قالی کرمان بر دار شد/ مهمترین پایه اقتصادی مردمان کویر رو به فراموشی

به گزارش خبرنگار مهر، طبق سند چشم انداز توسعه که این روزها کمتر نیز از آن برای توسعه کشور سخن به میان می آید، پایه اقتصادی در استان کرمان کشاورزی تعیین شده است اما بعد از خشکسالی های متوالی و دست روی دست گذاشتن مسئو لان برای مقابله با این پدیده طبیعی طی سالهای اخیر بحث توسعه معادن و صنایع استان کرمان نیز در دستور کار قرار گرفته است طی این سالها میلیاردها تومان برای توسعه زیر ساختهای کشاورزی هزینه شده است بطوریکه تنها در بخش پسته سرمایه موجود و زیر ساختهایش میلیاردها تومان ثروت وجود دارد اما صنعت پسته کمتر در روند توسعه ای استان کرمان نقش داشته است.

سایر بخشهای کشاورزی استان کرمان نیز یا گرفتار خرده مالکی است و یا با خشکسالی دست و پنجه نرم می کند.

در بخش معادن نیز کرمان سالها خام فروشی کرده و این روند نه تنها برای کرمان هیچ رونقی نداشته است بلکه آلودگیهای معادن را در پی داشته و ثروت کرمان را خرج توسعه برخی استانهای فولادی کشور کرده است.

هم اکنون نیز میلیاردها تومان برای توسعه صنعت استان به خصوص در فولاد هزینه شده است که به دلیل کمبود اعتبار برخی از این حجم سرمایه گذاری نیز بلاتکلیف مانده است و علاوه بر تخریب محیط زیست عدم توسعه عمومی ثروت را نیز در جامعه به همراه داشته است در واقع تمام این صنایع بخشی از جامعه را در برمی گیرد و زمینه اشتغال محدودی را نیز به همراه دارد اما در اینجا یک سوال مهم مطرح می شود کدام زمینه اقتصادی در کرمان در فرهنگ، جامعه و تاریخ استان کرمان ریشه دارد و با کمترین هزینه می تواند اقتصاد خرد و کلان استان را با تحول همراه کند.

بدون شک مدیر شجاع و قوی فردی است که بتواند صنعتی را در کرمان فعال کند که ضمن داشتن مزیتهای بی نظیر در جهان موجب شود زمینه توسعه اقتصادی در تک تک خانه های استان کرمان مهیا شود.

در نگاه اول شاید این مسئله تنها آرزویی دور و دراز باشد در واقع در بسیاری نقاط کشور نیز این چنین است مزیت اقتصادی در هر جامعه و منطقه جغرافیایی ثروتی است بی نظیر و بدون رقیب که تنها نیاز به حمایت مدیران دارد.

بازارهای جهانی از دست رفته است

صنعت قالی در کرمان ریشه تاریخی و کهن در کرمان دارد طبق مستندات موجود ریشه تاریخی قالی کرمان به دوران صفویه باز می گردد.

طراحی قالی در کرمان قدیم

این صنعت تا چند دهه قبل نیز در استان کرمان ریشه مردمی داشت و پایه اقتصادی محسوب می شده است، بطوریکه در کمتر خانه روستایی و حتی خانه های شهری در کرمان خانواده ای پیدا می شد که دار قالی در آن وجود نداشت.

بسیاری از پدر و مادر های کرمانی هنوز روزگاری به یاد دارند که در هر خانه اعضای خانواده ساعاتی در روز را در کنار هم به قالی بافی مشغول بودند و بخش مهمی از هزینه های خانواده را نیز از همین راه تامین می کردند.

اما رفته رفته صنعت فرش در کرمان رنگ باخت، هنوز هم قالی کرمانی که معروف است هر چه پا بخورد نو تر و با کیفیت تر می شود در جهان از جایگاه ویژه برخوردار است اما گویی اهمیتش در میان مردم کرمان از بین رفته است.

هر چند قالی استانهای دیگر نیز از شهرت نسبی برخوردار است اما فرش کرمان به عنوان یکی از لوکس ترین قالی های جهان معروف است طی سه سال اخیر بارها قالی های کرمانی در حراجی های معتبر از جمله حراجی نیویورک و کریستی لندن میلیونها دلا فروش رفته است در یک مورد نیز دادگاهی در خصوص مالکیت یک قالی کرمانی برگزار شد و این قالی که میلیونها دلار قیمت خورده بود بحث روز اروپا شد.

