خبرگزاری مهر - گروه استانها: درخت خرمالوی وحشی که جنگل‌های شمال ایران رویشگاه آن به شمار می‌رود از خانواده آبنوس است و در گویش مردمان سوادکوه، خرمندی، کلهو یا کهلو نامیده می‌شود. این‌گونه درختی در دهه‌های اخیر از شمارش بسیار کاسته شده است و اگر روند قطع آن این‌گونه پیش رود، شاید طی سالیانی نه‌چندان دور، نفس‌های این درخت به شماره افتد.
یوسف خادمی یکی از دامداران منطقه سوادکوه در گفت‌وگو با خبرنگار مهر می‌گوید: در ۳۰ سال اخیر، برخی نقاط جنگلی مانند قلعه بن، گرجی کلاک، ززول نسوم، لولاک نسوم، گوری رویشگاه درختان خرمالوی وحشی بود اما اکنون تعداد آن بسیار کم شده است و درختان دیگری جای آن را گرفته‌اند.
یکی از زنبورداران منطقه سوادکوه نیز نگرانی خود را از کاهش گونه درختی خرمالو بیان می‌کند و بابیان اینکه این‌گونه در کار زنبورداری بسیار مهم و ضروری است، می‌گوید: شاید خرمالوی وحشی ارزش چوب‌دهی بالایی نداشته باشد اما برای اهالی منطقه (اعم از دامداران، زنبورداران) بسیار مهم است.
خرمالو برای چرخه طبیعی جنگل ضروری است
محمد فلاح بابیان اینکه، همچنین وجود این درخت، برای چرخه طبیعی جنگل نیز ضروری است می‌گوید: از میوه آن در فصل پاییز بسیاری از گونه‌های جانوری منطقه اعم از خرس، گراز وحشی، گوزن، شوکا، شغال، سنجاب و بسیاری پرندگان مانند قرقاول، تیکا و تیرنگ استفاده می‌کنند.
وی اضافه می‌کند: در دهه‌های اخیر به‌جای این درخت در بسیاری مناطق، درختان افرا و توسکا کاشته شده است که اکنون این درختان تنومند و پرشاخ و برگ اجازه رویش به نهال خرمالوی وحشی را در آن مناطق نمی‌دهند.
فریاد پایدار، کارشناس اداره منابع طبیعی سوادکوه نیز به خبرنگار مهر می‌گوید: ما در سه دوره ۱۰ ساله در جنگل دخالت می‌کنیم و اصولاً هم این دخالت در رابطه با جنگل‌های دست کاشت است.
وی هدف از این دخالت را سالم نگه‌داشتن جنگل و نگهداری گونه‌های الیت بیان می‌کند و می‌گوید: مبنای حذف نیز، در رابطه با گونه‌های نامرغوب و معیوب، گونه‌هایی که ارزش کمتری دارند و آینده نامعلومی دارند است و این‌ها به نفع گونه‌های الیت حذف می‌شوند تا بتوانیم یک جنگل پایدار و الگو، ناهمگن اما موزون داشته باشیم.
پایدار ادامه می‌دهد: هر درختی عمری دارد و اگر به انتها برسد آن درخت به پوسیدگی دچار می‌شود و بهتر است که پیش از آنکه درخت به این سن برسد، از آن استفاده بهینه شود و این مبنای بهره‌برداری است.
این کارشناس در ادامه می‌افزاید: اینکه کدام گونه حذف یا میزان آن کم شود، از کدام گونه باید بهره‌برداری و کدام گونه زادآوری شود، باید به شناسنامه جنگل مراجعه کرد.
شناسنامه جنگل، کتابچه‌ای حاوی اکوسیستم منطقه، نوع خاک، درصد رویش و بارش، آمار درختان منطقه، سایر فاکتورهای علمی و فنی موردنیاز و میزان زادآوری و بهره‌برداری آن منطقه است
وی یادآور شد: شناسنامه جنگل، کتابچه‌ای حاوی اکوسیستم منطقه، نوع خاک، درصد رویش و بارش، آمار درختان منطقه، سایر فاکتورهای علمی و فنی موردنیاز و میزان زادآوری و بهره‌برداری آن منطقه است.
صدر الله صفایی، سرجنگلبان منطقه کسلیان، نیز درباره کاهش شمار درختان خرمالوی وحشی بیان می‌کند: درخت خرمالوی وحشی جزو درختان پیش‌آهنگ است که اول در جنگل رشد می‌یابد و پس‌ازآن، زمینه را برای دیگرگونه‌ها مانند افرا و بلوط آماده می‌سازد.
وی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر می‌گوید: چوب این درخت ارزش صنعتی پایینی دارد و حتی برای سوخت هم مناسب نیست اما این درخت موردعلاقه دامداران بوده، چراکه برگ‌هایش زود ریخته می‌شود و دیر هم برگ می‌دهد، ازاین‌رو نور کافی به زمین می‌رسد و به‌واسطه نور علف در پای این درخت به‌خوبی سبز می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: دامدارها اکثر درختان منطقه را قطع می‌کنند و فقط درخت خرمالوی وحشی را حفظ می‌کنند.
صفایی ادامه می‌دهد: از نشانه‌های یک جنگل مخروبه این است که میزان درخت خرمالوی وحشی آن زیاد است و هدف ما تغییر ساختار جنگل و حفظ گونه‌های در حال انقراض است و با توجه به جغرافیای منطقه، گونه‌های خاص و متناسب همان منطقه را می‌کاریم.
به بیان وی، درخت خرمالوی وحشی به‌اندازه کافی در منطقه وجود دارد و درجایی که میزان این درخت زیاد باشد، تعداد آن را برای دیگرگونه‌ها کم می‌کنیم اما سعی در انقراض این‌گونه نداریم.
شاید گرده‌افشانی قوی خرمالوی وحشی نیاز زادآوری و کاشت نهال آن را از سوی جنگل‌داری منتفی سازد اما جایگزینی گونه‌های دیگر به‌جای آن، در درازمدت موجب تهدید این‌گونه خواهد شد اما بررسی‌های محققان نشان می‌دهد پیش از آنکه دخالتی در جنگل‌ها صورت گیرد، جنگل‌ها طی قرن‌ها توان احیا و بازسازی خود را داشته‌اند، برچسب‌زنی مخروبه به یک جنگل، به خاطر وجود برخی گونه‌های گیاهی در آن، منتج به نگاه نابرابر به درختان و حذف یک‌گونه به بهای افزایش گونه‌های دیگر خواهد شد.
از سوی دیگر، جنگلی که زندگی گونه‌های جانوری به تنوع گیاهی آن وابسته است، حذف یک‌گونه گیاهی جنگلی منجر به ایجاد اختلال در دیگرگونه‌های جانوری جنگل خواهد شد و این امر بی‌تردید انتخاب طبیعی جنگل نیست، بلکه انتخابی صنعتی است.
جنگل‌های هیرکانی شمال بیش از ۱.۸ میلیون هکتار وسعت دارد و رویشگاه گونه‌های درختی و درختچه‌ای نادر و منحصربه‌فرد است.
نظر شما