به گزارش خبرنگار مهر، ساکنان بزرگترین استان کشور دیگر عادت کرده اند که هر از گاهی زمین زیر پایشان بلرزد و بعد خبری ناگوار از یکی از مناطق مسکونی اطراف محل سکونتشان بشوند و با بیل و کلنگ برای کمک به زلزله زدگان به محل زمین لرزه بروند.
کمتر خانواده ای را می توان در کرمان یافت که در زمین لرزه های گلباف، دشت خاک، زرند، بم و... یکی از عزیزانشان را از دست نداده باشند.
در اوج مصائبی که این بلای طبیعی خانمان برانداز در کرمان ایجاد کرد هنوز مردم کرمان حادثه بم را به خاطر دارند حادثه ای که در یک چشم به هم زدن قریب 26 هزار نفر بر جمعیت قبرستان بم افزود و این شهر را به ویرانه ای بزرگ تبدیل کرد زمین لرزه ای شدید که عمق نداشت و در سطح زمین روی داد و دهانه ای بزرگ در سطح شهر بم باز کرد که به سادگی یک خودرو را در خود فرو می داد.
زمین لرزه ای که موجب شد از جمعیت چند هزار نفری برخی طایفه های بم که اکثرا در یک خیابان یا کوچه زندگی می کردند حتی اسمی باقی نماند.
زمین لرزه بم درسی بود برای سایر مردم استان کرمان و این روزها برای مردم ایران، که نتیجه اش این بود که همه یاد بگیرند که خانه های خود را مستحکم بسازند و البته بدانند که در زمان بروز زمین لرزه باید چه رفتاری داشته باشند.
اما متاسفانه همچنان بسیاری از مردم نسبت به این اخطار بزرگ بی اعتنا هستند، از سوی دیگران مسئولان زمین لرزه بم را جدی گرفتند نتیجه این امر ساخت و سازهای گسترده در مناطق مختلف بود اما هسته این ساخت و سازها از روستاها و شهرهای دور افتاده شروع شد و نتیجه این ساخت و سازها این شده است که دیگر زمین لرزه های زیر 5 ریشتر در کشور کمتر خسارت می زنند.
با این وجود مقاوم سازی ها اما شهرهای بزرگ کمتر مورد توجه قرار گرفته اند بطوریکه عمر خانه های شهری بسیار بالاتر از خانه های روستایی شده اند.
اکثر ساخت و سازها در شهرها نیز در قالب مسکن مهر روی داده است اما تردیدهایی نیز بعد از زمین لرزه های اخیر در کشور در خصوص میزان مقاوم بودن این پروژه ها به وجود آمده است زیرا در برخی موارد مقاوم بودن خانه ها قربانی افتتاح زود هنگام آنها و سرعت در ساخت و سازها شده است.
شهرهای بزرگ پاشنه آشیل زمین لرزه/ از بیابانهای خالی از سکنه تا کلانشهرها
به نظر می رسد در حال حاضر شهرهای بزرگ پاشنه آشیل زمین لرزه های فلات ایران هستند زمین لرزه هایی که این روزها اکثر شهرهای پر جمعیت از تبریز و بوشهر و شیراز و اصفهان گرفته تا شهرهای کم جمعیتی مانند سراوان را تهدید می کند.
از سوی دیگر عدم وجود اطلاعات مطمئن در خصوص زمین لرزه ها و محدود بودن منابع اعلام زمین لرزها نیز مشکلاتی را به وجود آورده است به طور مثال زمین لرزه 7.5 ریشتری سراوان به ناگاه از عمق 18 متری به 95 متری رسید و در زمین لرزه دو سال قبل استان کرمان مکان زمین لرزه به جای ریگان به اشتباه فهرج اعلام شد البته بعدا اینگونه اعلام شد که در منابع مربوطه بانک مکانهای مختلف به روز نشده و دلیل برخی اشتباهات این بوده است.
