خبرگزاری مهر، گروه استانها - بیت اله احمدی؛ محمد رضا بذلی از کشاورزان نمونه استان آذربایجان شرقی، روستای «میاب» شهرستان مرند است که سابقه‌ای چندین ساله در برداشت محصول گل محمدی دارد؛ او هفته گذشته به عنوان کشاورز نمونه ملی توسط رئیس جمهور تقدیر شد.
کاشت اصولی و علمی گل محمدی با اصلاح زیرساختی مزارع یکی از مهم‌ترین عوامل افزایش بهره وری در زمان برداشت این گل به شمار می‌رود و مجتمع کشت و صنعت گیاهان دارویی روستای «میاب» شهرستان مرند، الگویی در این زمینه است.
برای آشنایی بیشتر با این کشاورز نمونه و تولیدات گل محمدی، با وی گفتگو کردیم که خواندن آن خالی از لطف نیست.
خودتان را بیشتر برای ما معرفی و به دستاوردهای تان در سطح استانی و کشوری اشاره کنید؟
با سلام و آرزوی سربلندی و شادکامی و سپاس از اظهار لطف شما، اینجانب محمدرضا بذلی فرزند ایوب متولد ۱۳۵۹ در یک خانواده متدین و مذهبی در شهرستان مرند روستای «میاب» چشم به جهان گشودم، پس از اتمام تحصیلات دوره دبیرستان در رشته مدیریت در دانشگاه مشغول به تحصیل شدم و تا مقطع کارشناسی ارشد ادامه تحصیل داده وهمزمان در بانک صادرات استان مشغول به کار شدم و با توجه به علاقه وافر به تحقیقات، مقالات بسیاری در زمینه مدیریت تحریر کردم.
همچنین به دلیل رغبت و الگو گرفتن از تأکیدات مقام معظم رهبری در خصوص تولید ملی و رونق تولید و با عنایت به وجود اراضی مساعد و نیز حق آبه از یک رشته قنات در روستای خودمان و با توجه به اهمیت اشتغال زایی در روستا و پیشگیری از مهاجرت روستاییان خودمان به شهر، طرحی را به عنوان ایجاد گلستان گل محمدی در روستای میاب و بر اساس آخرین یافته‌های تحقیقاتی و نیز علم روز کشاورزی آغاز کردم و ارقام کشت شده گل محمدی ارقام صنعتی و براساس کشت بافت بوده و در کنار گلستان اقدام به احداث گلخانه جهت تکثیر و کشت بافت قلمه جهت گسترش و توسعه گلستان نمودم.
سطح کشت گلستان گل محمدی شما در روستای میاب به چه میزان است؟
اکنون سطح کشت را به ۵ هکتار رسانده‌ام و در کنار این فعالیت و با توجه به ارزآور بودن محصول و پتانسیل خوب شهرستان و منطقه ما اقدام به احداث واحد صنایع تبدیلی و فرآوری گل محمدی شامل تولید گلاب، اسانس درجه ۱ و۲ و… کردم که امکان فرآوری بیش از ۲۰۰ تن گل محمدی را دارم؛ همچنین در خصوص انتقال تجربیات و آموزش اصولی کاشت، داشت و برداشت با هماهنگی اداره ترویج و آموزش کشاورزی مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان ویژه مرند به عنوان مدرس دوره در دوره‌های مهارتی برگزار شده این اداره با عنوان اصول کشت گل محمدی شرکت می‌کنم و علاوه بر آموزش علمی، تجارب عملی خود را به افراد علاقه مند به کشت انتقال می‌دهم.
در ابتدای آغاز فعالیت از راهنمایی‌ها و مشاوره مفید کارشناسان سازمان و مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان بهره برده و توانستم مشکلات پیش آمده را به خوبی پشت سر بگذارم و امسال به عنوان تولید کننده نمونه گل محمدی در سطح ۵ هکتار با عملکردی معادل ۸ هزار و ۵۵۰ کیلوگرم در سطح کشور به عنوان کشاورز نمونه برگزیده شدم.
محور فعالیت اینجانب بیشتر کشت و صنعت گیاهان دارویی بر پایه کشاورزی قراردادی (ایجاد زنجیره ارزشی) است.
