به گزارش خبرنگار مهر، این روزها صدای خواندن نقشه‌های قالی هرچند کم اما همچنان از کوچه پس کوچه‌های شهر به گوش می‌رسد... دو تا لاکی، یکی تا به رو و دو تا ابریشم به زیر، یکی زرد به زیر، دو تا نارنجی و...!!! آری شاید شما با این واژگان بیگانه هستید. اما این آهنگ زیبا، لالایی گوش‌نواز دختران کویر است.
فرش نماد هویت و اصالت هنرمندان بی‌نام و نشانی است که با هر تار و پود تابلویی از عشق و شیدایی را به تصویر می‌کشند، بی‌تردید فرش خراسان جنوبی نیز با سابقه بیش از ۶۰۰ سال، تاریخچه آن به دوران حکومت شاهرخ میرزا در هرات بر می‌گردد.
فرش‌هایی که سایه نام این منطقه و شهرهایی نظیر مود و درخش بر سر آنها افتاده از مشهورترین فرش‌های ایران بوده‌اند اما هم اکنون دسترنج دست‌های هنرمندان در میان تار و پود فرش‌ها رو به فراموشی است.
فرش خراسان جنوبی با سابقه دیرینه خود به عنوان یکی از کالاهای مهم این منطقه، نقش مهمی در اقتصاد خانواده ایفا کرده و با تنوع نقوش توانسته است نگاه مردم و مسئولان را به سمت خود معطوف کند، هر چند این روزها رنگ و رویی مانند گذشته برخود ندارد اما هنوز هم می شود رد پای آن را در هر کوی و برزنی دید.
۵۰ هزار نفر در استان از محل درآمد فرش نان می‌خورند
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی در گفتگو با مهر گفت: ۵۰هزار نفر در استان به صورت تمام وقت، پاره وقت یا فصلی به بافت فرش اشتغال دارند.
محمدحسن کامیابی‌مسک با بیان اینکه بیشترین تعداد بافنده استان در شهرستان‌های بیرجند و درمیان است، بیان کرد: ۸۰ درصد بافندگان فرش خانم‌ها و ۲۰ درصد آقایان هستند.
وی با بیان اینکه بافت فرش عمدتا به عنوان کمک خرج خانواده‌ها است، افزود: فرش دستباف خراسان جنوبی نقش مهمی در اقتصاد جمع کثیری از خانواده‌ها ایفا کرده و این نقش در دهه اخیر به لحاظ خشکسالی‌های پیاپی پررنگ تر بوده است.
کامیابی‌مسک با بیان اینکه رونق بازار فرش به اندازه سال‌های ۷۳ تا ۷۶ نیست و در سه سال اخیر به لحاظ تحریم‌ها از تولید و صادرات آن کاسته شده است، افزود: اما به دلیل پا نگرفتن صنعت در منطقه و عدم رونق کشاورزی و دامداری فرش دستباف همچنان نقش برجسته‌ای در اقتصاد خانواده به خصوص در میان اقشار ضعیف جامعه ایفا می‌کند.
وی ادامه داد: مسلما در صورت پاگرفتن صنعت در منطقه همچون همه کشورهای صنعتی بافت فرش کاهش خواهد یافت و تنها به عنوان یک هنر سنتی دستی در بین آنانی که به این هنر دیرپا عشق می‌ورزند باقی خواهد ماند.
جیب دلالان همچنان پرسود؛هنرمندان بی نصیب/ گرانی؛ بر کیفیت فرش سایه انداخته است
در گذشته هنر قالي‌بافي از مشاغل اصلي مردم برخی از روستاهای این دیار بوده اما امروزه دلايل مختلف از جمله گراني رنگ و نخ، وجود واسطه ها، مشکلات بازاریابی و فروش و ... تا حدود زيادي از رونق فرش کاسته و در يک حساب سرانگشتي سود قابل ملاحظه‌اي براي خانواده ها ندارد.
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی در این رابطه گفت: دستمزد روزانه یک قالیباف برای قالی‌های شش متری و بزرگتر بین ۱۰ تا ۲۰هزار تومان است.
کامیابی‌مسک بیان کرد: وجود واسطه‌های متعدد در بازار فرش موجب شده تا بافنده تنها بخشی از ارزش افزوده ناشی از کار خود را دریافت کند لذا این امر سبب دلسردی از تداوم تولید و روی آوردن وی به مشاغل کاذب می‌شود.
