حجت الاسلام والمسلمین دکتر محسن الویری، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) در گفتگو با خبرنگار مهر در مورد مدرک گرایی در حوزه گفت: پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، حوزه هیچ ارتباط رسمی و تعریف شده با مجموعه حاکمیت نداشت و طبیعی بود که هیچ نیازی به ارزیابی مدارک تحصیلی و مواردی از این دست وجود نداشت.
وی افزود: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی که دانش آموختگان حوزه در فضاهای مختلف علمی و اجرایی، پژوهشی و مانند اینها مشغول به کار و خدمت شده اند به صورت طبیعی مثل هر شهروند دیگری می بایست به ازای خدماتی که عرضه می کرد حق الزحمه دریافت کنند.
الویری در ادامه سخنانش تصریح کرد: برای دریافت حق الزجمه نیازمند معیار و ملاکی هستیم و طبق ضوابط تعریف شده در قوانین مربوط به امور اداری و استخدامی کشور مدارک تحصیلی شناخته شده (دیپلم تا دکتری) بود و دانش آموختگان حوزه دارای این مدرک نبودند. دو راه حل بیشتر وجود نداشت: یک راه حل این بود که دانش آموختگان حوزه یک بار دیگر در مدارس و دانشگاه ها آزمون دهند و تعیین سطح شوند تا مدرک موجودشان به رسمیت شناخته شود. طبیعتا برای به رسمیت شناخته شدن هم راهی وجود نداشت که این معادل سازی شود با آنچه که در سطح کشور وجود داشت.
این محقق و استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه اگر قرار بود حوزه هیچ ارتباط رسمی با بدنه اجرایی کشور نداشته باشد مدرک هیچ کارآمدی نداشت و یک آفت برای حوزه به حساب می آمد، اذعان کرد: اما وقتی تشویق صورت می گیرد تا اصحاب حوزه وارد نظام اجرایی کشور شوند و مسئولیت قبول کنند راهی جز این وجود ندارد که مدرک ها معادل سازی شود البته شاید در همان ابتدا این امکان وجود داشت که مدارک خاص حوزه را به شکلی اعتبار قائل شد و برای مدرک اجتهاد را به عنوان بالاترین حد آموزش های حوزوی در نظر گرفت و مدارک دیگر را مدارج پائین تر، اما شاید حدود بیست سال از این تصمیمی که گرفته شده می گذرد و مدارک حوزه به این طریق ارزیابی می شود. اکنون دیگر تذکر دادن درباره اصل صدور مدرک به نظر می رسد بسیار دیر شده است.
حجت الاسلام الویری بیان کرد: حوزه مانند قطاری در ریلی قرار گرفته و حرکت زیادی را طی کرده است، اگر قرار باشد این ریل برچیده شود، جایگزین مناسب و مطلوبی نخواهد داشت. بنابراین اگر مدرک را از این زوایه نگاه کنیم، حداقل راه حلی در کوتاه مدت وجود ندارد، اما اینکه ورود به حوزه و درس خواندن در حوزه به سودا و فکر و اشتیاق گرفتن مدرک اتفاق بیفتد، مسلما آفت برای حوزه به حساب می آید.
وی با بیان اینکه وقتی که در فضای حوزه در گذشته ای نه چندان دور، هیچ امتیازی از این دست وجود نداشت و کسی که وارد حوزه می شد می دانست که باید سختی زیادی را برای خود هموار کند و این درس خواندن، درآمد و تضمین شغلی برای او ندارد، بیان کرد: طبیعتا در چنین فضایی تنها و تنها کسانی می آمدند و می ماندند که هیچ انگیزه ای جز تحصیل علم نداشتند و علم را برای رضای خدا می خواندند و برای تقرب خدا این سختی ها را تحمل می کردند.
