به گزارش خبرگزاری مهر، نشست نقد کتاب "ساخت اجتماعی واقعیت" با حضور نشست دکتر محمدجواد غلامرضاکاشی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی، دکتر محمد امین قانعی راد، رئیس انجمن جامعه شناسی ایران، دکتر بیژن عبدالکریمی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی و همچنین فریبرز مجیدی مترجم کتاب رساله ای در جامعه شناسی شناخت، سه شنبه 11 شهریورماه در انتشارات علمی و فرهنگی برگزار شد. کتاب مذکور نوشته پتر برگر و توماس لوکمان است که توسط فریبرز مجیدی به فارسی ترجمه شده است.
در ابتدا عبدالکریمی از فعالیتهای فرهنگی فریبرز مجیدی مترجم کتاب تجلیل کرده و گفت: در مورد مجیدی همین بس که ایشان معمولا کتابهای برجسته و شاخصی را در حوزه علوم انسانی و علوم اجتماعی ترجمه می کنند. یکی از ترجمه های خوب ایشان کتاب ساخت اجتماعی واقعیت است که توسط انتشارات علمی و فرهنگی به چاپ رسیده. از دیگر ترجمه های شاخص ایشان می توان به کتابهای مجموعه مقالاتی درباره جامعه شناسی شناخت و ایدئولوژی و اتوپیا که هردو کتاب از مانهایم است اشاره کرد. هم چنین کتاب ارزنده بینش های علم سیاست نوشته اسکینر را می توان نام برد.
عبدالکریمی سپس به عنوان مقدمه در مورد پتر برگر نویسنده کتاب ساخت اجتماعی واقعیت گفت: برگر جامعه شناس آمریکایی اتریش الاصل است و رشته تخصصی اش جامعه شناسی و الهیات بوده و تحت تاثیر اندیشمندان بزرگ حوزه جامعه شناسی و فلسفه است.
او در نگاهش به جهان و اهمیت معنا داری برای انسان و دین در نظم اجتماعی تحت تاثیر ماکس وبر است .و در نگاهش به مدرنیته نیز از ماکس وبر تاثیر گرفته است. یکی از تلاش های برگر آشتی دادن بین جامعه شناسی و پدیدارشناسی است.
دکتر عبدالکریمی در ادامه افزود: سه جریان عمده در تفکر معاصر موجود است که روح واحدی دارد ؛ این جریان ها عبارت است از:
- سایکولوژیسم ( که عامل انسانی را به شرایط روانی تقلیل می دهد)
- سوسیولوژیسم ( که جریاناتی را که عنصر انسانی در آنها وجود دارد ، به مناسبات اجتماعی تقلیل می دهد)
- هیستوریسم ( یا تاریخ محوری که برخاسته از یک بن مایه تاریخی است و همه چیز را به جریانات تاریخی نسبت می دهد).
عبدالکریمی تصریح کرد :برای من به عنوان دانش آموخته فلسفه این خطر در جامعه شناسی معرفت وجود دارد که سوسیولوژی تبدیل به سوسیولوژیسم شود.
وی همچنین گفت : به نظر من هسته اصلی این کتاب حول این محور است که جامعه نه به منزلۀ واقعیت عینی صرف است و نه به منزلۀ واقعیت ذهنی صرف و هیچکدام این ها به تنهایی کفایت نمی کند. اساسا نمی توان امر ذهنی را از امر عینی جدا کرد و این دو با هم پیوند خورده است.
در ادامه این نشست دکتر قانعی راد با بیان این نکته که کتاب ساخت اجتماعی واقعیت یکی از مهمترین کتابهای عرصه جامعه شناسی است گفت: این کتابی است که هر دانشجوی رشته جامعه شناسی و فراتر از آن دانشجویان علوم اجتماعی باید آن را مطالعه کنند.
