سفره رنگارنگ کرمانشاهیان در کنار خواص دارویی

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: با آغاز فصل بهار، سفره غذا در استان کرمانشاه رنگ و بوی تازه‌ای می‌گیرد، سفره‌های رنگارنگی که علاوه بر طعم و بوی خاص فواید بسیار زیادی از جمله مبارزه با سرطان دارد.

همزمان با فرارسیدن فصل بهار بخشی از گیاهان بهاری سفره‌های مردم را رونق و عادات غذایی را بسیار متنوع می‌کند.

گیاهان خوراکی و دارویی که عمدتاً در کوهستان‌های بلند و دشت‌های مرتفع استان کرمانشاه می‌رویند، خوراکی لذیذ برای مردم بوده که استفاده خوراکی و دارویی از آن‌ها در فرهنگ کهن مردم این استان ریشه دوانده و با محیط زیست، اقتصاد و آداب و سنت‌های کرمانشاه آمیخته شده است.

در این میان مصرف گیاهانی مانند «کنگر»، «پیچک»، «شنگ»، «پاغازه»، «سورانه»، «خوژه» و «ریواس» بیشترین استفاده را دارد و افراد زیادی برای یافتن این گیاهان به کوه و دشت رفته و آن‌ها را جمع‌آوری می‌کنند.

علاوه بر این، مغازه‌هایی اقدام به فروش این گیاهان کرده که بانوان کدبانوی کرمانشاهی با خریدن، پاک کردن و افزودن پیازداغ، زردچوبه، نمک و در برخی از گیاهان با افزودن تخم مرغ پخت و پز آن‌ها را انجام می‌دهند.

برخی از گیاهان همچون پاغازه در تهیه خورشت مخصوص و یا همچون سورانه در تهیه آش کاربرد دارند.

خبرگزاری مهر به منظور آشنایی هرچه بیشتر مردم با خواص و غذاهای گیاهان بهاری به تشریح آن‌ها می‌پردازد.

کلانه، یکی از قدیمی‌ترین فست‌فودهای جهان

کَلانه «به کردی: که‌لانه» اگرچه بیشتر به عنوان یک نوع نان شناخته شده اما در واقع یک وعده غذایی کامل است و می‌توان از آن به عنوان قدیمی‌ترین فست‌فود در جهان نام برد، که برخلاف فست فودهای رایج علاوه بر خوشمزگی از سلامت غذایی و غنی بودن از انواع ویتامین‌ها و فواید بهداشتی در زمره سالم‌ترین غذاها قرار دارد.

کلانه در بسیاری از مناطق کرمانشاه، سنندج و کردستان پخته می‌شود که در خمیر آن از آرد گندم استفاده شده و با نوعی گیاه کوهی به نام پیچک در فصل بهار و در سایر فصول با پیازچه پر می‌کنند، سپس بر روی ساج پخته و با کره یا روغن حیوانی چرب کرده و همراه با دوغ و ماست محلی می‌خورند.

کلانه یا که‌لانه، یک نان سنتی خوشمزه و مقوی کرمانشاه و کردستان است که به عنوان یکی از قدیمی‌ترین فست‌فودهای دنیا شهرت داشته و گاهاً آن را با عنوان پیتزای کردی می‌شناسند.

پاغازه التیامی بر زخم معده

پاغازه یا غازیاغی «نام علمی: Falcaria vulgaris» که اکثراً در متون طب سنتی با نام یونانی آطریلال آمده نام یک گونه از گیاهان مرتعی، یکساله و پایا از تیره چتریان است.

غازیاغی یا قازیاغی واژه‌ای ترکی و به همان معنای پای غاز است، زیرا که برگ‌های این گیاه شکلی مانند پای غاز درست می‌کنند.

گیاه پاغازه دارای اثرات درمانی مناسبی در درمان التهاب روده و زخم معده بوده که عصاره این گیاه التیام‌دهنده زخم پوستی است و اثرات محافظتی آن از مخاط معده در برابر مواد شیمیایی ایجادکننده زخم‌های گوارشی به اثبات رسیده است.

مطالعات انجام شده اثرات تقویت کننده قلب و گشادکننده عروق قلب را از عصاره این گیاه تأیید کرده است، بر اساس متون سنتی این گیاه به صورت موضعی در دردها و التهابات مفاصل و زخم‌های پوستی اثرات درمانی دارد.

به صورت محلی جوشانده پاغازه به صورت خوراکی به منظور درمان التهاب روده و زخم معده، التهابات گوارشی و کولیت روده مصرف می‌شود، بر اساس متون سنتی این گیاه در دوره بارداری منع مصرف دارد.

در طب سنتی برای درمان پیسی و بیماری استسقاء به کار برده می‌شود، به صورت محلی در غرب ایران به ویژه استان کرمانشاه از این گیاه غذاهای مختلفی از جمله بورانی و کوکوی پاغازه تهیه می‌شود.

ریواس عاملی برای رفع تشنگی و تسهیل هضم خوراک

گیاه دیگری که معمولاً در ابتدای اردیبهشت به وفور در بازار عرضه تره‌بار یافت می‌شود، «ریواس» است.

