکمت در اروپا، تاریخ فلسفه، رساله گفتار دکارت با ترجمه فروغی و چند کتاب دیگر با ترجمه رضا زاده شفق در دسترس ما بود.
وی تصریح افزود: با گذشت 37 سال از آن تاریخ، هنوز در فقر کتابهای فلسفی به سر می‌بریم. یکی از راههای دسترسی به منابع فلسفی زبان‌دانی است، اما متأسفانه بیشتر ایرانی ها با زبانهای دیگر آشنا نیستند. متأسفانه در فرهنگ سنتی ما زبان‌دانی، همپایه کفر ورزیدن است و همین راه را بر ما دشوار کرده است.
مؤلف کتاب "پیام نیچه" افزود: در چنین شرایطی بدون آشنایی با زبان، وارد دانشگاه شدم و سیر آموختن ما به دلیل فقدان منابع و عدم تسلط به زبانهای دیگر با دشواری پیش می‌رفت.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی با بیان این مطلب که امروزه منابع فلسفی در ایران از نظر کمی در موقیعت بهتری قرار دارند، یادآور شد: خوشبختانه آثار افلاطون، کتابهای مهم ارسطو، برخی کتب دکارت، کانت و هگل به فارسی ترجمه شده‌اند، شاید تعداد منابع فلسفی در مقایسه با 37 سال پیش چند برابر شده باشد، اما با این همه ما تنها توانسته‌ایم 1 از هزارم کتابهای فلسفی را در ایران ترجمه کنیم و همچنان در گام اول ترجمه و تألیف کتابهای فلسفی هستیم.
دره بیدی افزود: تمام کارهایی که برای تألیف یا ترجمه کتابهای فلسفی در ایران انجام شده به صورت خودجوش و با دشواری همراه بوده است. در چنین شرایطی، یک مترجم با دشواری بسیار باید سالها وقت خود را پای ترجمه بگذارد و پس از آن در جستجوی ناشری باشد که کتاب او را منتشر کند. در نهایت هم کتابش پشت سد ممیزی کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد بماند.
وی با بیان این مطلب که فرهنگ در جریان ارتباط انسانها، ملتها و اندیشه‌ها پدید می‌آید، گفت: وضعیت فلسفه عبارت است از وضیعت تفکر. اندیشه چیزی نیست که از آسمان بسته‌بندی شده و افتاده باشد روی زمین؛ یا در تاریخ یک بار افتاده باشد و مثلاً گفته باشند این سهم ژاپنی و این هم سهم آلمانیها است.
مترجم کتاب "اصول فلسفه" با بیان این مطلب که تفکر در مجموعه روابط اجتماعی شکل می‌گیرد، یادآور شد که تفکر یعنی دین و اخلاق که در مجموعه روابط اجتماعی شکل می‌گیرد. از این رو، کتابهای فلسفی تنها معطوف به اندیشه کانت و هگل و لایب‌نیس نمی‌شود، بلکه باید کتابهای اینشتن، فروید و لاکان را نیز ترجمه کنیم.
صانعی دره بیدی با تأکید براین مطلب که نباید آثار اندیشمندانی ایرانی چون ابن سینا و سهرودی را صرفاً در شمار فلسفه اسلامی بدانیم، گفت: این آثار در شمار فلسفه ایرانی قرار می‌گیرند.
وی افزود: درست است که ابن‌سینا مسلمان بوده است، اما او در ابتدا یک فیلسوف ایرانی است و فلسفه ایرانی در نتیجه ترجمه آرا و اندیشه فلاسفه یونانی شکل گرفته است. این دلیل نمی‌شود که چون این فلاسفه ایرانی آثار خود را به زبان عربی نوشته‌اند، آنها را فیلسوف اسلامی بخوانیم.
مؤلف کتاب "جایگاه انسان در اندیشه کانت"، خاطر نشان کرد: به اعتراف محققان غربی یکی از منابع مدرنیته در غرب، آشنایی با منابع شرقی از جمله ایرانی بوده است.
این مدرس دانشگاه یکی از دلایل پشرفت ژاپنیها را ناشی از ترجمه آثار فلاسفه غرب و بهره بردن از آرای اندیشمندان غربی در اقتصاد ، صنعت و کلیت زندگی‌شان دانست.
صانعی دره بیدی با اشاره به بده و بستانهای 3 زبان آلمانی فرانسه و انگلیسی در فلسفه گفت: این سه زبان بسیار به‌روز و کارآمد هستند و به فاصله یک سال یا در نهایت 3 سال آثارفلسفی که به یکی از این زبانها نوشته می‌شوند، به دیگر زبانها ترجمه می‌شوند.
این مدرس دانشگاه یکی از راههای رونق ترجمه کتابهای فلسفی در ایران را ، پر کردن خلای تفکر دانست و افزود: در غرب تنها از یک کتاب 200 ترجمه روانه بازار می‌شود، اما در ایران وقتی مترجمی سراغ یک اثر رفت، مترجم بعدی دیگر به سراغ آن اثر نمی‌رود و این موجب می شود که ما همواره با ضعف ترجمه و منابع روبرو باشیم.
وی با اشاره به دشواریهای ترجمه کتابهای فلسفی در ایران گفت: ترجمه کار بسیار دشواری است و مترجم آثار فلسفی باید به زبان فارسی علمی تسلط زیادی داشته باشد و آثار سهرودی ابن سینا و خواجه نصیر طوسی را خوانده باشد، تا از شکل گیری و تکامل زبان فارسی در گذر تاریخ آشنا باشد.
صانعی دره بیدی معتقد است که یک مترجم باید به موضوع آنچه که ترجمه می‌کند، تسلط داشته و از ذوق خوبی برخوردار باشد وگرنه زبان‌دانی صرف، دلیل بر آن نیست که فرد می‌تواند مترجم خوبی باشد. وی به عنوان شاهد از برخی مدرسان فلسفه یاد کرد که با اینکه بر زبان و فلسفه تسلط دارند، اما اهل ذوق نیستند و از آنجا که می‌دانند ترجمه کار دشواری است، از این رو مشغول به این کار نمی‌شوند.
وی با اشاره به حمایتهای دولت ترکیه برای ترجمه آثار فلسفی، فیزیک، طب و سایر علوم به زبان ترکی گفت: امروزه در حالی با موج رجوع و ترجمه آثار گذشتگان در کشور همسایه روبرو هستیم که در کشور ما اصلاً جایی برای طرح این موضوع نیست و هرچه هست ذوق شخصی است.
صانعی دره بیدی در پایان یادآور شد: شرایط امروز اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی ما ناشی از کم کاری پدران ما در دوره های قبلی است، در چنین شرایطی وظیفه هر یک از ما جبران کم کاری نسلهای گذشته و وظیفه امروز خودمان است.
نظر شما