زمین لرزه هایی که برگهای خانه های کپری را بر زمین می ریزد
در هر صورت در کمال تعجب زمین لرزه بوشهر خسارات مالی و جانی چشمگیر نداشت هر چند عده ای از مردم مناطق زلزله زده را داغدار کرد در زمین لرزه سراوان نیز که گمان می رفت هزاران نفر جان خود ارا از دست داده باشند همچون زمین لرزه چند سال قبل 6.8 ریشتری محمد آباد ریگان در استان کرمان مرکز زمین لرزه اماکن غیرمسکونی بود و در نهایت خانه هایی کپری که برگهایشان بر زمین ریخت و البته خانه هایی که ترک برداشت.
زمین لرزه تسوج نیز در نوع خود شگفت آور و بدون خسارت بود و زمین لرزه شب گذشته اصفهان نیز با وجود عمق کمش تنها موجب ترس مردم این شهر شد.
کلکسیونی از زمین لرزه های بدون خسارت آن هم در مکانهایی که کمتر رنگ مقاوم سازی را به خود دیده بودند که بی خسارت ماندنشان بیشتر لطف خدا بود تا نتیجه عملکرد مسئولان.
اما مطالعه زمین لرزه های اخیر کشور نشان می دهد که زمین لرزه های زنجیره ای و بدون برنامه از یک امر حکایت دارد و آن اینکه صفحه فلات ایران به شدت تحت تاثیر صفحه فلات عربی تحت فشار قرار گرفته است و شکستهای ایجاد شده بر روی این صفحات هر روز مکانی جدید در کشور را تحت تاثیر خود قرار می دهد و در نهایت از یک الگوی همیشگی تبعیت دارد و آن نیز غیر قابل پیش بینی بودن و بی برنامگی این بلای غیر قابل پیش بینی است.
چپ و راست کرمان می لرزند/ گسلهای کرمان در خوابند
اما این روزها در حالی چپ و راست استان زلزله خیر کرمان به شدت می لرزند اما پر لرزه ترین و خسارت بار ترین استان کشور شاهد بروز کمترین زمین لرزه ها بوده است که تا اینجای دور جدید فعالیت گسلهای فلات ایران که بی سابقه نیز می نماید امری خوشحال کننده است با این وجود زمین لرزه های کوچک همیشه نشانی مثبت از خالی شدن انرژی زمین دارند که این روزها خبری از آنها نیز در کرمان نیست.
استانی که از سال 82 تا کنون بر اثر زمین لرزه 32 هزار نفر جان خود را در آن از دست داده اند هزاران نفر زخمی شده اند و هزاران خانه نیز ویران شده هم اکنون مسئولانش از مقاوم سازی سازه ها در روستاها سخن می گویند که اینکه بیش از 300 هزار خانه در طرحهای کپر زدایی و بازسازی بم و زرند در استان استحکام بخشی شده اند.
آیا زمین لرزه ای بزرگ در راه است
با این وجود همچنان تعداد قابل توجهی از خانه های استان کرمان نامقاوم است هر چند در این استان طی 12 سال 100 هزار خانه از زمین لرزه یا به طور کامل ویران شده اند و یا آسیب دیده اند اما گویی خواب پس از زمین لرزه بسیار سنگین است و تنها زمین لرزه مردم را برای چند روز از خواب بیدار می کند و بار دیگر خواب غفلت آلود آغاز می شود.
طبق آمار در استان کرمان در سال گذشته هزار و 264 زمین لرزه بالای سه ریشتر روی داده است اما آمار شگفت اینکه در سال 89 در کرمان شش زمین لرزه بالای 5 ریشتر و در سال 90 سه زمین لرزه بالای 5 ریشتر روی داده است در همین مدت دو زمین لرزه مخوف بالای شش ریشتر تنها در محمد آباد ریگان روی داده است.
در مجموع تنها طی صد سال 21 زمین لرزه مخوف در کرمان روی داده است و البته تمام این زمین لرزه ها ناشی از عوامل زمین لرزه های اخیر کشور بوده است یعنی فشار صفحه فلات عربی به فلات ایران است که موجب شکستهای در گسلها شده است اما اینکه زمین لرزه ای بزرگ در راه است یا خیر امری غیر قابل پیشبینی اما محتمل است.