کشاورزان برای اینکه بتوانند نقش خود را در سطح استان و کشور به شایستگی ایفا کنند باید بیشتر به چه عواملی توجه کنند؟
از توان موجود همراه با علم روز بهره ببرند، به ویژه در راستای توانمندسازی خود از یافته‌ها و تجربه‌های کارشناسان و مروجان بهره گیری نمایند تا توانایی‌های خود را بیش از پیش بهبود بخشند.
انتخاب الگوی کشت مناسب و تلاش و پیگیری جدی در راستای افزایش توان بازاریابی و بازار رسانی محصولات خود، دیگر عوامل مهم موفقیت در این عرصه است، در این راستا با عضویت در تشکل‌های تخصصی بخش کشاورزی، افزایش دانسته‌ها و آگاهی‌های عمومی مربوط به حوزه کشاورزی در سطح استان و کشور بیش از پیش احساس مسئولیت کنند.
آیا کشاورزان در راستای دستیابی به جایگاه و منزلت بایسته خود نیازمند نهادهای صنفی مرتبط هستند؟ برای رسیدن به این امر چه راهکارهایی باید در پیش بگیرند؟
بلی بی‌تردید وجود نهادهای صنفی تخصصی بخش کشاورزی از جمله ضرورت‌ها و اولویت‌های فراروی کشاورزی است، مطالعه در روند تاریخی تحولات اجتماعی و توسعه صنعتی نشان داده است اعضای تشکل‌ها و نهادها با اهداف و منافع مشترک در طول زمان توانسته‌اند به دستاوردهای چشمگیرتر و خیره کننده تری دست یابند، بی تردید در قالب کارهای جمعی و تشکیلاتی زودتر و بهتر می‌توان به منافع و خواسته‌های مشترک دست یافت.
عوامل و مولفه‌هایی که می‌تواند آخرین یافته‌ها و دستاوردهای علمی و فنی را به عرصه مزارع و باغات گسترش دهد چیست: آیا یافته‌های تحقیقاتی و علمی در رفع نیازهای کشاورزان و توسعه کشاورزی استان و شهرستان به کار شما آمده و نقش آفرین شده است؟
تولید کننده باید در آغاز و به عنوان امری بدیهی به راستی خود را باور کند پس از آن رسانه‌های جمعی می‌تواند در گستره بخش کشاورزی حضور فعال و اثرگذار داشته باشند، همکاری نزدیک با کارشناسان به ویژه پژوهشگران و محققان می‌تواند زمینه اطلاع بهره‌برداران از یافته‌های تحقیقاتی و کاربست آنها در بخش کشاورزی را فراهم نماید تا از این طریق میزان تولید کمی و کیفی کشاورزان افزایش یابد.
هر چند به حکم اخلاق و ادب باید یافته‌های بخش‌های تحقیقاتی و تلاش‌های آنها را قدر دانست اما آن‌گونه که انتظار، توقع و نیاز بوده است دستاوردهای تحقیقاتی نتوانسته در راستای حل مشکلات کشاورزان به ایفای نقش و رسالت خود بپردازند زیرا باید به درستی سهم و حق تحقیقات از اعتبارات استانی و کشوری پرداخته شود تا تحقیقات که در حقیقت زیربنای توسعه و چشم و چراغ کشاورزان است بتواند آن گونه که انتظار می‌رود به تولید دانش فنی و یافته‌های تحقیقاتی و حل گره‌های فراروی کشاورزان بپردازد.
برای اینکه برنامه‌های آموزش و ترویجی بتواند با کشاورزان و در راستای حل مشکلات ایشان به کار آید چه اقداماتی باید انجام گیرد و از چه کارهایی باید پرهیز است؟
برنامه‌های ترویجی باید هماهنگ با توان و وضع موجود کشاورزان طراحی و اجرا گردد، برنامه‌ها باید هدفمند و بر پایه نیازسنجی طراحی و اجرا شوند؛ برنامه‌های ترویجی باید کاملاً با روحیات، حساسیت‌ها و محدودیت‌های زمانی و توان فهم و درک کشاورزان هماهنگ و سازگار باشد.
