به گزارش خبرگزاری مهر، مصطفی بخرد عضو پژوهشکده تحول و ارتقاء علوم انسانی اسلامی دانشگاه شیراز در ارائه مقاله تلاشی برای روش شناسی تولید نظریه در علوم انسانی اسلامی که در همایش چیستی و چگونگی تحول در علوم انسانی از دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای که ۲۴ و ۲۵ آبان ماه در دانشگاه شیراز برگزار شد، ارائه شد، گفت: هدف از پژوهش حاضر تلاشی است برای طراحی روش تحقیق به منظور دست یابی به علوم انسانی اسلامی. با پیش فرضهای:۱- نگرش مکتبی به اسلام است. ۲- تکیه بر وحی، بعنوان منبع علم الهی(دانش قطعیت یافته) ۳- قول معصوم(ع) یا قول صدق بعنوان راه دستیابی به فهم مفاهیم وحی ۴- تهذیب نفس بعنوان زیر ساخت روش شناختی و ابزار موثر در دستیابی به حقیقت علم ۵- عقلانیت مهذب: به عنوان ابزاری برای ارزیابی ملاک صحت یافته های علمی ۶- حس و تجربه بعنوان ملاک عقلانیت عرفی که همگی در جای خود برای یک مسلمان آشنا به معارف دینی قابل اثبات است.
وی افزود: بر اساس پیش فرضهای فوق الذکر با طی پنج گام، ۱- ساختار شناسی مفهوم با مراجعه به قرآن بعنوان منبع غیر قابل تشکیک ۲- شناخت مفاهیم پایه آن حوزه علمی، بر اساس استنباط از وحی بکمک قول صدق(معصوم و راسخون فی العلم) ۳- استخراج نظام اصطلاحات مستخرجه مرتبط ۴- کشف منطقی ترین ربط نظام اصطلاحات ۵- طراحی نظریه بعنوان محصول ادراکات علمی. محصول حاصله طی این مراحل می تواند ما را در دستیابی به حقیقت علم دینی نزدیک گرداند.
این محقق در ادامه سخنانش گفت: دنیای امروز شباهت زیادی با عصر فراعنه دارد. علما و اندیشمندانِی که مزدور قدرت استکبار جهانی اند در حقیقت همان ساحران دربار فراعنه اند. اینان با ابزاری بنام علم که در حقیقت همان ریسمانهای دست ساحران هستند، درصدد بسط سلطه نظام استکبار جهانی شده اند، امروز بیشتر از آن عصر نیاز به معجزه ی جاویدی است که بتواند سحر ساحران را افشا و پرده فریب و جهل و نیرنگ شان را کنار زند.
وی اضافه کرد: علمیت امروز بایستی آنچه را که به عنوان علم سکولار به خصوص در حوزه علوم انسانی به جامعه عرضه گردیده مورد نقد قرار دهد، تا بتواند حقیقت را به طالبین بنمایاند. علی رغم قدرت پیچیده فراعنه امروز و حامیان توجیه گرشان، که یافته های خود را تحت عنوان علم، ارائه کرده اند، فطرت حقیقت جوی انسان خود همواره فریب کاری این مدعیان علم گرائی را فریاد می زند. فطرت به کمک عقلانیت خود هر گونه کید و فریبی را افشا نموده و با در خواست ملاک صحت عقلانی از مدعیان، آنان را به نقد و ابطال یافته هاشان وا می دارد. در حقیقت این امر گویای عطش حقیقت جوئی علم در بین انسانهاست. اگر چه ماهیت علم و علمیت داشته ها را باید با ادله عقلی به اثبات نشست.