اما متاسفانه هم اکنون صنعت قالی بافی در کرمان در بدترین وضعیت خود قرار دارد و در کمال تعجب افغانیها، پاکستانیها، بنگلادشی ها و چینی ها فرشهایی بی کیفیت اما با نام قالی کرمان را به بازارهای اروپا و امریکا روانه می کنند و کسی نیز نیست جلوی این روند را بگیرد.

کپی برداری از هنری تاریخی/ صنعتی که هنر را نابود کرد

در بازار داخلی نیز کپی برداریهای فرشهای ماشینی، افزایش هزینه های تولید و عدم تمایل ادامه قالی بافی توسط قالی بافان و تغییر روند زندگی بازار فرش داخلی را با چالش مواجه کرده است.

در واقع روند افول فرش کرمان طی سه دهه گذشته آغاز شده است اما این فول از سال 73 شیب نزولی بیشتری پیدا کرده است.

طبق یک تحقیق علمی دلایل افول فرش کرمان که نسبت به دیگر فرشهای ایران نزول بیشتری هم یافته است در ابتدا مربوط به دولت می شود و در مرحله بعد بازار و رقیبان و بخش خصوصی در رتبه های بعدی قرار دارد.

اما در همین اوضاع زیر وقتی پای رفع محرومیت و توانمندسازی روستائیان و مردم به میان می آیند نهاد های مختلف هیچ راهی ندارند به جز احیای قالی بافی در بین محرومان که نتیجه جالب توجهی نیز داشته است و موجب خودکفایی بسیاری از خانواده های نیازمند در استان شده است.

قالی این هنر اجتماعی در کرمان که روزگاری بسیاری از مردم مهارت بافتنش را داشته اند اما رو به فراموشی است حمایتها از این صنعت در حد شعار باقی مانده است.

قالی بافان باید حمایت شوند نه دلالان و ثروتمندان

علی حسین زاده راوری یکی از فعالان تولید قالی کرمانی در مهد قالی کرمان که راور نام دارد همچنان در حال فعالیت قالی بافی است.

یکی از بزرگترین فرشهای کرمان که در یکی از موزه های آمریکا نگهداری می شود

وی در گفتگو با مهر اظهارداشت: مهمترین عاملی که موجب شده مردم از قالی بافی فاصله بگیرند این است که اکثر کارگران از توان مالی کافی برای خرید مواد اولیه و حتی دار قالی بی بهره هستند.

وی گفت: در واقع کارگران قالی بافی باید مدتهای زیاد در کارگاههای غیر استاندارد برای صاحب کاران کار می کردند و هنوز هم کار می کنند اما سود نهایی به جیب صاحبان قالی و در نهایت دلالان می روند و کارگران که هنرمندان واقعی هستند تنها پول کارگری دریافت می کنند.

قالی بافی به عنوان یک اقتصاد اجتماع محور باید تقویت شود

حسین زاده افزود: تنها راه خروج این صنعت از بن بست آوردن دارهای قالی به درون خانه های روستائیان است و این امر هم زمانی میسر می شود که بتوان دارهای قالی را در اختیار روستائیان قرار دهیم و دولت مواد اولیه بافت قالی را نیز به تسهیلات ویژه در اختیار بگذارد.

وی افزود: هر سال نرخ مواد اولیه بیشتر می شود و در نتیجه توان کارگران نیز برای خرید این مواد از بین می رود از سوی دیگر صادرات فرش هم با مشکلاتی مواجه است.

وی ادامه داد: مشخص نیست متولی فرش در ایران کیست اداره صنعت، معدن و تجارت خود را متولی می دارند، میراث فرهنگی، گردشگری و  صنایع دستی هم همین ادعا را دارد از سوی کمیته امداد هم برای توانمندی مددجو ها قالی بافی را انتخاب کرده است و درنهایت مشخص نیست چه کسی متولی قالی است در این میان بخش خصوصی هم وجود دارد.

