کوچک شدن بافت تاریخی یزد/ ثبت بافت تاریخی قانونی نیست

به گزارش خبرنگار مهر،‌ بافت تاریخی یزد گرچه یکی از بی نظیرترین بافت های تاریخی دنیا به شمار می رود اما ساماندهی آن طی سال های اخیر به معضلی برای ساکنان آن و مسئولان امر تبدیل شده است.

قرار گرفتن بافت تاریخی و بافت فرسوده در بطن یکدیگر از یک سو سبب از بین رفتن منظر تاریخی این بافت و از سوی دیگر دشواری ساماندهی بافت تاریخی شده است.

این روزها بافت تاریخی یزد در حالی گامی بزرگ به سمت ثبت جهانی برداشته است که مشکلات ریز و درشت همچنان این بافت را تهدید می کند.

بافت تاریخی یزد تاکنون از آن جهت حائز اهمیت بوده است که به رغم قدمت بالا همچنان به واسطه جریان داشتن زندگی در آن، پویا و با نشاط بود اما اکنون کمبود امکانات رفاهی، عدم رغبت به بازسازی و مرمت، کمبود امکانات شهری و ... سکونت در این بافت را دچار مشکل کرده و ساکنان به تدریج این منطقه را ترک می کنند.

بافت تاریخی یزد؛ سکونتگاه اتباع بیگانه

با رفتن ساکنان و صاحبان اصلی بافت تاریخی، اتباع بیگانه به این بافت هجوم آورده اند و دیگر در پس درهای چوبی خانه های قدیمی، چهره زنان و مردان و کودکان یزدی مشاهده نمی شود و افاغنه به ساکنان اصلی این بافت تبدیل شده و آن را به سیطره خود درآورده اند.

هر از گاهی برخی خانه ها نیز به دلیل عدم سکونت و عدم مرمت و بازسازی به تلی از خاک تبدیل می شوند و قسمتی از تاریخ و هنر معماری را به مشتی کاهگل تبدیل می کند.

519 هکتار از 2600 هکتار بافت فرسوده یزد تاریخی است

یزد اکنون دو هزار و 600 هکتار بافت فرسوده دارد که از این میزان حدود 519 هکتار آن تاریخی با بناهای با ارزش است و ساماندهی، حفظ و نگهداری 519 هکتار بافت تاریخی خود کاری بس دشوار و نیازمند مدیریتی قوی و مبتکر است.

با توجه به اهمیت بافت تاریخی شهر، در سال 87 قراردادی توسط شرکت مادر تخصصی عمران و مسکن سازان با مهندسان مشاور آرمان شهر برای تهیه طرح تفضیلی بافت تاریخی و فرسوده منعقد شد.

با توجه به اهمیت مسئله، شورای شهر یزد نیز یکی از جلسات خود به بررسی طرح تفضیلی بافت تاریخی یزد اختصاص داد تا شاید با مصوباتی این بافت از خطراتی که آن را تهدید می کند، نجات پیدا کند.

رئیس شورای شهر یزد در این زمینه اظهار داشت: زنده بودن بافت تاریخی و قدیمی شهر یزد به خاطر مردم و شهروندان ساکن در آن است به همین دلیل لازم است مسئولان نگاهی ویژه به بافت تاریخی داشته باشند تا این بافت همیشه زنده و پویا باقی بماند.

مشاور طرح تفضیلی شهر یزد نیز با ارائه گزارشی از روند مطالعاتی و اجرای طرح تفضیلی بافت تاریخی یزد اظهار داشت: بسیاری از مشکلات پیش روی طرح تفضیلی بر اساس ضوابط حل شده است.

یکی از رویکردهای حفظ بافت تاریخی، نگهداری بافت به شکل موزه است اما از آنجا که خالی از سکنه بودن بافت تاریخی، ویرانی آن را به دنبال خواهد داشت، رویکرد موزه ای کاملا رد شده و حفظ حیات و سکونت مردم در این بافت بهترین راهکار برای پویایی بافت تاریخی است

مشاور طرح تفضیلی بافت تاریخی یزد

بهزادفر افزود: در شهرسازی دو رویکرد سازنده یا موزه ای برای بافت کهن وجود دارد، رویکرد موزه ای آن به این صورت است که هرچه از بافت باقی مانده تبدیل به موزه شود و در کشورهای مختلف دنیا بر اساس تجربیاتی که داشتند، رویکرد موزه ای کاملا رد شده زیرا بافت قدیمی پس از مدتی خالی از سکنه بودن به کلی از بین می رود.