وی همچنین از گران شدن مواد اولیه مرغوب و عدم تمکن مالی اکثر بافندگان خبر داد و افزود: این مهم سبب شده بخشی از بافندگان به خرید مواد اولیه نامرغوب اقدام کنند که این امر می‌تواند باعث لطمه به برند فرش استان در بازارهای جهانی شود.
استفاده از مواد نامرغوب زنگ خطری برای برند فرش در استان
کامیابی‌مسک اظهارداشت:هرچند تولیدکنندگان عمده فرش استان در تولیدات خود از مواد اولیه مرغوب استفاده می‌کنند اما از انجا که بخش عمده تولیدات مربوط به بافندگان خویش‌فرما بوده، عدم توجه به این موضوع می‌تواند خطری برای فرش استان محسوب شود.
وی در ادامه با بیان اینکه تنها ۱۱ درصد بافندگان استان تحت پوشش بیمه هستند، گفت: حدود پنج هزار و ۲۰۰ نفر بافنده در استان بیمه هستند.
کامیابی‌مسک با بیان اینکه اتحادیه خواستار اصلاح سهمیه استان در این مورد شده است، گفت: با پیگیری‌های سازمان صنعت و معدن در سفر رئیس جمهور قول مساعد داده شده است.
وی افزود: هرچند در حال حاضر روند بیمه بافندگان متوقف شده اما امیدواریم در سال آینده مشکلی در مورد بیمه قالیبافان نداشته باشیم.
باز شدن روزنه امید پس از ۹ سال برای چهار طرح زیربنایی فرش استان
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی با بیان اینکه فرش خراسان جنوبی یکی از مشهورترین برندهای فرش در بازارهای جهانی است، گفت:فرش استان به لحاظ ظرافت، زیبایی، اصالت طرح و نقش و تنوع در اندازه و رنگ بندی همواره مشتریان خود را در بازارهای دنیا داشته است.
کامیابی‌مسک بیان کرد: قبل از تحریم‌ها بیش از ۹۰ درصد تولیدات فرش استان صادر می‌شد که امروزه نیز با وجود تحریم‌ها قسمت اعظم تولیدات فرش استان صادر می‌شود.
وی با بیان اینکه فرش‌های تولیدی استان در نقشه‌های ریزه ماهی، خشتی، نایین، ایلیاتی و نقوش متفرقه بافته می‌شود، افزود: در این بین بیشترین تولیدات فرش در نقشه‌های ریزه ماهی که از اصیل‌ترین نقشه‌ها بوده، بافته می‌شود.
ضرورت اجرای طرح های زیر بنایی فرش استان در سفر اخیر رئیس جمهور مورد تاکید قرار گرفته و سازمان توسعه تجارت ایران موظف شده تا ظرف مدت یکسال در این رابطه اقدام کند.
کامیابی مسک در خصوص چهار طرح زیربنایی فرش استان که از مصوبات دور دوم سفر هیئت دولت دهم به خراسان جنوبی گفت: ایجاد نمایشگاه دائمی فرش استان، ایجاد فروشگاه اینترنتی سفارش پذیر فرش دستباف، ایستگاه تهیه و توزیع مواد اولیه مرغوب به قیمت تمام شده و آموزشگاه جامع حرف فرش دستباف از سال ۸۶ همچنان به دلیل نبود بودجه اجرایی نشده است.
وی بیان کرد: ضرورت اجرای طرح های زیر بنایی فرش استان در سفر اخیر رئیس جمهور مورد تاکید قرار گرفته و سازمان توسعه تجارت ایران موظف شده تا ظرف مدت یکسال در این رابطه اقدام کند.
کامیابی مسک عنوان کرد: ایجاد نمایشگاه دائمی فرش و راه‌اندازی فروشگاه اینترنتی سفارش پذیر موجب کوتاه شدن دست دلالان از بازار فرش دستباف استان می شود.
وی افزود: اجرای این طرح‌ها علاوه بر افزایش کیفیت تولیدات، سبب افزایش صادرات این کالا با برند خوب و مستقیم از خراسان جنوبی می شود.
فرش دستباف عمر محدودی ندارد
نائب رئیس اتاق بازرگانی ایران آذرماه در بیرجند بیان کرد: «در هر صنعتی چرخه عمری وجود دارد، هرچند فرش دستبافت خراسان جنوبی در گذشته در دنیا حرفی برای گفتن داشته اما عمر فرش دستباف در دهه‌های پایانی قرار گرفته و باید در این صنعت تحولی ایجاد شود.»
