عناب میوه ای فراموش شده/ لزوم ایجاد صنایع بسته بندی در قطب عناب کشور

به گزارش خبرنگار مهر، عناب به عنوان یکی از محصولات استراتژیک خراسان جنوبی از گذشته های دور به دلیل سازگاری با شرایط اقلیمی این استان در روستاها کشت می شده است.

 خراسان جنوبی با داران بودن 98 درصد سطح زیر کشت عناب به عنوان اولین تولید کننده عناب در کشور و جهان مطرح است و می توان از این محصول با برنامه ریزی های صحیح در جهت توسعه اقتصادی استان گام برداشت.

بهبود وضعیت تولید عناب نقش مهمی در اقتصاد و درآمد روستاییان خراسان جنوبی ایفاء می کند، اما به دلیل عدم بهره وری کافی از امکانات موجود  و پایین بودن اطلاعات بهره برداران از چگونگی کاهش ضایعات این محصول، درآمد ناشی از آن در سطح پایینی قرار دارد و آنچنان که باید نتوانسته است هزینه های سازندگی خانواده های روستایی و دست اندرکاران تولید عناب را تأمین کند.

 بررسی اقتصادی تولید و شناخت تنگناهای موجود می تواند برای برنامه ریزان و  سیاست گذاران بخش کشاورزی مفید واقع شود.

پیش بینی برداشت سه هزار تن عناب در خراسان جنوبی

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی گفت: بر اساس برآوردهای کارشناسی، پیش بینی شده که امسال سه هزارتن عناب از باغات این استان براشت شود.

 غلامرضا هادربادی سطح زیر کشت عناب در این استان را هزار و 350 هکتار و ارزش میزان تولید پیش بینی شده را 150 میلیارد ریال عنوان کرد.

وی افزود: برداشت عناب از اوایل مرداد ماه به صورت مصرف تازه خوری از مناطق گرمسیری آغاز شده و تا اواسط شهریور ماه ادامه می یابد.

وی گفت: شهرستانهای بیرجند با هزار و 500 تن، سربیشه با 767 تن، درمیان 296 تن و نهبندان 239 تن بیشترین تولید عناب را در خراسان جنوبی به خود اختصاص داده اند.

فعالیت 9 هزار خانوار روستایی در تولید عناب

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی اضافه کرد: محصول عناب زمینه اشتغال 9 هزار خانوار را در استان فراهم می کند.

هادربادی افزود: عناب تولیدی خراسان جنوبی به استانهای خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان ، تهران و تقریبا به تمام استانهای کشور صادر می شود.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی ارزش صادراتی این محصول در استان را طی سال گذشته 110 میلیارد ریال عنوان کرد.

وی عناب را یکی از مهمترین محصولات استراتژیک استان خراسان جنوبی دانست و گفت: عناب از محصولات اقتصادی مهم برای کشاورزان و باغداران منطقه به شمار می رود، به طوری که حدود 95درصد سطح زیر کشت عناب ایران در این استان است.

 سود عنابکاران استان در دست واسطه ها

بازارهای موجود عناب در خراسان جنوبی شامل سرباغ، عمده فروشی و خرده فروشی است که تقریبا 35 درصدعمده فروشی ، 35 درصد خرده فروشی ، 25 درصد خود مصرفی و پنج درصد سرباغ  انجام  می گیرد. بازار سر باغ محدود به سطح باغ می باشد و فروشندگان این بازار کشاورزان هستند و مورد سوء استفاده برخی از دلالان خرید قرارگرفته و از این راه موارد ناخواسته ای به کشاورز در فروش و معامله تحمیل می شود.

عوامل بازاریابی سر باغ شامل عمده فروشان خریداران محلی، نمایندگان عمده فروش، میدان داران و دلالان می باشند که محصول را مستقیما از کشاورز خریداری می کنند.

بازار عمده فروشی در مراکز شهرستانها تمرکز می یابد و فروشندگان این بازار کشاورزان و خریداران محلی و نمایندگان عمده فروش هستند که به عرضه این محصول می پردازند.

بازار خرده فروشی نیز بدین صورت است که کشاورز میوه و محصول خود را مستقیما به مراکز خرده فروشی تحویل می دهد و درآمد مناسبی نیز عاید وی می شود.

 فروش محصول عناب در این استان نیز توسط باغداران به دو صورت قطعی و حق العمل کاری انجام می شود که در روش اول محصول با یک قیمتی  فروخته می شود و ارزش محصول بلافاصله بعد از عامل بازاریاب،  توسط کشاورز دریافت می شود.