وی با رد نظریه تبدیل بافت تاریخی به موزه عنوان کرد: حفظ پویایی بافت تاریخی یزد، نیازمند حفظ و ایجاد شرایط بهتر برای سکونت مردم در این بافت است.

رئیس کمیسیون تحول اداری و املاک شورای شهر یزد نیز در این زمینه اظهار داشت: پیگیری مسئولان برای جذب اعتبارات دولتی برای حفظ و مرمت و نگهداری یکپارچه بافت قدیم و بنهای با ارزش تاریخی، تامین بسترهای لازم برای ایجاد فضاهای سنتی در بافت قدیم برای رونق بخشیدن به آن از جمله احداث هتل های سنتی، احیای کارگاه های صنایع دستی به ویژه شعربافی، گیوه دوزی و .. از جمله راهکارهای حفظ پویایی بافت تاریخی است.

ناصر پارساییان همچنین خواستار جلوگیری از سکونت اتباغ خارجی به ویژه افاغنه در بافت تاریخی و ایجاد امنیت در این بافت شد.

وضعیت بافت تاریخی یزد نگران کننده است/ بروز مشکلات اخلاقی و اجتماعی با تغییر ساکنان بافت تاریخی

عضو و خزانه دار شورای شهر نیز اظهار داشت: در حال حاضر وضعیت موجود بافت قدیم یزد بسیار نگران کننده است زیرا بافت قدیم تقریبا خالی از سکنه شده و در حال حاضر افراد بیگانه به ویژه افاغنه در آن زندگی می کنند که این امر خود مشکلات بسیار اخلاقی، اجتماعی و ... را برای این بافت به دنبال دارد.

محمد فقیه خراسانی ادامه داد: لازم است خانه ها و منازل قدیمی برای ثبت در فهرست آثار ملی و قنوات موجود در شهر یزد با همکاری میراث فرهنگی شناسایی شود.

وی با اشاره به برخی مشکلات شهری در بافت تاریخی یزد عنوان کرد: می توان با تعریض خیابان های اطراف بافت تاریخی، بخشی از مشکلات عبور و مرور در بافت تاریخی یزد را برطرف کرد.

ساختمان های مخروبه بافت تاریخی به فضاهای فرهنگی و ورزشی تبدیل شوند

سخنگوی شورای اسلامی شهر یزد نیز در این زمینه اظهار داشت: برای ایجاد امکانات رفاهی در بافت تاریخی و قدیمی یزد باید ابتدا ساختمان های مخروبه و بی شناسنامه شناسایی شوند و به مکانهای فرهنگی، مذهبی، ورزشی و ... تبدیل شوند تا مردم با فات تاریخی شهر روی آورند و بافت را به صورت زنده و پویا حفظ کنند.

حمیده وزیری ادامه داد: همچنین لازم است دسترسی کافی به منظور خدمات رسانی به ساکنان منطقه در اولویت قرار گیرد و همزمان با آن ساختمان های قابل نگهداری و میراثی که بیانگر فرهنگ و آداب و رسوم مردم متدین یزد است بر اساس معماری بافت سنتی و اسلامی مقاوم سازی و احیا شود.

لزوم جلوگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز در بافت تاریخی

رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای شهر نیز بر جلوگیری از هرگونه ساخت و ساز غیرمجاز در بافت تاریخی به ویژه در کاربری های غیرمرتبط و عدم ارائه مجوز برای افزایش تراکم در طبقات تاکید کرد.

زهرا حیدری همچنین خواستار ساخت و ساز ساختمان های مخروبه با معماری سنتی برای رونق بخشیدن به بافت قدیم شهر و ایجاد انگیزه برای سکونت مردم در این بافت شد.

رئیس کمیسیون عمران و توسعه شورای شهر نیز عمده معضلات بافت تاریخی یزد را معضلات فرهنگی، اجتماعی، بهداشتی، عدم دسترسی کافی برای خدمات رسانی به ساکنان و عدم ایمنی در مقابل حوادث از جمله زلزله برشمرد.