اما اگر بر روی نقسه گسلهای زمین نگاهی بندازیم استان کرمان را مکانی می بینیم که گویی زمین کمربند زلزله اش را بر روی آن محکم کرده است 18 گسل بزرگ که هر یک شامل صدها گسله شناخته شده می شوند و البته گسله هایی که همچنان غیر فعال هستند و 99 درصد استان کرمان زلزله خیر است.
غول گسلهای کشور در شمال استان خفته است
اما غول گسلهای کشور در کرمان خفته است گسلی مخوف و بزرگ به نام گسل کوهبنان که اکثر زمین لرزه های استان کرمان ناشی از فعالیت این گسل و یا گسله های آن است گسلی جوان که همچنان رو به فعالیت است برخی منابع محلی از باز شدت دهانه این گسل در راستای درازای آن به عرض چندین متر و طول حیرت آور خبر می دهند و اینکه مطالعات نیز بر روی آنها ادامه دارد شکافتن زمین در برخی شهرستانهای جنوبی استان کرمان و فروکش کردن دشتها و زمینها نیز از جمله عوامل زمین شناختی در استان کرمان است.
اما در این میان شهر کرمان دارای بیشترین سازه های غیر مقاوم است شهری که در مجاورتش گسل کوهبنان خفته و در سوی دیگرش گسل بزرگ باغین و بر حومه اش گسل سرسبیل گسلهایی که هر کدام صدها گسله فرعی دارند که زمان فعال شدنشان مشخص نیست.
مناطق حاشیه ای شهر کرمان، بافت تاریخی و قسمتهای شرقی کرمان و البته بافتهای فرسوده که به جز برخی مناطق غربی در سایر مکانها پراکنده هستند می توانند به کانونهای تخریب در زمان بروز زمین لرزه در شهر کرمان تبدیل شوند.
فاجعه ای که هر از گاهی مسئولان در خصوصش هشدار می دهند اما روز بعد در هیاهوی زندگی روزمره این هشدارها فراموش می شود و یک گام دیگر به سمت زمین لرزه ای بزرگ پیش می رویم.
70 درصد سازه های شهر کرمان غیر مقاوم هستند
با این وجود قریب 70 درصد شهر کرمان غیر مقاوم است و بخش قابل توجهی از آن که اتفاقا در بافت فرسوده نیز قرار دارد شاهد بالا آمدن آب در زیر شهر و سست شدن لایه های زیرین شهر است.
شهری که در یک قدمی زلزله قرار دارد اما با وجود تمام مخاطرات خواب است و مردم برای مقاوم سازیش کاری نمی کنند گفته می شود تنها 5 درصد هزینه ساخت خانه اگر صرف استحکام سازی شود با افزایش عمر خانه زمینه مقابله اش را زمین لرزه را هم فراهم می کند اما در حال حاضر بیش از 30 درصد هزینه ساخت خانه در استان کرمان صرف زیبا سازی می شود و کمتر کسی به مقاوم سازی اهمیت می دهد!
اما در کنار مقاوم سازی سازه های مسکونی افزایش آگاهی های مردم در زمان بروز زمین لرزه، ایجاد زیر ساختهای امدادی در بعد نرم افزاری و سخت افزاری از جمله سیلوهای مقاوم، و پایگاههای امداد و نجات در سطح شهر نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
در لیست فراموش شده های مردم در مقابل زمین لرزه یک مسئله در صدر قرار دارد و آن عدم بیمه ساختمانها است که کمتر کسی به آن اهمیت می دهد در صورتیکه اگر کسی از زمین لرزه مهیب نیز جان سالم به در ببرد کمرش زیر بار آوار مشکلات مالی پس از زمین لرزه خم می شود همان اتفاقی که در بم افتاد و اکثرمردمانش هم اکنون با دفترچه های قسط در صف بانکها می یستند و به گفته برخی مقروضترین مردم استان کرمان به شمار می روند.
...........................................
گزارش: مجید قاسمی نژاد
نظر شما