در روش دوم (امانی) باغدار محصول خود را به صورت امانت در اختیار عامل بازاریاب که معمولا فروشندگان هستند، قرار می دهد تا در زمانی که محصول قیمت مناسبی پیدا کند، فروش صورت گیرد و فروشنده در ازای آن بین 3 تا 5 درصد ارزش فروش را دریافت می کند.

چون خریداران عمده عناب معدودند در خرید محصول نوعی انحصار به وجود آمده و در حقیقت واسطه های بازار بیشترین سود را از این معامله می برند و به همین دلیل است که قیمت خرید عناب در شهرستانهای مختلف چندان ثابت نیست.

یک کشاورز عنابکار بیرجندی در گفتگو با مهر با اشاره به اینکه تولید عناب برای  او و خانواده اش ارزش اقتصادی را به دنبال ندارد، گفت: عمده سود این محصول به جیب دلالان و فروشنگان اصلی می رسد.

خسروی در خصوص مشکلات خود می گوید: فضای مناسب برای خشک کردن عناب نداریم.

وی با بیان اینکه ضایعات محصول عناب زیاد است، تصریح کرد: از مسئولان تقاضا داریم در خصوص روش های صحیح کاشت، داشت و برداشت دوره های آموزشی را برای کشاورزان برگزار کنند.

وی با اشاره به اینکه جوانان روستایی و تحصیل کرده به فعالیت در تولید عناب تمایلی ندارند، گفت: دلالان و عاملان خرید از ضعف بنیه مالی کشاورزان سوء استفاده می کنند و این محصول را با قیمت های بسیار پائین از کشاورزان خریداری می کنند.

دیگر کشاورز عنابکار خراسان جنوبی نیز می گوید: دلالان مهمترین مشکلی است که کشاورزان دارند و چاره ای نیز جز فروش محصول به این افراد نداریم زیرا در واقع خلا در راستای فروش محصول وجود دارد و این خلا نیز تنها با وجود دلالان درحال حاضر برطرف می شود.

 وی از مسئولان خواست در راستای برطرف کردن این خلا اقدام کنند زیرا هم اکنون سود دلالان از زحمت کشاورزان تامین می شود.

 وی خواستار حمایت های مسئولان در خرید این محصول شد و ادامه داد: اگر مسئولان در این زمینه حمایت های لازم را داشته باشند دسترنج ما که با قیمت بسیار پائین خریداری می شود با قیمت های بالای به دست مصرف کنندگان نمی رسد.

 بازاریابی برای محصول عناب ضعیف است/ صنایع بسته بندی حلقه گمشده عناب خراسان جنوبی

کمبود فضای مناسب برای نگهداری و انبار کردن عناب خشک شده، کاهش کیفیت محصول به دلیل روشهای نامناسب برداشت، بالا بودن میزان ضایعات، پراکندگی وکوچک بودن باغات عناب، محدود بودن بازار و مصرف سنتی، ضعف حضور تعاونیها در فرایند تولید تا مصرف عناب همهم و همه از مشکلاتی است که عنابکاران خراسان جنوبی و چرخه اقتصادی محصول عناب در استان با آن مواجه است.

تولید سالانه بیش از سه هزار تن عناب با همین شرایط فعلی نیز نقطه آغازی می تواند باشد برای استفاده از سود سرشار عناب که محصول انحصاری خراسان جنوبی است.

 در این میان  فقدان  صنایع بسته ‌بندی مناسب و عدم توجه به سرمایه گذاری در صنعت بسته ‌بندی و فراوری این محصول در خراسان جنوبی به چشم می خورد.

نخستین گام برداشته شد/ تولید عرق عناب در خراسان جنوبی

مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی خراسان جنوبی از تولید آب مقطر(عرق) عناب به روش صنعتی در استان خراسان جنوبی برای نخستین بار در کشور خبر داد.

عباس جرجانی در این زمینه به مهر گفت: در چارچوب طرح کمک به نوسازی و تجدید ساختار صنایع سازمان صنایع کوچک و شهرکهای صنعتی ایران آب مقطر گیاهی معمولی و تغلیظ شده از میوه عناب برای نخستین بار در کشور به روش صنعتی در استان خراسان جنوبی تولید شده است.

وی با اشاره به اهمیت خواص میوه عناب افزود: عناب یکی از مهمترین محصولات استراتژیک استان خراسان جنوبی است و از محصولات اقتصادی مهم برای کشاورزان و باغداران منطقه به شمار می رود، به طوری که حدود 98 درصد سطح زیر کشت عناب ایران در این استان است.

وی گفت: تولید این محصول با توجه به خواص دارویی عناب نه تنها نقش بسزایی در سلامت افراد جامعه دارد بلکه به دلیل بالابردن ارزش افزوده میوه درخت عناب می تواند در اقتصاد کشاورزان منطقه در درجه اول و کشور تاثیر مثبتی داشته باشد.