شناسایی بناهای تاریخی ارزشمند مربوط به دوره های مختلف تاریخی، حذف آسفالت کوچه ها، تیر برق ها، درها و پنجره های فلزی، مقاوم سازی بناها در برابر زلزله و معماری هماهنگ با بافت قدیم موثرترین راهکار برای حفظ بافت تاریخی یزد است

کوچک زاده، عضو کمیسیون عمران شورای شهر یزد

محمدرضا کوچک زاده افزود: برای حفظ و نگهداری بافت تاریخی لازم است مجموعه های مربوط به قرون و اعصار مختلف نظیر سلجوقی، زندیه، صفویه و ... شناسایی شود و حفظ و نگهداری این مجموعه ها با مساحت بسیار کمتر به صورت کاملا میراثی صورت گیرد.

وی ادامه داد: حذف آسفالت کوچه ها، تیرهای برق، درب و پنجره های فلزی با ترویج آداب و رسوم آن قرون و اعصار در کنار ایجاد سازه های مقاوم در برابر زلزله و معماری هماهنگ با بافت قدیم از اقداماتی است که باید در راستای حفظ بافت تاریخی یزد صورت گیرد.

رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر نیز با تاکید بر اینکه همه اعضای شورای شهر معتقد به حفظ بافت تاریخی هستند افزود: اعضا با تخریب میراث گذشتگان مخالفند اما باید توجه داشت که تخریب میراث فرهنگی و بافت تاریخی به چند صورت انجام می شود.

حجت الاسلام محمدمهدی حرزاده ادامه داد: با شعار حفظ بافت تاریخی اما با بودجه ای کمتر از یک هزارم بودجه مورد نیاز، محدودیت هایی ایجاد می شود که جریان زندگی در بافت تاریخی کمرنگ می شود و این خود تخریب بافت تاریخی را به دنبال دارد که این روش از تخریب مستقیم بافت خطرناکتر است.

ثبت بافت تاریخی یزد قانونی نیست و میراث فرهنگی فقط می تواند تک بناها را ثبت ملی کند

وی با اشاره به مشکلاتی که شورای شهر یزد و شهرداری بافت تاریخی با میراث فرهنگی برای حفظ و احیای بافت تاریخی یزد دارد، بیان داشت: ثبت بافت تاریخی قانونی نیست و میراث فرهنگی فقط می تواند تک بناها را طی مراحل قانونی به ثبت برساند.

حرزاده ادامه داد: مساحت بافت تاریخی یزد البته اگر قانون اجازه دهد که بافت را به ثبت برسانیم، باید به میزان بسیار کمتری کاهش یابد و آن مقدار از بافت که انتخاب می شود باید به شکلی سنتی و جذاب مثل موزه حفظ شود.

گرچه نظرات متعددی همواره در راه حفظ و احیا و مرمت بافت تاریخی مطرح بوده است اما به نظر می رسد باید هرچه سریعتر نسبت به اجرا و عملیاتی شدن بهترین راهکارها اقدام شود.

به نظر می رسد در حال حاضر شناسایی بناهای با ارزش تاریخی در میان بافت تاریخی به منظور کاهش مساحت بافت و محدودتر شدن آن یکی از بهترین راه کارهایی است که می تواند به بهبود وضعیت بافت تاریخی کمک کند.

کاهش 80 درصدی بافت تاریخی یزد؛ مصوبه شورای شهر

در همین راستا کوچک شدن بافت تاریخی یزد و کاهش 80 درصدی آن مصوبه چهارصد و نود و سومین جلسه شورای شهر یزد بود.

یکی از مشکلاتی که همواره بر سر راه میراث فرهنگی است، وجود چند متولی است بنابراین لازم است میراث فرهنگی، شهرداری، شورای شهر و ... با تعامل بیشتر به نتیجه نهایی برای ساماندهی بافت تاریخی برسند و این میراث کهن و ارزشمند تاریخی را حفظ کنند.

به طور قطع کالبد بافت تاریخی، بدون روح به جنازه ای متعفن تبدیل خواهد شد و لازم است برای جلوگیری از این امر روح زندگی در بافت تاریخی دمیده شود.

برای تحقق این مهم نگاه خاص و ویژه به بافت تاریخی با توجه به نیازهای ساکنان منطقه و حفظ کرامت آنها ضروری است.