به گزارش خبرگزاری مهر، جامعه امروز ما گرفتار معضلات و آسیب هایی است که با رجوع به آموزه های دینی می توان آنها را درمان کرد. یکی از معضلات امروزی بحث تفتیش و تجسس از زندگی دیگران است که خطرات و مشکلاتی را برای جامعه به وجود می آورد.
رجوع به نهج البلاغه و کلام حضرت علی (ع) بدون شک یکی از بهترین منابع برای بهره برداری از آموزه های اسلام در حوزه های اجتماعی و اخلاقی است که متاسفانه امروز کمتر به آن توجه می شود.
نمونه ای از تاکیدات حضرت علی(ع) در منع تفتیش و جاسوسی از مردم در عهدنامه مالك اشتر آمده است، آنجا که به سردار بزرگ خود توصیه می كند افرادی را كه در پی عیب جویی از مردم اند از خودت دور كن و به آنان موقعیت نده و می فرماید در مردم عیب هایی است كه والی، سزاوارتر است آنها را بپوشاند. پس آنچه را از تو پوشیده است برملا نكن. عیب های آشكار را باید پاك كنی و عیب های پنهان هم حسابش با خداست. پس تا می توانی عیب ها را بپوشان تا خداوند هم عیوبی از تو را كه دوست داری پوشیده بماند بپوشاند."(1)
بدون شک یکی از حقوق انسانی هر كس، برخورداری از "امنیت" و "آسایش" است. وقتی دیگران از امور شخصی افراد، تفتیش و تجسس می كنند امنیت آنها را به مخاطره می اندازند و آسایش آنها را سلب می كنند. هر كس در زندگی خصوصی خود مسایل و اسراری دارد كه نمی خواهد دیگران بدانند یا عیوب و ضعف هایی دارد كه از مردم پنهان است.(2)
تجسس در امور دیگران، نوعی افشای راز و ورود به حریم زندگی خصوصی دیگران است و كاری زشت است با هر انگیزه ای كه باشد. قرآن كریم با عبارت "ولا تجسسوا" با نهی از سوء ظن به افراد و تجسس می خواهد مسلمانان را از این خصلت ناپسند باز دارد و جلوی خراب شدن روابط اجتماعی و خانوادگی را بگیرد.
البته در مورد تعقیب مجرمین و ضد انقلاب جاسوسان و خائنین به ملت یا قاتلان و مفسدان یا نسبت به دشمن در هنگام جنگ تفتیش و تجسس لازم است كه كار دستگاه های اطلاعاتی و امنیتی است، تا خللی به نظم و نظام جامه وارد نشود و امنیت و حقوق مردم ضایع نگردد. آنچه مورد نهی است فضولی در كار افراد و تفتیش های غیرلازم در احوال و امور شخصی دیگران است و اغلب هم این تفتیش نسبت به عیب ها و بدی های افراد است نه خوبی ها و فضایل شان و هدف هم لطمه زدن به آبرو و حیثیت مردم است كه كاری ناپسند است.
گاهی به سبب حسادت و عداوت، كسانی دنبال كشف و گردآوری نقطه ضعف ها و لغزش ها و سوابق نامطلوب از كسی می روند تا روزی با استفاده از آنها طرف را زمین بزنند و دشمنی و حسد خود را اعمال كنند. این از بدترین حالات انسان است كه خدا آن را بسیار زشت می شمارد. در روایات هم با عنوان "تتبع عوارت" از آن یاد شده است ، یعنی در پی عیوب و خلاهای پنهان دیگران بودن.
از پیامبر اسلام (ص) روایت شده است: دنبال كشف و یافتن لغزش های مومنان نباشید؛ هر كسی دنبال خطاهای برادرش باشد خدا هم در پی خطاها و عیوب او خواهد بود و هر كس را خدا در پی لغزش هایش بیافتد او را رسوا می سازد، هر چند در درون خانه اش باشد. (3)
در اسلام تاکید شده که گناهان فردی كه اشخاص در خفا انجام می دهند نباید از آنها تجسس و تفتیش شود. رسول گرامی اسلام (ص) هم در حدیثی فرموده است: من فرمان نیافته ام كه دل های مردم را سوراخ كنم یا شكم هایشان را بشكافم (یعنی كار من تفتیش و تجسس نیست).(4)
تفتیش عقاید هم ناپسند است. سین جیم كردن افراد تا به عقاید و باورها و افكار آنان دسترسی پیدا كنیم، ناپسند است و گاهی سبب از دست دادن دوستان می شود. در كلمات امام صادق(ع) است: از اعتقادات و افكار مردم تفتیش نكن كه بی دوست می مانی
در اکثر جوامع افراد با عقاید و سلایق مختلف نزدگی می كنند و با هم دوست هستند و زندگی مسالمت آمیزی دارند یا گرایش به افكار و اعتقادات خاصی میان مردم مرزبندی ایجاد كرده است، فلذا ضرورتی ندارد كه انسان تفتیش عقاید كند زیرا چه بسا وقتی فهمید افكارش با آن شخص ناهمگون و ناسازگار است روابطش تیره شود و دوستی ها به هم خورد.
--------------------
1- نهج البلاغه، نامه 53
2- سوره حجرات، آیه 12
3- اصول كافی، ج 2، ص 355
4- كنزالعمال، حدیث 8827
5- بحار الانوار، ج 78، ص 253
نظر شما