حسین زاده تاکید کرد که برای تحول در این صنعت باید از کارگران محروم حمایت کرد که اگر چنین شود بسیاری از روستائیان به سمت تولید مجدد قالی روی می اورند.

وی ادامه داد: این بهترین نوع اشتغال است ضمن اینکه بسیاری از مردم هنوز این هنر را دارند و فراموش نشده است بدون هیچ گونه هزینه ای برای ایجاد کارخانه های میلیاردی با دارهای قالی می توان اقتصاد استان را دگرگون کرد.

وی گفت: اما این مسئله یک مدیر شجاع می خواهد که تحولگرا باشد با این حال مدیران می خواهند پروژه های سنگین صنعتی را اجرا کنند و کسی به فکر این صنعت نیست.

رئيس اتحاديه صنف فرش دستباف استان کرمان در گفتگو با مهر اظهارداشت: در صورتیکه سرمایه گذاری مناسبی در خصوص ترویج مجدد قالی بافی به خصوص تابلو فرش صورت گیرد اقتصاد استان کرمان دگرگون می شود.

قالی کرمان بازارهای اروپایی و آمریکا را از دست داده/ صنعت فرش بافی کرمان افت کرده است

محمد رضا وزيری نسب ادامه داد: به سادگی و حمایت مسئولان می توان دارهای قالی را بار دیگر به خانه کرمانی ها برد به عنوان یک هنر اصیل و در امد زا روی آن حساب کرد و اقتصاد خانوار را تقویت کرد در این صورت به سادگی اشتغال ایجاد می شود و نیازی به زیر ساختهای ویژه نیز وجود ندارد تنها دار قالی، نقشه های اصیل کرمانی و پشم و رنگ طبیعی که همه اینها در کرمان وجود دارد.

وی اوضاع کنونی فرش کرمان را نا مناسب دانست و گفت: قالی بافان نیاز به حمایت ویژه مسئولان دارند زیرا عملا این صنعت مدتها فاقد حمایتهای لازم بوده است و نرخ مواد اولیه هم افزایش یافته است ما نیاز به نهضت جدی مسئولان و مردم برای احیای مجدد صنعت قالی داریم و در این زمینه نباید شعار داد بلکه واقعا باید عمل کرد.

وی ادامه داد: فرشهای ماشینی الگوهای فرش دستی را در این صنعت کپی می کنند از سوی دیگر برخی کشورهای آسیای شرقی هم قالی کرمانی را کپی می کنند و بازارهای خارجی را در تصرف خود در آورده اند.

وی با اشاره به تداوم افول این صنعت گفت: نسل گذشته هنرمندان هم مسن شده اند و هم بی انگیزه.

وی گفت: کپی برداری های صورت گرفته از سوی کشورهای دیگر موجب شده است قالی ایران جایگاه خود را در اروپا و آمریکا از دست داده و مهمترین کشورهای صادر کننده فرش ایران و کرمان کشورهای عربی هستند.

وزیری نسب همچنین به کمبود کارگران قالی بافی اشاره کرد و گفت: کارگاههای قالی بافی یکی پس از دیگری به همین دلیل تعطیل می شوند و صنعت قالی در حال نزول است.

وی گفت: با این وجود هنوز قالی کرمان را در کشورهای خارجی بر روی دیوار می زنند و از زیباییش لذت می برند اما در ایران ما قالی را زیر پای خودمان گذاشته ایم و نسبت به ان بی اعتنا هستیم.

وجود این صنعت در حالی می تواند این روزها به نقطه قوت خود تبدیل شود که کمتر به ان توجه می شود، تاکیدهای مکرر استاندار کرمان برای حضور مردم در فعالیتهای اقتصادی و سرمایه گذاری و همچنین نیاز کشور به صادرات غیر نفتی زمینه تاریخی را برای احیاء مجدد فرش ایجاد کرده است اما رونق فرش بافی نیاز به یک همت و نهضت واقعی توسط مسئولان دارند تا بتوانند اعتماد مردم کرمان را برای ورود مجدد به این صنعت تاریخی فراهم کنند که هم میتواند رونق ده اقتصاد باشد و هم اشتغال استان کرمان را به شرایط مطلوب تر سوق خواهد داد.

..................................

گزارش: اسما محمودی