به گزارش خبرنگار مهر به نقل از نشریه برنامه، زعفران یا طلای سرخ از گیاهان بومی فلات ایران است و سابقه کشت آن به حکومت مادها می رسد. زعفران محصولی است که از پیاز تا برگ آن وارد زنجیره غذایی انسان می شود.
این گیاه در دوره های مختلف ، یکی از محصولات عمده صادراتی ایران بوده است و در قرن دهم میلادی ، روش کشت زعفران توسط ایرانیان مسلمان به اسپانیا برده شد.
امروزه در سراسر جهان سالانه 230 تن زعفران تولید می شود که تولید کنندگان اصلی آن کشور های ایران ، اسپانیا ، ایتالیا، قبرس ، هند و به تازگی افغانستان هستند که سهم ایران از کل تولید جهانی زعفران 80 درصد است.
مصرف زعفران در ایران حدود 50 تن در سال برآورد می شود که به صورت مصارف خانگی و صنعتی است.
در سطح جهانی از زعفران به عنوان دارو ، رنگ نساجی ، افزودنی مواد غذایی ( عطر ، طعم و رنگ دهنده ) استفاده می شود.
وضعیت کشت زعفران
زعفران محصول آبی است و به صورت دیم کشت نمی شود . سطح زیر کشت این محصول در سالهای اخیر افزایش قابل توجهی داشته و در دهه اخیر از 7/18 هزار هکتار به 51 هزار هکتار افزایش یافته است . ویژگی های خاص این محصول از جمله نیاز اندک به آب ، امکان بهره برداری به مدت 7-5 سال در یک نوبت کاشت و آبیاری آن در زمان های غیر بحرانی آب ( نظیر زمستان و اوایل بهار ) ، رشد در زمین های شنی و رسی ، سهولت حمل و نقل و عدم نیاز به ماشین آلات سنگین از جمله محاسنی است که به توسعه کشت این محصول می انجامد.
صادرات زعفران
زعفران پس از پسته مهم ترین محصول صادراتی غیر نفتی کشور است. میزان صادرات زعفران همه ساله رو به افزایش بوده است. قیمت جهانی زعفران کیلویی 1200 دلار است، البته در کشور ما، این محصول با قیمت کیلویی 450 دلار صادر می شود.
از آنجایی که بیش از 80 درصد زعفران تولیدی متعلق به ایران است ، واردات نداریم و کشور ایتالیا ، سوئیس، فرانسه ، آلمان ، سوئد و عربستان از بزرگترین وارد کنندگان زعفران هستند.
وضعیت صنایع فرآوری زعفران
بر اساس آمارهای وزارتخانه های صنایع و معادن و جهاد کشاورزی ، تعداد واحدهای فعال فرآوری زعفران 30 واحد با ظرفیت 433 تن درجه بندی و بسته بندی است .
شکلات و موانع موجود
تولید 80 درصد زعفران جهان در ایران انحصاری است که باید تضمین کننده تسلط ایران بر این بازار باشد اما بر خلاف انتظار ، ایران نقش موثری در تعیین قیمت جهانی این محصول ندارد. یکی از دلایل عمده عدم تاثیر گذاری ایران در بازار ، انحصار خریدی است که در بازار وجود دارد . عمده زعفران ایرانی به صورت فله به یک یا دو کشور اروپایی صادر می شود و در آن کشورها پس از بسته بندی بدون ذکر نام ایران به عنوان تولید کننده اصلی راهی بازارهای جهانی می شود، به همین دلیل نام ایران برای بسیاری از مصرف کنندگان زعفران ناشناخته است. از سوی دیگر ، عدم شناخت تجار ایرانی از علایق مصرف کنندگان هم مزید بر علت است ، عدم آشنایی که باعث می شود بسته بندی ها و نحوه ارائه کالاهایی که مستقیم از ایران راهی بازار مصرف می شود، مورد استقبال قرار نگیرد یا کالاهای صادر شده به مبادی اصلی مصرف ارائه نشود که این هر دو باعث شده است تجار ایرانی در ورود به بازار های نهایی مصرف زعفران موفق نباشند.
مشکل بسته بندی ایران عدم توجه به سلیقه مشتری و جهانی است و همین امر باعث می شود تا زعفران ایران توسط کشورهای واسطه به ویژه اسپانیا با بسته بندی های مجدد به بازار های جهانی عرضه شود.
البته این عدم شناخت فقط به سلایق ومبادی نهایی مصرف منحصرنمی شود ، بلکه به ناآشنایی با قوانین و مقررات حاکم در بازارهای هدف هم تعمیم می یابد که درچنین شرایطی صادر کنندگان ایرانی را برای عرضه کالای خود با مشکلات و موانع قانونی فراوانی مواجه می کند. در حیطه تولید نیز از عمده ترین مشکلات موجود بالا بودن ضایعات تولید است.
فرآیند برداشت زعفران بسیار حساس و نیازمند مهارت و سرعت است و عمده ضایعات زعفران که ناشی از ، ازبین رفتن کیفیت نهایی محصول است، در همین مرحله برداشت ایجاد می شود. طولانی شدن زمان جدا سازی کلاله از خامه ، نداشتن سرعت عمل در چیدن ، خشک کردن و بسته بندی ، این ضایعات را ایجاد می کند و نگهداری زعفران در معرض نور، رطوبت و حرارت ، عطر و طعم زعفران را تغییر می دهد.
با توجه به توسعه صنایع غذایی و تاکید بر استفاده از رنگ طبیعی ، در صورت انجام تبلیغات مناسب می توان بازارهای مصرف زعفران را گسترش داد. تبلیغ مصرف زعفران به عنوان چاشنی ، عطر ، طعم و رنگ دهنده غذا در سطح جهانی توصیه می شود. از سوی دیگر ، ارتقای استانداردهای بسته بندی زعفران می تواند در صادرات موثر واقع شود. هماهنگی استانداردهای ملی با استانداردهای بین المللی باید در برنامه های توسعه صادرات قرار گیرد.
اولویت بندی بازارهای هدف و برنامه ریزی برای گرفتن سهم مناسب در این بازارها در کنار برگزاری نمایشگاههای تخصصی و تقویت اتحادیه صادر کنندگان نیز از جمله تمهیداتی است که می تواند در این بخش اندیشیده شود.
اعطای تسهیلات به کشاورزان به همراه ارائه آموزش برای ارتقای کیفیت تولید و رعایت اصول بهداشتی از جمله مواردی است که باید در برنامه های توسعه ای بخش ، مورد توجه قرار گیرد.
همچنین بها دادن به بحث تحقیقات و نو آوری در صنعت زعفران و استخراج محصولات جدید چون گرانول ، اسپری ، پودر ، عطر و دیگر فرآورده ها می تواند موجب ایجاد ارزش افزوده بیشتر ، اشتغال زایی و گسترش فرهنگ مصرف این محصول شود.
نظر شما