انتقاد به روش سنتی صادرات به روسیه و رانت امضاهای طلایی واردات

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: اقتصاد دردمند ایران نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و مدون در مسیر فائق آمدن بر مشکلات است و کاهش وابستگی به صادرات نفت، ضرورت حمایت از تولید و تلاش برای صادرات محصولات متنوع داخل در بهبود شرایط اقتصادی کشور می‌تواند تأثیرگذار باشد.

این روزها «راه‌اندازی شبکه مویرگی عمده‌فروشی کالاهای ایرانی در بازار هدف ۱۲ استان روسیه» عنوان طرحی است که درباره آن می‌شنویم و برای آشنایی با این طرح گفتگوی با «سید جلیل جلایی‌فر» فعال اقتصادی و عضو هیئت رئیسه اتاق مشترک ایران روسیه که پیشنهاد دهنده این طرح است، ترتیب دادیم.

جلالی فر در گفتگو با خبرنگار مهر ابتدا به آمار صادرات ایران به روسیه اشاره کرد و گفت: یکی از مهم‌ترین دلایل عدم موفقیت ما در افزایش و توسعه صادرات به روسیه، نوع حضور و تداوم روش سنتی صادراتی بوده که باید متناسب با تحولات جاری بازار هدف، تغییر و متناسب با رفتارهای این بازار برنامه‌های عملیاتی خود را تنظیم کنیم.

وی با بیان اینکه باید با طراحی و پیاده سازی استراتژی بازار صادراتی با فشارهای رقابتی بازار هدف مقابله و عملکرد صادراتی را به رشد و توسعه می‌رساند طراحی و پیاده سازی استراتژی بازار صادراتی با فشارهای رقابتی بازار هدف مقابله و عملکرد صادراتی را به رشد و توسعه برسانیم، افزود: در این مسیر باید با توجه به فرآیند عوامل آمیخته بازاریابی شامل محصول، قیمت، توزیع و ارتقای محصول جایگاه خود را در بازار هدف محکم‌تر کنیم.

جلالی فر ادامه داد: به همین منظور طرح راه‌اندازی شبکه مویرگی عمده فروشی کالاهای ایرانی در ۱۲ استان روسیه تهیه شد تا شاید با همت و همراهی دولت و شرکت‌های بزرگ در کشور، با حمایت‌های هدفمند بخش دولتی آرزوی دیرینه افزایش و توسعه صادرات به روسیه و در آینده نزدیک در کشورهای عضو اوراسیا محقق شود.

وی افزود: از آنجایی که بزرگی بازار روسیه موجب ایجاد یک ائتلاف تجاری و اقتصادی با عنوان اوراسیا شده در این طرح کشور روسیه با داشتن مطلوبیت و قابل دسترس بودن و مزیت واردات بیش از ۲۴۳ میلیارد دلار در سال، به‌صورت پایلوت به‌عنوان بازار هدف در نظر گرفته شده است.

سهم اندک ایران در بازار روسیه

جلالی فر در ادامه با اشاره به اینکه بخش محصولات غذایی و کشاورزی، غذایی و آبزی ۶۳ درصد کل صادرات ایران به ارزش ۳۶۹ میلیون دلار به روسیه را تشکیل داده است، تصریح کرد: با توجه به آمار مبادلات و صادرات کشورهای دیگر به این بازار و مقایسه با ظرفیت‌ها و موقعیت‌های کشورمان می‌توان گفت سهم صادراتی حاصل شده برای ایران مأیوس کننده است. سهم صادراتی حاصل شده برای ایران مأیوس کننده است / ‏وجود امضاهای‬ طلایی واردات مخالف اهداف اقتصاد مقاومتی است

وی تأکید کرد: باید توجه داشت عواملی از جمله تصدی گری دولت در اقتصاد، وجود امضاهای طلایی برای واردات، بخشنامه‌های ضد صادراتی و سیاست ارزی غیرحمایتی از بخش صادرات و وجود سیستم غیر اصولی و غیر منطقی ثبت سفارش واردات، تصمیمات نادرست ستاد تنظیم بازار و در یک جمله عدم توجه به اهداف استراتژیک ماده ۱۰ اقتصاد مقاومتی موجب ناکامی حضور صادراتی ایران در این بازار بزرگ شده است.

عضو هیئت رئیسه اتاق مشترک ایران روسیه همچنین رفتار رقبای بازار را نیز از عوامل تأثیرگذار عنوان و بیان کرد: ترکیه و تجار برخی کشورها با استفاده از فضای حاکم بر مرکز غذایی فود سیتی تحت مدیریت یهودی‌ها، توان رقابت را از تجار ایرانی ربوده و باید اعتراف کرد رقبا برنده این رقابت بودند.