از ظرفیت صدا و سیمای استان متناسب با زمان مناسب بیکاری کشاورزان و در کنار برنامه‌های پر بیننده باید بهره‌گیری گردد؛ همچنین از کارهای تکراری، غیرضروری و خارج از توان و نیاز کشاورزان و با زبان کاملاً علمی و فنی یا پیش پا افتاده جلوگیری شود.
مهم‌ترین تنگناها و چالش‌های کشاورزی استان کدامند؟
نداشتن بازار هدف پایدار برای محصولات تولیدی، نبود بازار ویژه محصولات کشاورزی، دسترسی نداشتن به موقع به نهاده‌های مورد نیاز کشاورز (بهره بردار)، فرسودگی و به روز نبودن ماشین‌آلات کشاورزی، خرد و کوچک بودن قطعات کشاورزی و حاکمیت خرده مالکی، سنتی بودن فرایندهای حاکم بر بخش کشاورزی، نداشتن الگوی کشت مناسب، نبود سیاست‌گذاری در امر تولید و کاشت محصولات کشاورزی، به حساب نیاوردن کشاورزان به ویژه کشاورزان خبره و با تجربه در نشست‌های تصمیم‌سازی بخش کشاورزی مهم‌ترین تنگناهای کشاورزی استان هستند.
حال، برای برون رفت از این موانع و نارسایی‌ها چه باید کرد؟
نوسان در سیاست هاو قوانین و مقررات به ویژه حاکمیت دیوان سالاری شدید اداری و.... با توجه به آنچه بیان گردید، ارائه و پیگیری الگوی کشت مناسب و منطقی، با توجه به ماهیت کشاورزی که از جمله شغل‌های سرمایه بر است و ارائه وام‌های کم بهره در راستای تعویض و جایگزینی، ماشین‌های کشاورزی و سامانه‌های آبیاری تحت فشار ضرورتی دو چندان می‌یابد.
در حد امکان تلاش در راستای مشارکت جدی دانشجویان و صاحب نظران دانشگاهی و مراکز علمی در فعالیت‌های کشاورزی باید بیش از پیش افزایش یابد.
تلاش در جهت تعیین قیمت منطقی و واقعی محصولات کشاورزی و تضمین خرید تولیدات با راهکارهای مناسب مد نظر قرار گیرد؛ کشاورزی از جمله حرفه‌های سخت و زیان‌آور تلقی شده و از نظر قانونی در جهت بیمه کشاورزان و بیمه محصولات بیش از پیش اقدام گردد.
آیا با وضعیت موجود، با کارایی مصرف آب در سطح استان و شیوه‌های موجود آبیاری موافقید: برای افزایش میزان بهره وری آب چه اقداماتی باید انجام گیرد؟
پاسخ بخش اول سوال منفی است. با توجه به وضعیت مناطق از نظر آب و هوایی سیاست کشت بایستی اصلاح گردد، پس از آن سامانه‌های آبیاری کلاسیک یا قطره‌ای مناسب هر منطقه به کار گرفته شود، همچنین تاریخ کاشت، به آرایش کاشت و تراکم کشت و نوع کشت متناسب با هر منطقه اصلاح گردد.
سامانه آبیاری تحت فشار باید به گونه‌ای باشد که بهره بردار با میل و رغبت تمام زمین زراعی خود را به سامانه‌های آبیاری تحت فشار مجهز نماید، کشاورز باید با تکیه و اعتماد به دانش و تجربه خود و آگاهانه نسبت به مدیریت منابع آب اقدام کند.
اگر شما در موقعیت بالاترین مقام مسئول در حوزه کشاورزی و منابع طبیعی استان قرار بگیرید چه اقدامات یا برنامه‌هایی را بیشتر مد نظر قرار می‌دهید؟
به کارگیری نیروهای متخصص و آگاه نسبت به حوزه مسئولیت خود با اختیارات قانونی مناسب و اعتماد بیش از پیش به سرمایه انسانی به ویژه نیروهای نخبه و کارشناسان آگاه و علاقمند یا عاشق و آگاه به کار، کوتاه کردن فرایندهای انجام امور اداری و کاهش دیوان سالاری لجام گسیخته و به بیانی روان سازی فرآیندهای حاکم بر کارها، اسکان عشایر در مکان‌های مناسب در راستای جلوگیری از تخریب منابع طبیعی و تلاش در جهت فراهم ساختن زمینه مشارکت و همکاری هدفمند نیروهای دانشگاهی و دانش‌آموختگان کشاورزی با بخش کشاورزی و منابع طبیعی.
