به گزارش خبرنگار مهر، قرارداد معاوضه (سوآپ) گاز طبیعی ایران و آذربایجان سال 2004 میلادی بین شرکت ملی صادرات گاز ایران و آذری گاز جمهوری آذربایجان امضا شد.
بر اساس این توافق، 25 ساله مقامات گازی تهران – باکو مقرر شد که روزانه حدود یک میلیون متر مکعب گاز طبیعی آذربایجان از مسیر ایران به جمهوری نخجوان تحویل داده شود.
اما با گذشت نزدیک به 6 سال از اجرای این قرارداد گازی، این احتمال وجود دارد که توافق اخیر مقامات آنکارا – باکو منجر به تعلیق تنها قرارداد سوآپ گاز ایران در بلند مدت شود به طوری که هفته جاری با حضور مقامات ارشد ترکیه، جمهوری آذربایجان و نخجوان قرارداد جدیدی بین شرکت خطوط لوله نفت و گاز ترکیه (بوتاش) و شرکت نفت جمهوری آذربایجان (سوکار) برای سواپ گاز طبیعی امضا شد.
با امضای این قرارداد، این امکان برای ترکیه فراهم شده است که با ساخت خط لوله ای به طول تقریبی 200 کیلومتر بعد از اجرایی شدن قرارداد گازی یونان، سوآپ گاز طبیعی جمهوری آذربایجان به جمهوری نخجوان را هم اجرایی کند.
تحلیل کارشناسان از توافق جدید گازی آنکارا – باکو
به گزارش مهر، محمود خاقانی کارشناس بین المللی انرژی با بیان اینکه یکی از اهداف امضای قرارداد اخیر گازی ترکیه و آذربایجان بیش از دستیابی شاخصهای اقتصادی بیشتر مسائل استراتژیک و سیاسی است، به خبرنگار مهر گفت: با این توافق جدید، به نظر می رسد مقامات باکو قصد دارند وابستگی به صنعت گاز ایران را کاهش دهند.
وی یکی دیگر از اهداف امضای این قرارداد گازی را دستیابی ترکیه به منابع گازی فاز دوم توسعه میدان شاه دنیز جمهوری آذربایجان عنوان کرد و افزود: با توسعه همکاریهای گازی آنکارا - باکو، این امکان برای ترکیه فراهم می شود که گاز بیشتری را از آذربایجان به اروپا انتقال دهد.
این کارشناس مسایل انرژی با تاکید بر اینکه یکی از اهداف کلان ترکیه دسترسی به "هاب انرژی" منطقه است، اظهار داشت: با توجه به موافقت ترکیه برای تقبل هزینه ساخت خط لوله گاز تا نخجوان، امکان همکاریهای بلند مدت با این کشور گاز خیز حوزه دریای خزر فراهم خواهد شد.
سید رضا کسایی زاده مدیر عامل سابق شرکت ملی صادرات گاز ایران هم با تاکید بر اینکه در 6 سال گذشته تاکنون ایران هیچ گونه مشکلی در تامین پایدار گاز جمهوری نخجوان نداشته است، یکی از اهداف توافق جدید گازی ترکیه و آذربایجان را تنوع بخشیدن به منابع تامین گاز نخجوان عنوان کرد و به خبرنگار مهر گفت: پس از سیاست کشورهای اروپایی برای متنوع کردن منابع تامین گاز، آذرباجان هم همین سیاست را در پیش گرفته است.
نرسی قربان کارشناس مسایل انرژی هم در گفتگو با مهر با اشاره به اینکه این توافق گاز صرفا ابعاد اقتصادی ندارد، بیان کرد: ترکیه با امضای قراردادهای متعدد گازی سعی در ارتقای جایگاه خود برای تبدیل به یک جغرافیای ژئوپولیتیکی و ژئو انرژی دارد.
وی با تاکید بر اینکه ترکیه با امضای یک قرارداد سوآپ گاز به "هاب انرژی" منطقه تبدیل نخواهد شد، تصریح کرد: اما قطعا قدرت چانه زنی این کشور در مبادلات گازی به ویژه با جمهوری آذربایجان به عنوان یک کشور صاحب ذخایر گاز افزایش می یابد.
این کارشناس در ادامه از امضای این قرارداد گازی به عنوان "یک قدم به جلوی ترکیه در تبدیل به هاب انرژی" یاد کرد و افزود: با ساخت این خط لوله 200 کیلومتری، امنیت عرضه و تقاضا به نفع ترکیه و آذربایجان در سطح منطقه افزایش می یابد.
وی با تاکید بر اینکه در قراردادهای صادرات، واردات، سوآپ و ترانزیت گاز بیش از توجیه اقتصادی، مسائل ژئوپولیتیکی اولویت دارند، یادآور شد: معتقدم در این قراردادها نبیاد صرفا نگران چند سنت قیمت بالا و یا پایین خرید و یا فروش گاز باشیم.
ترکیه گاز آذربایجان را بدون هزینه سوآپ می کند
به گزارش مهر، در حال حاضر ترکیه از محل توسعه فاز اول میدان گازی شاه دنیز جمهوری آذربایجان سالانه پنج میلیارد مترمکعب گاز وارد می‌کند که پیش بینی می شود با این توافق جدید گازی، امکان افزایش واردات گاز ترکیه از آذربایجان تا سقف ۱۱میلیارد مترمکعب گاز در سال فراهم شود.
در همین حال، تانر یلدیز وزیر انرژی ترکیه با بیان اینکه آذربایجان با این قرارداد میزان گاز صادراتی خود به ترکیه از طریق فاز اول شاه دنیز را 500 میلیون متر مکعب در سال افزایش خواهد داد، گفته است: ترکیه متعهد شده که سوآپ گاز را بدون دریافت هزینه ای به جمهوری نخجوان منتقل کند.
در حال حاضر جمهوری آذربایجان قراردادهای صادرات گازی با جمهوری اسلامی ایران، روسیه، گرجستان، بلغارستان، ترکیه و کنسرسیوم خط لوله ناباکو امضا کرده، ضمن آنکه مذاکرات برای فروش گاز با برخی از کشورهای اروپایی و حتی چین در حال انجام است.
بر اساس گزارش برتیش پترولیوم، قرار است تولید سالانه گاز آذربایجان به بیش از 28 میلیارد متر مکعب افزایش یابد که پیش بینی می شود متناسب با افزایش حجم تولید، صادرات گاز طبیعی این همسایه شمالی کشور هم افزایش یابد.
این در حالی است که در حال حاضر ایران با در اختیار داشتن بیش از 29 تریلیون و 61 میلیارد متر مکعب ذخیره گاز از ظرفیت تولید روزانه بیش از 550 میلیون متر مکعب گاز طبیعی برخوردار است.
پیش بینی می شود در صورت جذب منابع مالی و سرمایه ای، اجرا و تکمیل طرحهای جدید ظرفیت تولید روزانه گاز طبیعی ایران تا پایان برنامه پنجم توسعه به بیش از یک میلیارد متر مکعب در روز افزایش یابد.
----------------------------------------------
گزارش از محمد علی زمان خانی
نظر شما