به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «زبان‌شناسی پیکرهای در عمل» تألیف ویلیام کرافورد و انیکو سزومی با ترجمه محسن نوبخت توسط انتشارات سمت منتشر شد. این کتاب را می‌توان نخستین منبع در زبان فارسی در زمینۀ زبان‌شناسی پیکرهای دانست. این کتاب گام به گام دانشجویان علاقه‌مند به این حوزه را با شیوۀ انجام پروژههای پیکرهای آشنا میکند. درست است که این رویکرد در زبان شناسی مطرح شد و رشد کرد اما نتایج حاصل از این حوزه را می‌توان در رشتهها و پژوهشهای مختلفی ازجمله سبکشناسی، آموزش زبان، مطالعات ادبی و حتی تحلیلهای سیاسی به کار گرفت.
یکی از شیوه‌های درک تحلیل زبانشناختی و زبان از طریق زبان‌شناسی پیکرهای صورت میگیرد. زبان‌شناسی پیکرهای به بررسی این مسئله میپردازد که زبان در بافتهای مشخص عملاً چگونه به کار میرود و چگونه کاربرد زبان از بافتی به بافت دیگر تغییر میکند. بنابراین، زبان‌شناسی پیکرهای با بررسی حجم زیادی از متونی که در موقعیت مشابهی تولید شدهاند گوناگونی و کاربرد زبان را توصیف میکند.
پیکره در زبان‌شناسی پیکرهای نقشی محوری ایفا میکند. پیکره مجموعهای زبانی با ویژگی نماینده بودن است که می‌توان از آن برای اظهارنظر دربارۀ کاربردهای زبان استفاده کرد. زبان‌شناسی پیکرهای به دنبال درک این مسئله است که افراد چگونه از زبان در بافتهای گوناگون استفاده میکنند. پیکره مجموعهای نسبتاً بزرگ از نمونههایی (یا به زبانِ پیکرهای، متنهایی) با ویژگیهای بافتی یا موقعیتی مشابه است. بنابراین، در این رویکرد متون به صورت جمعی بررسی میشوند تا بتوان به درکی از نحوۀ کاربرد زبان در بافتهای مختلف رسید. نتیجۀ چنین تحلیلی رسیدن به مجموعهای از الگوهای زبانی تکرارشونده در پیکره است و میتوانند توضیحی دربارۀ کاربردهای زبانی ارائه دهند یا مبنایی برای تحلیلهای زبانی بعدی قرار گیرند.
تحقیق پیکرهبنیاد نیز دارای ویژگیهای زیر است:
· مبتنی بر تجربه است و الگوهای واقعی به کاررفته در متون زبان طبیعی را بررسی میکند.
· مجموعهای بزرگ و روشمند از متون واقعی به نام «پیکره» را به عنوان مبنای تحلیل به کار میگیرد.
· تحلیلهای پیکرهای از رایانهها به دو روش خودکار و تعاملی بهره میبرند.
· هم به تکنیکهای تحلیلی کمّی و هم کیفی متکی است.
کتاب «زبان‌شناسی پیکرهای در عمل» به سه بخش اصلی تقسیم شده است. در بخش اول، مفهوم پیکره و زبان‌شناسی پیکرهای، به عنوان رهیافتی در بررسی زبان و مرتبط با تحلیل زبان واقعی و موثّق، معرفی می‌شود. در ادامه، در فصل دوم چارچوب تحلیلی سیاق برای تفسیر یافتههای پیکرهای مطرح می‌شود. بخش دوم و سوم کتاب، نحوۀ استفاده از پیکرههای موجود بررسی می‌شود. از این رو، در فصل سوم مجموعهای از ابزارهای جستوجو و واحدهای زبانی معرفی می‌شود که میتواند مبنایی برای تحلیل پیکرههای از پیش موجود باشد.
سپس دوازده پروژه مختلف با استفاده از پیکرههای موجود برخط ارائه می‌شود تا بتوان به معرفی مبانی کار با پیکرهها، تفسیر دادهها و یافتههای پژوهش پرداخت (فصل ۴). پس از بررسی مسائل مربوط به تحلیل پیکره و چارچوب تحلیلی، خوانندگان آماده خواهند بود تا پیکرۀ خود را طراحی کنند و مطالعۀ تحقیقی خود را انجام دهند. بخش سوم کتاب مراحل ساخت پیکره را آموزش میدهد (فصل ۵) و سپس به بررسی شیوه‌های آماری در تفسیر دادهها میپردازد (فصل ۶ و ۷). فصل ۸ به بررسی گام به گام نگارش و ارائۀ تحقیق میپردازد. از آنجا که این کتاب مقدماتی حاوی مبانی انجام تحقیق پیکرهای است، به بسیاری از مسائل جاری و مطرح در تحقیقات زبان‌شناسی پیکرهای پرداخته نمی‌شود. در فصل ۹، در مورد برخی از این مسائل بحث می‌شود با این امید که این کتاب به قدر کافی زبان‌شناسی پیکرهای را به مخاطبان آموزش دهد تا بتوانند تحقیقات پیشرفتهتری در این زمینه انجام دهند.
محسن نوبخت، دارای مدرک دکتری زبان‌شناسی همگانی است. از دیگر ترجمه‌های منتشر شده نوبخت می‌توان به این عناوین اشاره کرد: «ایدئولوژی و گفتمان» نوشته تئون ای ون‌دایک، «زبان، بافت و متن: ابعاد زبان از منظر نشانه‌شناسی اجتماعی» نوشته مایکل هلیدی و رقیه حسن، «آشنایی با نشانه‌شناسی اجتماعی» نوشته تئوون لیوون و «نشانه‌ها: درآمدی بر نشانه‌شناسی» نوشته تامس آلبرت سیبیاک.
نظر شما