وی در ادامه افزود: این کتاب از نظر هدف معطوف به جمع کردن دو پارادایم از هم جدا افتاده جامعه شناسی و به مفهوم وسیعتر دو پارادایم از هم جدا افتاده علوم اجتماعی است. یکی ازآنها پارادایم هستی شناختی جامعه است که جامعه را یک امر عینی می داند و طبیعتا دراین نگاه معرفتی صحیح است که بتواند به شیوه های عینی و بر اساس روش های رئالیستی و اثباتی ثابت شودکه دلالت های روانشناسی هم دارد واز طرف دیگر نظریه ای است که جامعه را یک امر سوبژکتیو یا ذهنی می داند و همین قضیه در روش شناسی و معرفت شناسی اش هم بازتاب پیدا می کند.
این استاد جامعه شناسی گفت: وقتی شما به مباحث دورکهایم مراجعه می کنید می بینید که چنین نیست که ساحت ذهنی و برخورد ذهنی جامعه را در نظر نگیرد و صرفا یک سوشال فکتیسم باشد بلکه او به مفهوم وجدان جمعی و مفاهیم سوبژکتیو بسیار توجه دارد و آنها را مهم می داند و جامعه و فیزیولوژی جامعه را تحت تاثیر وجدان جمعی میداند.
قانعی راد در ادامه سخنانش گفت: دورکهایم در مورد مورفولوژی اجتماعی صحبت می کند. اواز یک طرف وجدان جمعی و همبستگی اجتماعی را می بیند و از طرف دیگر می گوید وجدان جمعی برای بررسی در دسترس ما نیست، پس باید به سراغ حقوق برویم. دورکهایم حقوق را که مکتوب و نوشته شده و مشخص است مبنایی برای شناخت نوع همبستگی اجتماعی قرار می دهد.
قانعی راد سپس ضمن تشکر از مجیدی و ستودن همت ایشان برای ترجمه این کتاب به مشکلات موجود در این ترجمه افزود: در ترجمه مباحث جامعه شناسی باید به مفاهیم نهفته در لغات توجه ویژه نمود چرا در غیر این صورت مسیر اندیشه در فهم آثار ترجمه شده به بیراهه می رود. در ادامه مجیدی مترجم کتاب با اشاره به اینکه برای ترجمه واژگان کتاب به منابع متعددی رجوع کرده و سعی زیادی شده تا ترجمه شکل ماشینی به خود نگیرد.
غلامرضا کاشی استاد دانشگاه علامه طباطبایی نیز در این نشست با بیان این نکته که کتاب ساخت واقعیت اجتماعی نیم قرن پیش منتشر شد و اهمیت بسیاری پیدا کرد، گفت: این کتاب می خواست بین دو سنت پیوند برقرار کند، یک سنتی که جامعه را عینی و بیرونی وفیزیکال می بیند؛ در مقابل سنتی که عمدتا پدیدار شناسان آن را مطرح می کند و می گوید چیزی به نام جامعه بیرون از اذهان و احساس کنش گران وجود ندارد.از نظر آنهاآدم ها و تجربیات درونی و عینی شان مهم است، که نویسندگان کتاب توانستد بین این دو دیدگاه پیوند بزنند.
وی در ادامه ضمن تاکید بر مفهوم زبان و اهمیت آن در جامعه شناسی گفت: زبان دقیقا همان مفهومی است که ضمن بیرونی و عینی بودن به همان میزان درونی است و عناصر را به نحوه پیچیده ای با هم پیوند می زند. این نویسندگان نهایتا می گویند جامعه چیزی نیست جز آنچه به نحو زبانی برساخته می شود.
کاشی با اشاره به موضوع که بعداز نگارش این کتاب جریانات متنوعی از آن متاثر شده و دریافتهای متعددی از آن به وجود آمد گفت: جابجایی دو متغیر در جهان واقعی می تواند کل یک جهان معنایی را فرو ریزد و این بحث زیبایی است که آرنت آنرا مطرح می کند.
نظر شما