محمد مهدی عبدخدایی دبیر کل فدائیان اسلام و از فعالان سیاسی قبل از انقلاب در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به ریشه های متعدد مذهبی و ملی قیام 15 خرداد گفت: خیلی ها می خواهند قیام 15 خرداد را به عنوان یک شورش کور توصیف کنند اما 15 خرداد مقدمه پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 57 بود و اگر این قیام نبود هرگز 22 بهمن 57 بوجود نمی آمد.
وی با بیان اینکه بررسی و تحلیل 15 خرداد هنوز کامل نیست و باید جامعه شناسان و نویسندگان در این خصوص کار بیشتری انجام دهند گفت: یک ریشه مهم قیام 15 خرداد ریشه مذهبی بود . ملت ایران حتی قبل از اسلام موحد بودند و مثال هایی چون سرود گات ها در اوستا، از جمله این نشانه ها است . ایرانیان بعد از پذیرش اسلام ، اسلام را به عنوان محور عدالتخواهی و مساوات پذیرفتند و همواره یک تفکر مذهبی در بین ملت ایران وجود داشت که خیلی ها از آن غافل بودند.
عبدخدایی گفت: روی کارآمدن رضاشاه که با از دست رفتن دستاوردهای مشروطه همراه بود آغاز دوران دین ستیزی رسمی در تاریخ ایران است. در دوره رضاشاه اقتدار در سایه سرنیزه ایجاد شد و این برای ملت قابل پذیرش نبود. دولت های خارجی هم همواره تلاش می کردند با فرقه گرایی، ایجاد احزاب گوناگون در جامعه تفرقه ایجاد کنند اما حادثه 15 خرداد آغاز شکل گیری حرکت وحدت آمیز مردم ایران در پرتو هویت شیعی آنان بود.
دبیر کل جمعیت فدائیان اسلام اظهار داشت: شعارهای ملی گرایانه و چپ گرایانه در برابر حرکت امام در قیام 15 خرداد رنگ باخت و باعث شد که حرکت مذهبی از حاشیه به متن جامعه بیاید .
وی با اشاره به ایدئولوژی رژیم پهلوی گفت: شاه برخی از شعارهای ملیون و برخی از شعارهای چپی ها را بکار گرفت و آن را با باستان گرایی آمیخت ، مثلا شعار ملی کردن صنایع و سهیم کردن کارگران در سود کارخانه ها از این جمله است.
وی افزود : شاه فکر می کرد می تواند با این ایدئولوژی نیروهای مخالف را از صحنه خارج کند اما از حوزه های علمیه و قدرت اندیشه مذهبی غافل بود و همین حرکت مذهبی روحانیون در حوزه ها به تدریخ مشروعیت حاکمیت پهلوی را زیر سئوال برد و اقتداری که آنها ایجاد کرده بودند از دست رفت.
عبدخدایی تصریح کرد: امام خمینی توانست در مقطع قیام 15 خرداد سطوح مختلف روحانیت را که بعضی از آنها اصلا سیاسی نبودند یا حتی با جبهه ملی همراه بودند را منسجم کند و یک حرکت قوی در سطح بالای روحانیت ایجاد کند که این حرکت به مرور به دیگر اقشار جامعه سرایت کرد و یک نوع سازماندگی نامرئی را در جامعه بوجود آورد که ر ژیم از آن غافل بود.
این فعال سیاسی ادامه داد: برای رژیم شاه باورکردنی بود که به هنگام دستگیری یک مرجع تقلید ناگهان همه جای ایران به طور هماهنگ با هم عمل کنند. این هماهنگی جز با کار حزبی قابل توجیه نبود اما واقعا هیچ حرکت حزبی وجود نداشت وصرفا یک سازماندهی اعتقادی نشأت گرفته از هویت شیعی و نوعی مبارزه منفی علیه حاکمیت بود که خود را در 15 خرداد 42 نشان داد.
عبدخدایی با اشاره به تحلیل غلط شاه از وقایع 15 خرداد گفت: آنها فکر می کردند مثل کودتای 28 مرداد این قیام را نیز می توانند سرکوب و نابود کنند، اما سرکوب قیام 15 خرداد شعله های نهضت را بیشتر کرد و نهایتا باعث سرنگونی این رژیم شد.
نظر شما