جرجانی در پایان با اشاره به همکاری موفق صورت گرفته در این پروژه میان شرکت شهرکهای صنعتی استان به عنوان مجری طرح، دانشگاه بیرجند به عنوان مشاور طرح و بخش خصوصی به عنوان بهره بردار طرح آن را به عنوان الگوی مناسبی جهت توسعه ارتباط میان صنعت و دانشگاه عنوان کرد.

طرح تکثیر عناب در خراسان جنوبی آغاز می ‌شود

رئیس مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی خراسان جنوبی از آغاز طرح تدوین پروتکل تغییر عناب از طریق کشت بافت در استان خبر داد.

کاظم محمدپور گفت: طرح تکثیر عناب از طریق کشت بافت با همکاری پژوهشکده بیوتکنولوژی کشور در خراسان جنوبی انجام می ‌شود.

وی با بیان اینکه این پروتکل طی یک سال و نیم آینده در اختیار کشاورزان قرار می‌ گیرد، افزود: در حال حاضر تکثیر عناب از طریق پاجوش انجام می‌ شود.

رئیس مرکز تحقیقات جهاد کشاورزی خراسان جنوبی گفت: تکثیر عناب از طریق پاجوش به دلیل گران بودن، هزینه بالایی به کشاورزان تحمیل می ‌کند.

طرح جامع زرشک و عناب در خراسان جنوبی تدوین می شود

استاندار خراسان جنوبی نیز پیش از این در جلسه شورای هماهنگی کانون ملی دانش وصنعت زرشک و عناب استان از تهیه و تدوین طرح جامع زرشک و عناب در این استان طی سال جاری خبر داد.

قهرمان رشید  با بیان اینکه امسال تهیه و تدوین طرح جامع زرشک و عناب در دستور کار قراردارد، اظهارداشت: تهیه این طرح نقشه راهی برای بهره برداری از مراحل مختلف تولید شامل کاشت، داشت، برداشت، بازاریابی، صادرات، توسعه و اشتغال زایی خواهد بود که برای تهیه این طرح باید از تمام توان استان استفاده شود.

وی بر توسعه فرهنگ تازه خوری عناب در استان نیز تاکید نمود و گفت: در این راستا باید بسته بندی های بازارپسند و مقرون به صرفه برای صادرات این محصول برنامه ریزی شود.

رشید با اشاره به اینکه برای محقق شدن توسعه اقتصادی پایدار از محصولات استراتژیک استان علاوه بر استفاده از علم، تخصص و پژ‍وهش باید ازتوان و تجربیات تولیدکنندگان نیز استفاده شود، اظهارداشت: در این راستا باید تولیدکنندگان و یا نمایندگانی از این قشر در جلسات کانون برای تصممیم گیری و سیاستگذاری حضور یابند.

خواص دارویی و درمانی عناب

عناب هم میوه ای خوشمزه و هم دارویی گیاهی به شمار می رود، طعم عناب کمی شیرین است و این میوه قدرت ماهیچه ها و توان بدنی را افزایش می دهد.

عناب خشک، آرام بخش، ضد سرطان، ضد بیماری های تنفسی، بند آورنده خون و مقوی است.

عناب تصفیه کننده خون بوده و به هضم غذا کمک می کند این محصول در درمان نامرتب بودن ضربان قلب، عرق شبانه و تعریق زیاد بدن استفاده می شود. 

همچنین ریشه گیاه عناب در درمان سوء هاضمه مفید است، این میوه ضد آلرژی و به افزایش وزن کمک می کند.

این میوه به دلیل داشتن لعاب زیاد، نرم کننده سینه، ملین، ادارارآور، آرام کننده اعصاب،  ضد سرفه و بی خوابی را برطرف می کند.

راهکار ها

مسئولان استانی می توانند با هدایت تسهیلات مالی دولتی به سمت پروژه‌های مرتبط با فرایند تولید تا مصرف محصول عناب، ارائه اهرمهای تشویقی مالی وغیر مالی برای جوانان فارغ التحصیل رشته ‌های کشاورزی و صنایع و خدمات وابسته گامهای موثری در فعال سازی نقش عناب در اقتصاد خراسان جنوبی بردارند.

افزایش سهم کشاورزان از ارزش افزوده ناشی از تولید عناب و معرفی کشاورزان موفق برای نسل جوان و گسترش بازارهای مصرف عناب و ارائه تسهیلات ارزان قیمت برای ایجاد و توسعه صنایع و خدمات منطبق با استانداردهای بین المللی به منظور تولید، فرآوری و انبار کردن عناب از دیگر راهکارهای است که در سال تولید ملی می توان برای رونق اقتصادی خراسان جنوبی به کار بست.

............................

گزارش و عکس: فاطمه زیراچی