پتاسیم، کلسیم و اسید مالیک ریواس سبب رفع تشنگی و تسهیل هضم خوراک شده و از حیث وجود ویتامین غنی است، اما در مصرف این گیاه به دلیل وجود اسید اکسالیک فراوان که مانع جذب کلسیم می‌شود، نباید افراط کرد.

افراد باسابقه فشار خون مزمن و مبتلا به سنگ کلیه و دردهای آن باید از خوردن ریواس امتناع کنند.

خوژه، گیاهی برای رفع آرتروز و انواع استخوان درد

خوژه از تیره‌ی لاله بوده که گل‌های خوشه‌ای و غده‌ای با برگ‌های دراز و سبز رنگ دارد که برای خوراک مصرف شده ولی ریشه‌اش به عنوان چسب به کار می‌رود.

سریش چون دارای مواد لعاب دار است، در برخی منابع برای رفع آرتروز و انواع استخوان درد مفید عنوان شده است، این گیاه در کوه‌های اورامانات در استان کرمانشاه یافت شده که از آن برای تهیه غذای محلی استفاده می‌شود.

نام‌های دیگر آن اَشراس، علف چسب، خنثی، پیمولاک، اسفردل، اسفودلوس، یرواق، شولشک، سریش، اصل‌الخنثی و هوالاشراس است.

اگر خوژه را با گل بابونه بجوشانید، مصرف آن برای دفع کرم‌های روده و معده و دفع یبوست مزاج مفید است، در کتاب تقویم الابدان بورانی و جوشانده گیاه سریش را با سیر برای رفع لقوه یا کجی دهان و دیگر اعضا مؤثر دانسته است.

ساقه زیرزمینی سریشم به خاطر لعاب چسبنده‌ای که دارد جهت صحافی کتاب و دیگر مسائل می‌توان استفاده کرد، البته فوراً باید استفاده شود و گرنه خاصیت خود را از دست می‌دهد.

برای قسمت‌های ملتهب و زخم‌ها از تخم له شده یا روغن آن به صورت ضماد می‌توان استفاده کرد و جهت درد پهلو از برگ‌های سریشم به صورت خوراکی می‌توان استفاده کرد.

خوردن ساقه زیرزمینی آن بازکننده ادرار و حیض بوده و جهت درمان‌گری و لکه‌های پوست ساقه زیرزمینی این گیاه را با سرکه مخلوط کرده به صورت ضماد بگذارید.

سریشم یا خوژه دافع انگل‌های روده بوده و مقوی معده است، مصرف غذایی خوژه برای افزایش قوای جنسی تجویز شده است.

سورانه، خوراکی بسیار خوشمزه در بهار

آش سورانه از غذاهای محلی شهر کرمانشاه است که می‌توان آن را با گوشت یا بدون گوشت تهیه کرد، طعم دهنده اصلی این غذا گیاه سورانه بوده که خواص بسیاری برای سلامتی دارد.

سورنجان که در زبان کردی به آن سورانه گفته می‌شود ظاهری شبیه تره و سیر داشته که قسمت انتهایی آن ارغوانی رنگ است.

با این گیاه آش سورانه که از آش‌های محلی و بسیار خوشمزه استان کرمانشاه است، درست می‌شود، بورانی سورانه یکی دیگر از غذاهایی است که می‌توان با این گیاه تهیه کرد.

کنگر محافظی در برابر سرطان پوست و روده کوچک

گیاه کنگر طبع گرمی داشته که بسیار نیرو بخش و مقوی قلب است، برگ‌های این گیاه سبب کاهش چربی خون شده و به دلیل فیبر نامحلول، بسیار ملین و برای پایین آوردن قند خون بسیار سودمند است.

«سینارین» موجود در عصاره برگ کنگر، باعث کاهش کلسترول و تری‌گلیسیرید خون می‌شود و استفاده از عصاره برگ و ریشه کنگر برای جلوگیری از رسوب چربی در جدار رگ‌ها مفید است.

از دیگر خواص کنگر کوهی پیشگیری از سرطان روده کوچک به علت وجود اینولین (ماده‌ای که باعث افزایش باکتری‌های مفید دستگاه گوارش می‌شود) در آن است و آنتی اکسیدان‌های موجود در کنگر کوهی از پوست در برابر سرطان محافظت می‌کند، افزایش نیروی جنسی و ترشحات غدد از دیگر خواص این گیاه است.

کنگر کوهی ضدعفونی کننده، اشتها آور، تب‌بر و هضم کننده غذا است و مصرف آن باعث تقویت دستگاه گوارش می‌شود، درمان یرقان، نارسایی کبد و کم‌خونی به عنوان دیگر فواید درمانی کنگر کوهی است، اسید کافئیک موجود در کنگر از کبد در برابر سموم شیمیایی و عفونت محافظت می‌کند.

خوردن کنگر کوهی همراه با ماست به افراد گرم مزاج جهت تعدیل مزاج توصیه می‌شود، کنگر منبع غنی از پتاسیم است.