چهارشنبه سوری؛ دلهره انگیزترین روز در سالهای گذشته نبود! / جشن چهارشنبه سوری با چاشنی ترس

به گزارش خبرنگار مهر، چهارشنبه آخر سال یا همان چهارشنبه سوری نام جشنی است که تغییر یافته مراسم باستانی پنج روز آخر سال به نام پنجه دزدیده یا اندرگاه است. این جشن برگرفته از آیین زرتشتی است که ایرانیان از ۱۷۰۰ سال پیش از میلاد تا کنون، آن را با برافروختن آتش و جشن و شادی در کنار آن برگزار می‌کنند.

واژه "چهارشنبه‌سوری" از دو کلمه چهارشنبه که نام یکی از روزهای هفته ‌است و سوری به معنای سرخ ساخته شده‌ است. مراسمی که این آیین به دنبال خود دارد عبارت است از آتش افروختن، کوزه شکستن، خوردن آجیل مشگل‌گشا، فالگوش، قاشق‌زنی و آدابی دیگر که به طور متفاوت در شهرهای مختلف برگزار می‌شود اما افروختن آتش ریشه در این عقیده دارد که فرورها یا ارواح درگذشتگان با دیدن آن، کاشانه و دودمان خود را می‌یابند و در آستانه سال جدید به سرای آنان نزول می‌کنند.

اما مدتی است که این روز و مراسم ویژه آن رو به فراموشی رفته و به جای آن سنت آتش برپاکردن به خودسوزی جوانان و نوجوانان تبدیل شده است.

در این باره محمد بقایی ماکان، یکی از محققان و ایران شناسان به خبرنگار مهر می گوید: اگر قرار بر این باشد که ایرادی به این مراسم در سالهای اخیر گرفته شود، این ایراد بی هیچ تردیدی متوجه رسانه های فراگیر کشور از جمله صدا و سیماست.

وی می افزاید: این رسانه از آغاز سال 57 به بعد رفته رفته در مورد آیین های ایرانی به خصوص آیین های مرتبط با نوروز و به طور اخص درباره چهارشنبه سوری سکوت مطلق پیشه کرد و در نتیجه جامعه جوان ایران که بیشتر آنان را نوجوانان تشکیل می دهند؛ بدون داشتن الگویی صحیح که یا می بایست از طریق رسانه فراگیر و یا وزارت آموزش و پرورش در اختیارشان گذاشته شود محروم شدند و نیروی سیلاب وارنوجوانی از مسیر صحیح خود خارج و در نتیجه مانند هر جریان منحرفی موجب خسارت و آشفتگی ذهن جامعه شد.

بقایی ادامه می دهد: این انحراف تا آنجا ادامه پیدا کرد که مراسم چهارشنبه سوری که اساسا آیینی معنوی است مایه آزاردگی و رنجش شهروندان شد.

بقایی معتقد است که چون این روز از سال و آیین های مرتبط با آن به درستی معرفی نشده بنابراین هر کسی برای خودش مراسم و قانونی در این باره ترتیب داده و آن را اجرا کرده است. به همین علت جامعه جوان و تعلم نیافته گمان برده که چهارشنبه سوری یعنی آتش زدن لاستیک، تخریب در و دیوار شهرها، لرزاندن قلب بیمارانی که در بیمارستانها و خانه ها بستری هستند و در نهایت از بین رفتن برخی از مردم و مجروح شدن بسیاری از شهروندان.

بقایی ماکان با بیان اینکه همه این مشکلات به دلیل عدم هدایت صحیح این سنت و سنتهایی مانند آن است، ادامه می دهد: سنت دیدگاهی است که از دورترین ایام که گاهی تاریخ آن را نمی شناسد آغاز می شود، زمان طولانی را می پیماید تا به نسل کنونی می رسد. معنای این حضور و دوام آن است که یک ملت در طول تاریخ بر آن مهر تایید زده است. بنابراین، آنچه مورد تایید یک ملت در طول قرنهای متمادی قرار گرفته با عدم توجه به آن از میان رفتنی نیست.

این پژوهشگر تصریح می کند: اکنون که برخی از این آیین ها از مسیر درست خود خارج شده جای آن دارد که به تدریج در هدایت صحیح دیدگاههای موجود در این آیین ها و معرفی آن به نسل کنونی بر بنیان حقایق موجود در سنت های ایرانی تلاش شود تا وضعیت قابل قبول یک آیین مورد قبول مردم نیز پدید می آید اما این اتفاق یک شبه رخ نمی دهد زیرا فرهنگ اصولا حاصل عناصر بی شماری است که با هم ترکیب می شوند و به صورت یک کل منسجم در می آید.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه شکل گرفتن این عناصر نیاز به کار مداوم در زمان طولانی دارد می گوید: به نظر می رسد که اگر رسانه فراگیر در طول سال به اموری از این دست نیز بپردازد مراسمی مانند چهارشنبه سوری نیز همان دلپذ یری و دلنشینی پیشین را به دست خواهد آورد.