رئیس اتحادیه فرش خراسان جنوبی در این رابطه گفت: هرچند در مورد صنایع اظهارات صحیح و به جایی است اما در مورد فرش دستباف حرف ایشان پاسخ کسانی است که به فرش به عنوان صنعت می‌نگرند.
کامیابی‌مسک با بیان اینکه فرش دستباف امروزه کالایی فرهنگی هنری است که ریشه در تاریخ کهن این مرز و بوم دارد، بیان کرد: مسلما فرش به عنوان یک هنر دستی مانند همه هنرها دارای عمر محدود نیست و با این عنوان همواره تداوم داشته و از اقبال مشتریان هنردوست در سراسر دنیا برخوردار خواهد بود.
۴۰۰۰ مترمربع فرش توسط مددجویان امداد خراسان جنوبی تولید شد
معاون اشتغال و خودکفایی کمیته امداد امام خمینی(ره) خراسان جنوبی نیز به خبرنگاران گفت: طی ۹ ماهه سال جاری سه هزار و ۹۸۴ متر مربع فرش توسط مددجویان این نهاد تولید شده است.
مهدی خزاعی عرب بیان داشت: صنعت فرش آمیخته با فرهنگ و تمدن زنان و مردان کشور است و پس از نفت دومین کالای صادراتی کشور به شمار می رود.
وی با بیان اینکه در حال حاضر ۱۳ کارگاه تجمیعی قالی بافی در استان فعال است، تصریح کرد: این کارگاه ها شرایط را برای ایجاد اشتغال مددجویان زیرپوشش این نهاد فراهم کرده است.
معاون اشتغال و خودکفایی کمیته امداد امام خمینی(ره) خراسان جنوبی افزود: مددجویان این نهاد با حمایت کمیته امداد توانسته اند علاوه بر تولید فرش های باکیفیت به معیشت خانواده نیز کمک قابل توجهی کنند.
توسعه صنعت فرش راهکاری برای تحقق اقتصاد مقاومتی
خزاعی عرب ادامه داد: توسعه صنعت فرش در شرایط کنونی با توجه به کاهش درآمدهای نفتی، راهکاری مناسب برای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی است.
وی با بیان اینکه فرش های تولیدی بافندگان استان از کیفیت بالایی برخوردار است، گفت: فرش های تولید شده بیشتر در طرح های خشتی، بوته جقه، ریزماهی، لچک ترنج و نائین بوده است.
معاون اشتغال و خودکفایی کمیته امداد امام خمینی خراسان جنوبی از تولید ۹۰۹ تخته فرش توسط مددجویان این نهاد در ۹ ماهه سال جاری خبر داد و اضافه کرد: متراژ این فرش ها ۳ هزار و ۹۸۴ مترمربع بوده است.
خزاعی عرب ارزش فرش های تولید شده توسط مددجویان زیرپوشش این نهاد را بیش از ۱۹ میلیارد و ۳۸۰ میلیون ریال دانست و افزود: تعداد ۱۶۷ طرح صنایع دستی با اعتباری بالغ بر دو میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال برای مددجویان زیرپوشش اجرا شده است.
وی بیان کرد: فرش های بافته شده توسط مددجویان بعد از فروش به تجار و صادرکنندگان به کشورهای آسیایی، اروپایی و سایر کشورها ارسال می شود.
با توجه به اینکه فرش خراسان جنوبی به عنوان یکی از ظرفیت‌های اقتصادی و فرهنگی این استان مطرح است و از نظر اجتماعی نیز باعث اشتغال و تثبیت جمعیت روستایی و عشایر و جلوگیری از مهاجرت آنها شده و در ایفای نقش مکمل شغلی در کنار شغل‌های دامداری و کشاورزی و بالا رفتن سطح درآمد روستائیان تأثیرگذار است می طلبد مسئولان ذیربط با حمایت مادی و معنوی از بافندگان، برگزاری جشنواره فرش و تجلیل از فعلان این عرصه، ارائه آموزش‌های لازم و کافی در زمینه خلاقیت در نقشه‌ها، نظارت کافی، عرضه مواد خام مرغوب به قیمت کارشناسی شده از این قشر حمایت و با این اقدامات کیفیت فرش استان نسبت به گذشته را افزایش دهند.
..................
گزارش: فاطمه علیزاده
نظر شما