خبرگزاری مهر، گروه استانها - طاهر خیری*؛ کارشناسان رسانه معتقدند شبکه‌های ماهواره‌ای بخشی از زندگی مخاطبان را هدایت می‌کنند. این شبکه‌ها نه تنها در تغییر سبک زندگی افراد جامعه نقش دارند، بلکه تأثیر آن به حدی رسیده است که ضدارزش‌ها را تبدیل به ارزش می‌کنند و ارزش‌ها را ضدارزش نشان می‌دهند. مباحثی همچون خیانت، روابط خارج از عرف زن و مرد، تغییر در نوع پوشش، چگونگی مصرف کالاها و حتی نوع معاشرت که هر کدام می‌تواند تأثیری مخرب بر بنیان خانواده و روابط بین افراد بگذارد.
از سال ۱۹۸۹ تأسیس شبکه‌های تلویزیونی خصوصی آغاز شد و کانال‌های متعددی به‌صورت سراسری یا منطقه‌ای توسط صاحبان سرمایه یا با حمایت بانک‌ها و مؤسسات بزرگ شروع به فعالیت کردند. اکنون در ترکیه بیش از ۳۰۰ کانال رادیو تلویزیونی با پوشش منطقه‌ای فعالیت دارند که هر سال نیز بر گسترش کمی و کیفی آن افزوده می‌شود.
طی سال‌های اخیر در ترکیه شبکه‌های مختلف در قالب کانال‌های کودک، ورزش، خبر، فیلم و سریال، موسیقی و سرگرمی ایجاد شده و این شبکه‌های اغلب خصوصی ۲۴ ساعته بنا به سلیقه و ذائقه مخاطب برنامه پخش می‌کنند.
مدیران و برنامه سازان این شبکه‌ها اکنون ذائقه مخاطب خود را شناخته‌اند و می‌دانند مخاطب به دنبال چه برنامه‌هایی است و طبق خواست مخاطب برنامه سازی می‌کنند، اما نباید از نظر دور داشت که هدف صاحبان این شبکه‌ها کسب درآمد و فعالیت‌های تجاری رسانه از طریق جذب و پخش آگهی‌های تبلیغاتی است.
امپراطوری نوین رسانه‌ای ترکیه سال‌ها است چتر رسانه‌ای خود را گسترده است. وجود آنتن‌های ماهواره‌ای در پشت بام‌ها این حقیقت تلخ را بیش از پیش عیان می‌کند که متولیان فرهنگی کشور در خواب غفلت به سر می‌برند یا از کنار این شبیخون فرهنگی به‌راحتی گذر می‌کنند.
جامعه شناسان و کارشناسان رسانه باید با هشدار و اطلاع رسانی، مردم را از آسیب‌های پیدا و پنهان شبکه‌های ماهواره‌ای آگاه کنند. به عبارت بهتر ضروری است مردم سواد رسانه‌ای خود را در قبال برنامه‌های مختلف ماهواره افزایش دهند تا از آسیب‌هایش مصون بمانند.
فیلم و سریال‌هایی که از طریق شبکه‌های ماهواره‌ای ترکیه پخش می‌شود، بیشتر دارای مضمون و محتوای خیانت، دروغ، انتقام و… است. سریال‌هایی که با به‌کارگیری چهره‌های جذاب از بازیگران، زندگی لوکس و خانه‌های مجلل، مخاطب به خصوص دختران و پسران نوجوان و جوان ایرانی را در دام خود می‌اندازند تا او همذات پنداری کند و خود را شبیه شخصیت‌های اصلی سریال‌ها تصور کند.
واقعیت این است که تماشای سریال‌ها و فیلم‌های ترکیه‌ای حاصلی غیر از بدآموزی، هویت زدایی از افراد، شکستن حرمت‌ها و کمرنگ شدن روابط خانوادگی در بین ایرانی‌ها ندارند، بلکه با نشان دادن صحنه‌هایی از خیانت زوجین و روابط آزاد بین زن و مرد، آتش اختلافات خانوادگی را روشن می‌کنند و به آسیب‌های اجتماعی دامن می‌زنند.
سال‌ها است که رسانه‌های ترکیه از طریق گیرنده‌های ماهواره‌ای به درون خانه‌هایمان راه یافته‌اند. به‌طوری که از طریق همین رسانه و با تبلیغات وسیع در مورد این کشور میلیاردها دلار از طریق جذب توریست و مسافر ایرانی عاید کشورشان می‌شود.
تبلیغات مستمر امپراطوری رسانه‌ای ترکیه سبب شده است که ایرانی‌ها پول خودشان را در آنتالیا یا استانبول خرج کنند و ملک بخرند، غافل از اینکه چشم‌اندازهای بکر ارسباران خودمان هزار برابر سواحل آنتالیا می‌ارزد. ویترین مغازه‌هایمان را با افتخار تمام از کالاهای ترکیه‌ای پر کرده‌ایم و پز می‌دهیم پوشاک، جواهرات و مبلمان باکیفیت ترکیه‌ای مصرف می‌کنیم.
به نظر می‌رسد نفوذ اقتصادی ترکیه در منطقه خاورمیانه و قفقاز با پشتوانه رسانه‌های این کشور و گسترش فعالیت‌های شبکه‌های متنوع این کشور صورت گرفته است. به واقع می‌توان گفت مأموریت این رسانه‌ها در سال‌های اخیر جذاب نشان دادن این کشور برای توریست‌ها و سرمایه‌گذاران است. رشد بی‌سابقه سرمایه‌گذاری در این کشور و درآمد ده‌ها میلیارد دلاری ترکیه از گردشگران خارجی موید این مطلب است.
*روزنامه‌نگار
۱۹:۲۵ - ۱۳۹۹/۱۰/۲۰
نظر شما