الویری با اشاره به اینکه از یک سو حوزه به پذیرش مسئولیت و ورود در صحنه های اجرایی دعوت می شود و از سوی دیگر آنها را از داشتن مدرک بر حذر می داریم، افزود: فکر می کنیم این تعارضی است که به سادگی برداشته نمی شود. کسانی که فقط در حوزه می مانند و فقط مشغول تعلیم و تعلم هستند می توان از آنها انتظار داشت که اشتیاق مدرک نداشته باشند و البته واقعیت هم همین هست که آنها به مدرک هیچ دلبستگی ندارند، هیچ اشتیاقی ندارند که مثلا آنها را با عبارت دکتر و مانند اینها اطلاق شود چون در فضای این حرف ها نیستند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه وقتی فارغ التحصیلان حوزه به عنوان عضو هیئت علمی در دانشگاه ها و یا در پژوهشگاه ها و هر سازمان و مرکزی وارد می شوند لاجرم باید تعیین سطح شوند و برای حقوق شان این مدارک را احتیاج دارند، گفت: البته نباید این واقعیت را انکار کرد که مسیری که حوزه برای تحول دارد طی می کند مسیری است از یک سو شاید بتوان گفت که مسیر بدون بازگشتی است و هیچ راه حل جایگزینی برای تحول وجود ندارد اما از سوی دیگر هم اغلب کسانی که در درون حوزه باقی ماندند و حوزه را ترک نکردند هرچند خود از این نظام ها و یافته ها دارند استفاده می کردند، اما نقطه امیدی وجود دارد که اکثر اینها سخت دل باخته نظام حوزه هستند و به برتر بودن نظام حوزه در مقابل نظام دانشگاهی اعتقاد قلبی دارند.
وی با اشاره به اینکه این بسیار مهم است و نباید از یاد ببریم که باورها و مظروف ها همواره می توانند بر ظرف فائق بیایند، تصریح کرد: ظرف ها در جایی می توانند مظروف را کنترل بکنند که از مظروف قوی تر باشند، اما وقتی اصحاب حوزه که به نظام آموزشی حوزه به عنوان نظام برتر باور قلبی دارند اینها حتی اگر در این ساختارها قرار بگیرند شکست خورده این نظام نخواهند شد و ما در چندین جا در حوزه می بینیم گرچه نظام مدرک دهی وجود دارد، اما نتوانسته جوهره حرکت علمی امیدبخش بالنده و رو به صعود حوزه را سست کند.
وی تأکید کرد: بنابراین فکر می کنم نسبت به این موضوع باید نگاه واقع بینانه داشت، اگر کسی صرفا به قصد گرفتن مدرک وارد حوزه شود مقوله قابل دفاعی به نظر نمی رسد اما از طرف دیگر راه دیگری جز این وجود ندارد. از طرف دیگر اقتضای کشور هست. وقتی از حوزویان خواسته می شود که وارد نظام شوند از لوازمش این است که مدرک داشته باشند.
وی با تأکید بر اینکه باید این هوشیاری وجود داشته باشد که در برابر آفات مدرک ایستادگی شود، افزود: تا ضمن استفاده از آنها جوهره اصلی خودشان و هویت تاریخی خودشان را از دست ندهند و اگر غافل باشند و دچار غفلت شوند می تواند ضربه مهلک جبران ناپذیری بر پیکر حوزه وارد کند. توصیه رهبر مقام معظم رهبری از این زوایه می توان دید که نسبت به این آفات باید هوشیار بود.
وی با اشاره به اینکه مدرک گرایی رو به افزایش است، بیان کرد: طلاب برای اینکه سعی کنند زودتر مدرک خود را بگیرند و به سر کار بروند حتی تخلفاتی را انجام می دهند. به کرات پیش آمده برای اینکه مدرک خود را بگیرند و نیاز به نمره داشتند با استاد صحبت می کنند که نمره بدهید تا مدرکم را بگیرم، این رویکردها رو به افزایش است.
الویری با بیان اینکه استقبالی از طرف فارغ التحصیلان دانشگاه به حوزه وجود دارد، اظهار داشت: واقعیت این است عده ای فقط با اشتیاق و علاقه می آیند، اما کم نیستند افرادی که به حوزه می آیند، چون در رشته خوبی در دانشگاه قبول نشده اند و می خواهند با گرفتن مدرک سطح 2 بتواند دوباره در دانشگاه قبول شوند، یعنی این افراد در آغاز نه سودای تحصیل در حوزه را داشتند و ... .
نظر شما