برای اینکه دانش آموختگان دانشگاهی و مراکز آموزش عالی بتوانند بیش از پیش در خدمت توسعه بخش کشاورزی قرار گیرند چه مهارت‌ها و دانسته‌هایی باید فرا بگیرند؟
بی تردید دانشجویان و دانش آموختگان باید در زمان تحصیل میزان چشمگیری از وقت خود را در مزارع و همراه کشاورزان سپری نمایند تا با کاربرد ادوات، کاربست دانسته‌ها و درس‌های تئوری و مشکلات تولید محصولات کشاورزی بیش از پیش آگاه گردند و در نتیجه زمینه درک هر چه بیشتر شرایط کشاورزی برای ایشان فراهم شود.
از طرفی باید زمینه و بسترهای قانونی و واقعی لازم جهت مشارکت دانش آموختگان در بخش کشاورزی فراهم آید، دولت باید با به کارگیری سازوکارهای قانونی مناسب، زمینه همکاری مشترک و هدفمند پیشکسوتان و بازنشستگان در کنار جوانان دانش‌آموخته را به منظور تبادل دانش و تجربیات، فراهم کرده و بر اجرایی شدن آن پافشاری کند.
در زمینه عملکرد شرکت‌های خدمات فنی و مشاوره‌ای حوزه کشاورزی چه نظری دارید؟
بدون تعارف باید بگویم در وضع موجود این شرکت‌ها از کارایی لازم برخوردار نیستند، زیرا به نظر می‌رسد به صورت موازی کاری با مدیریت‌ها و مراکز خدمات جهاد کشاورزی مشغول فعالیت هستند از سویی چون مبلغ قراردادها و میزان دستمزدهای دریافتی ایشان پاسخگوی نیازهای ضروری زندگی آنها نیست، بنابراین خدمات آنها چندان کار ساز و اثر گذار نخواهد بو؛. بنابراین تا دیر نشده باید به باز مهندسی و ارزیابی واقعی جایگاه و کارکرد این شرکت‌ها پرداخته شود.
وضعیت بازاریابی و بازار رسانی و سیاست‌های قیمت محصولات کشاورزی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
آنچه عیان است چه حاجت به بیان است، با دریغ و تأسف، وضع بسیار بسیار نامناسب و ناخوشایند است امید و توقع است مسئولان ذیربط در جهت ساماندهی این مهم، مسئولانه و دلسوزانه عزم خود را جزم کنند زیرا به‌نظر می‌رسد وضع موجود در کوتاه مدت به نابودی بخش کشاورزی خواهد انجامید.
مهم‌ترین مشکلات پیش روی کشاورزان که شما هم با آنها دست و پنجه نرم کردید، چیست؟
نبود بیمه برای محصول گل محمدی و فراورده‌های آن، عدم وحدت رویه بین ادارات وابسته از جمله غذا و دارو، جهاد کشاورزی و اداره استاندار در راستای اخذ مجوز، مشکلات نقدینگی با وجود حمایت‌های مالی صندوق توسعه تعاون به علت نوسانات نرخ ارزی و افزایش قیمت در سال ۱۳۹۷ و عدم موفقیت در جذب مجدد اعتبارات، عدم اختصاص یارانه جهت تأمین زیر ساختها از جمله گاز، برق و راه‌های دسترسی مناسب.
ضمن تقدیر و سپاس فراوان از شما و تشویق دوستان و همکاران خودم در بخش کشاورزی فروتنانه در خواست می‌کنم در بخش کشاورزی متناسب با تخصص و تجربه افراد به ایشان مسئولیت‌ها واگذار گردد و نسل جوان خود را برای آینده‌ای درخشان‌تر بخش کشاورزی آماده سازند.
نظر شما