ضرورت توجه به بازاریابی اینترنتی

این فعال اقتصادی در ادامه با اشاره به اینکه طرح راه اندازی «شبکه مویرگی» عمده فروشی کالاهای ایرانی در روسیه دارای نکات برجسته متعددی است، اظهار کرد: این بازار گرا صادراتی و همچنین شتاب دهنده عملکرد صادرات محصولات غیر نفتی است و همچنین تقویت کننده رویکرد درون زایی سیاست اقتصاد مقاومتی و تحقق شعار «جهش تولید» است.

وی با بیان اینکه باید توجه کرد صادرات از مهمترین الزامات جهش تولید محسوب می‌شود، ادامه داد: صادرات موفق الزاماتی دارد که باید به آن توجه و اقدام کرد. در واقع جهش تولید همان رویکرد درون زایی و توسعه صادرات نیز رویکرد برون گرایی سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است.

جلالی فر با اشاره به اینکه برای تحقق اهداف صادرات به کشورهای همسایه باید به الزامات آن توجه کرد، گفت: جمع آوری اطلاعات تجاری، تحقیق و پژوهش رفتار بازار هدف، ارزیابی کالاهای دارای مزیت صادراتی، آشنایی با فرهنگ اجتماعی و ذائقه، سلیقه و مقررات عمومی تجاری بازار هدف از جمله الزامات صادرات بوده و این طرح تأمین کننده این نکات کلیدی است.

وی تأکید کرد: با ارائه اطلاعات تجاری به واحدهای تولیدی قادر خواهیم بود تولیدات داخلی را متناسب با تقاضای بازار هدف، سازماندهی و با صادرات و فروش آن در شبکه‌های عمده فروش اینترنتی به شرکت‌های تأمین کالا، خرده فروشان و حتی مصرف کنندگان در بازار هدف عرضه و موجبات جهش تولید در کشور را فراهم کنیم.

عضو هیئت رئیسه اتاق مشترک ایران روسیه همچنین افزود: در این طرح با بکارگیری روش‌های نوین از جمله بازاریابی شبکه ای، اینترنت مارکتینگ و استفاده از پیج‌های فروش و تبلیغ در فضای مجازی و مطالعات عوامل آمیخته بازاریابی با هدف افزایش توان رقابتی کالا از نظر کیفیت و قیمت می‌توانیم ضمن تأمین انتظارات و رضایتمندی مشتریان، زمینه ارتقا و برتری محصولات تولیدی داخل را در بازار هدف ایجاد کنیم.

وی با بیان اینکه باید توجه داشت که ۵۸ درصد خرده فروشی و توزیع کالا در روسیه تحت کنترل و در اختیار شبکه‌های زنجیره‌ای و ۴۲ درصد نیز در شبکه خرده فروشی سنتی انجام می‌شود، گفت: از سال ۲۰۱۳ تاکنون رشد چشمگیری در توسعه فروش اینترنتی کالا در روسیه اتفاق افتاده است از سال ۲۰۱۳ تاکنون رشد چشمگیری در توسعه فروش اینترنتی کالا در روسیه اتفاق افتاده است.

جلالی فر در ادامه با اشاره به اینکه فروش کالا به صورت اینترنتی در سال ۲۰۱۳ به تعداد ۳۵ میلیون عدد بوده و پیش بینی می‌شود این میزان امسال به ۷۰۰ میلیون عدد برسد که قطعاً با شیوع ویروس کرونا عملاً کارآمدی سیستم فروش اینترنتی آشکارتر شده و رشد قابل توجه‌ای داشته است، اظهار کرد: فروش کالا در این بازار بدون در نظر گرفتن نقش دو شبکه ذکر شده روز به روز غیر ممکن‌تر خواهد بود.

وی ادامه داد: شبکه مویرگی عمده فروشی کالاهای ایرانی با هدف حذف واسطه و با راه اندازی مراکز تأمین کالا و مراکز فروش اینترنتی و اینستاگرامی در استان‌ها می‌تواند بسیاری از خرده فروشان، رستوران داران، هتل داران و مردم عادی را مخاطب خود قرار دهد.

جلالی فر در ادامه به وجود فیزیکی شبکه سنتی عمده فروشی به اصطلاح روش بنکداری اشاره و بیان کرد: این روش که سهم ۴۲ درصدی توزیع کالا را در اختیار دارد، راه امیدی برای شروع یک حضور حساب شده و منظم برای صادرات محصولات تولیدی کشورمان فراهم می‌کند. از این پنجره سنتی و بنکداری قادر خواهیم خود را به شبکه زنجیره‌ای نزدیک و فروش اینترنتی و اینستاگرامی را راه اندازی کرده و همچنین با فروش مستقیم و پیدا کردن مشتریان متقاضی کالای ایرانی و با توجه به ساختار فیزیکی مجتمع توزیع بازار سنتی عمده فروشی در مراکز استان‌ها، روش بازاریابی شبکه ای را نیز راه اندازی کرده و بدین ترتیب فروش کالاهای ایرانی را صعودی کنیم.

