عبادت جز «خدمت به خلق الله» نیست

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - حسین اسماعیلی *: حوزه و مدرسه سنت و میراث هزار ساله شیعه است که این سنت در همه زمینه‌های حیات خود به جا و درست شکل گرفته و حرکت هزار ساله خود را ادامه داده است.

حوزه و مدرسه در افق علمی، واجد صفاتی‌ست که امروز از آن به عنوان سنت نقد و آزاداندیشی نام می‌بریم و به آن می‌بالیم و ضمن احترام و همراهی اخلاق با خود حتی می‌شود سخن بزرگان را نقد کرد.

در مجالس درس، در کتب و حاشیه‌نویسی‌ها می‌توان این اکسیر علمی را دید که از دیگر شاخص‌های علمی مدرسه، جمع بودن همه علوم زمانه در آنجا است و علمایی در همه شاخه‌های علمی تربیت می‌شدند.

اما ریشه اصلی بقا این شجره فاخر، مردمی بودن آن است که به قول مشهور از تولد تا مرگِ این مردم، روحانیون حضور داشتند و در کنار آنها زندگی کردند.

به لطف دوستان هنرمند و خوش ذوق در ایام رمضان در قالب مجموعه مستندی با نام «پیک راستان»،با بندگان عابدی که عمر خود را در این مقصود صرف کردند آشنا شدیم؛ خدا را شاکریم در این بین با روحانیون جوانی نیز آشنا شدیم که در همین سبیل قدم می‌گذاشتند که باز هم باید بر آستان جانان شکر گفت.

در مجموعه مستند پیک راستان دیدیم که روحانیون برای مردم روزگار خود همه آنچه که امروز از دولت و مردم می‌شناسیم را خدمت می‌کردند و مثل روحانیون امروز ما خود را در آئینه دیوان و دولت نمی‌جویند؛ در بحران‌ها هیچ‌گاه کوتاه نیامدند، در فتوای جهاد خود و فرزندان خود در سایه عافیت لَم ندادند، شهید دادند و مجاهدت کردند؛ این همان عهدی است که خداوند از علما گرفته است، حال که می‌دانید عمل کنید؛ حتی آنجا نیز که دستور فقاهتی در دین صادر شد، بازگشت به سرزمین خود توصیه شد.

در این مجموعه مستند به واقع مردم در لِسان شرع مقدس عائله خداوند نشان داده شده و از فرشته وحی شنیده شده که آروزی خود در صورت هبوط را، خدمت به خلق‌الله اعلام کرد. حتی آن شاعر بزرگ با اندکی اغراق (که اقتضای موقعیت ادبی نیز بود) عبادت را به جز خدمت خلق ندانست تا اهمیت این موضوع را بنمایاند، که پس از این مرحله قوس صعود است و رسیدن به حق، اگر حق را خواهانی در خدمت انفس خلق باش.

به روایت پیک راستان روحانی قدیم هرگز خود را در هویت صنفی احساس نکرد، همیشه در مردم بود و خود را از مردم و مردم را مانند خود می‌دانست (البته شاید این هویت صنفی از عوارض عالم مدرن باشد)، اما خود را در مردم و با مردم دیده‌اند و مردم نیز خودِ متعالی و آسمانی را در آنها نگریستند و بر گِرد آنها جمع می‌شدند و خود و خانواده‌شان را محترم و بزرگ می‌شمردند و این‌گونه اراده خدا بر زمین جاری بود.

این مجموعه مستند بسیاری از علما و بزرگانی را به تصویر کشاند که عطای منابر و مجالس درس را رها کردند و با وجود نبوغ و استعداد، در میان مردم کوچه و بازار و در بطن شهر ساکن شدند یا به روستاها رفتند و رهرو گذشتگان صالح خود شدند و در راه خدا هجرت کردند، از آسایش به تنگی و عسرت در راه خدا تن دادند تا انسان تربیت شود، تا جامعه طعم صدق و صفا را با گوشت و پوست و در غم و شادی حس کند.

حاصل این سختی‌های خالصانه و خداپسندانه، به روایت مجموعه مستند پیک راستان تربیت انسان و جامعه است و جامعه ساخته می‌شود تا هدف خلقت که عبودیت است را عملی کند و بنده عابد می‌تواند دنیا را آباد کند آنچنان که رضای خداوند است.