این محقق و نویسنده کشورمان در ادامه سخنانش اظهارداشت: امروزه به همه یافته ها و بافته های عرصه عقل و مکر نام علم داده شده است. این علم در میدان عمل آنچنان مورد استفاده و سوء استفاده قرار می گیرد، که هر شاهد عاقل و عالم ظاهر بینی را به شک وا می دارد. دستاورد علمی موجود قدرت تفکیک حق از باطل و صحیح از غلط از انسان سلب نموده است. این امر در مدیریت حاکم بر جهان و کار کرد سازمانهای بین المللی که مدعی عملکرد علمی است، بیشتر خود را می نمایاند. گزارش سازمانهای حقوق بشری در باره ی کشورهای جهان سوم و مصوبات آن که متأثر از منافع قدرتهای جهانی و خلاف بیّن حق و عدالت است، مشکل را دو چندان نموده است. در حقیقت مشکل اصلی جهت داری علم است که در منطق روش شناسی و تولید علم لیبرالیسم، جامعه را گرفتار این تناقضات کرده است. لذا ضرورت بصیرت در تشخیص و انتخاب روش صحیح علمی امروزه بیشتر از همیشه الزامی است.
وی با اشاره به ایتکه تعارضات فراوانی در تعریف حقیقت علم و راه های دستیابی به آن که از دیر بازوجود داشته است، گفت: آن چه که موجب اختلاف محققین، اندیشمندان و صاحب نظران به خصوص اندیشمندان رشته فلسفه علم بوده، بیشتر به روش های استنباط و ابزار مورد استفاده آن بر می گردد. این امر حقیقت جوئی را که در وجدان عمومی است منکر نمی شود. علی رغم همه ی تعارضات در حوزه اندیشه، مقام اعتبار علم در افکار عمومی و جوامع انسانی همواره ثابت است. آنچنان که چالمز علم شناس معاصر انگلیسی در بیان اعتبار علم در جامعه، می نویسد، حتی تا همین اواخر رشته ای هم چون علوم لبنیات، علوم خطابه و علوم کفن و دفن در اغلب دانشگاه های آمریکا به عنوان علم تعلیم داده می شد. در حقیقت این امر گویای این حقیقت است که هر امر معمول و متعارفی برای عرضه به مردم در بسته ای بنام علم به آنها عرضه می شود. این امر گویای اعتبار حقیقت علم در بین انسانهاست. اگر چه ماهیت علم و علمیت داشته ها را باید با ادله به اثبات رساند. چون معمولأ انسان بالفطره در صدد است تا در تشخیص خود کمترین خطا ورود داشته و از عمیق ترین و مرتبط ترین منطق در صحت ادراک بر خوردار باشد.
وی افزود: در این عرصه است که بیشترین نیاز را به ابزار درست اندیشی احساس می کند. اگر چه فطرت حقیقت جو و وجدان بیدار انسانها، همواره عامل مزاحم برای کسانی که علم را ابزار فریب برای دستیابی به قدرت قرار داده اند بوده است. از آنجا که تفاوت عمده انسانهای فطرت گرا با دیگر موجودات، شبکه پیچیده عقائد و قدرت تصمیم گیری و باور داشتهای موثر آن ها در زندگی شان می باشد. این امر با قوه عاقله ی انسان پیوند عمیق و ناگسستنی دارد، لذا می بایست بنیانی عقلانی و برخوردار از ملاک صحت مناسب در عرصه ی تولید علم در اختیار داشت که بتواند کمترین خطا را نیز بنمایاند.
بخرد در ادامه سخنانش گفت: این مقاله در صدد است تا با نگاهی ملهم از وحی سبکی منطقی و اسلامی بر خاسته از روش شناسی پر دیرینه محققان اسلامی پایه ریزی نماید، که به کمک آن بتوان به حقیقت علوم انسانی اسلامی نزدیک تر شد. در این رهگذر می بایست مفروضاتی که هر یک در جای خود قابل اثبات است، به عنوان مفروضات مبنائی مورد پذیرش قرار گرفته شود، تا بر اساس آن بنیان کار استوار گردد، سپس به طرح روش شناسی پیشنهادی پرداخت.
وی تصریح کرد: در این رهگذر در ابتدائی ترین گام به ساختار مفاهیم مرتبط موجود در منابع وحی مراجعه می شود. سپس از بین مجموعه ای از مفاهیم موجود، مفاهیم پایه را سناسائی و در شکل گزاره های موضوعی دسته بندی می گردد. مجموعه ای از مفاهیم پایه محقق را به نظام اصطلاحات می رساند. شناخت روابط حاکم بر نظام اصطلاحات، می تواند ما را به سازه ای از نظریه ی مرتبط با یک رشته علمی نزدیک نموده و منتج به نظریه گردد.
نظر شما