حذف واسطه‌های اضافی مزیت راه اندازی شبکه مویرگی

وی یادآور شد: در این طرح سه خوشه اصلی تعرفه شده و هر کدام می‌تواند در چند خوشه به تناسب حجم و نوع محصول عملیاتی شود اما در ابتدا خوشه مواد غذایی و محصولات کشاورزی و آبزی و خوشه صنایع دستی، کفش و کیف و چرم، فرش و گلیم دارای زمینه عملیاتی شدن است.

جلالی فر با بیان اینکه روسیه دارای ۸۴ استان در هشت فدرال است و برای ۴۰ استان هدف گذاری شده است، گفت: فاز اول طرح برای راه اندازی خوشه مواد غذایی و کشاورزی در مراکز ۱۲ استان روسیه برنامه ریزی شده و در صورت همراهی دستگاه‌های دولتی قادر خواهیم بود طی ۳۰ تا ۴۵ روز این مراکز را راه اندازی کنیم.

عضو هیئت رئیسه اتاق مشترک ایران روسیه با بیان اینکه حذف واسطه‌های اضافی در شبکه تأمین کالاهای صادراتی در بازار داخلی از محاسن این طرح است، اظهار کرد: با استفاده از روش بازاریابی شبکه ای واسطه‌های اضافی در بازار هدف حذف و توان رقابتی کالا افزایش خواهد یافت با استفاده از روش بازاریابی شبکه ای واسطه‌های اضافی در بازار هدف حذف و توان رقابتی کالا افزایش خواهد یافت. از سوی دیگر این طرح ماهیت ضد انحصاری دارد و امکان مشارکت فیزیکی صادرکنندگان و استقرار افراد سرمایه گذار و SME ها در بازار هدف توسط این طرح فراهم می‌شود.

وی تأمین اعتماد شبکه فروشگاه‌های زنجیره‌ای و افزایش تمایل این شرکت‌ها جهت عقد قرارداد؛ کمک به ایجاد معاملات دوطرفه با روش قراردادهای خرید و فروش؛ تشکیل تیم بازاریابی متشکل از مدیران بازاریابی در شعبات با استفاده از نیروهای متخصص کشور هدف؛ فراهم شدن شرایط برند سازی کالا متناسب با تقاضای بازار هدف؛ قابلیت کارکرد یک مدل اجرایی در بازار هدف و قابلیت اجرا در سایر کشورهای همسایه و انطباق این طرح در راستای تحقق ماده ۱۰ اقتصاد مقاومتی؛ قائم شدن واردات به صادرات؛ ایجاد یک مرکز امن جهت صادرات و برگشت سرمایه؛ کوتاه شدن دوره گردش سرمایه و کالا؛ قابلیت گسترش و توسعه طرح در سایر مراکز استان‌ها و مناطق روسیه و حتی به عنوان یک مدل در سایر کشورهای همسایه و همچنین افزایش توانایی جمع آوری اطلاعات تجاری از بازار هدف و هدایت تولیدکنندگان جهت تولید متناسب با تقاضای بازار هدف از دیگر فواید این طرح اعلام کرد.

ضرورت حمایت دولت از اجرای طرح شبکه مویرگی

جلالی فر با اشاره به مطرح شدن این طرح دو سال پیش، افزود: با توجه به تجربه و شناخت ۲۵ ساله از بازار روسیه به عنوان یک کار ملی به صورت جدی پیگیر این طرح هستم، افزود: اگر سازمان‌های ذیربط عمدتاً سازمان توسعه تجارت کشور همکاری و همسویی کند و نگاه دولت به توسعه صادرات به صورت جدی تر عملیاتی باشد، فاز اول طرح که راه اندازی خوشه مواد غذایی و محصولات کشاورزی در ۱۲ استان روسیه بوده راه اندازی خواهیم کرد.

وی با بیان اینکه توسعه موفق صادرات به عوامل متعددی وابسته بوده و مهمترین عامل تثبیت کننده و شتاب دهنده در این بخش نقش حمایتی دولت به معنی واقعی و عملی است، گفت: مهمترین عامل ناکامی توسعه صادرات عملکرد ضعیف دولت‌ها در تمام این سال‌ها بوده و تنها راه نجات اقتصادی و توسعه صادرات تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی به ویژه ماده ۱۰ با همان استراتژی رفتاری مدیریتی یعنی روحیه جهادی و رویکرد درون زایی و برون گرایی است.