بحران سازی لائیک ها در مقابل حزب عدالت و توسعه ادامه می یابد / آنکارا بدنبال روابط پایدارتر با ایران خواهد بود

در نشست خبری انتخابات ترکیه در خبرگزاری "مهر"، کارشناسان امور ترکیه همچنین درباره تاثیرات خارجی پیروزی حزب عدالت و توسعه دیدگاههای خود را مطرح کردند و تاثیر این مسئله را در سیاست خارجی ترکیه مورد بررسی قرار دادند.

"منفرد" رئیس موسسه مطالعات فرهنگی در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در این باره گفت : در روزهای گذشته رسانه های غربی  تعبیری را در مورد انتخابات ترکیه به کار می بردند و آن اینکه انتخابات ترکیه جنگ بین "لائیست ها" و "اسلام گراها" است و حال آنکه اگر حزب عدالت و توسعه در ظاهر از اینکه به عنوان یک حزب اسلام گرا معرفی شود اجتناب می کند و در انتخابات نیز شاهد بودیم که پس از پیروزی، اردوغان اعلام کرد: دموکراسی پیروز شد و ما راه خود را در دستیابی به دموکراسی کامل و پیوستن به اتحادیه اروپا ادامه می دهیم و اینها یعنی اجتناب از معرفی شدن به عنوان یک جریان اسلام گرا می باشد.

منفرد در ادامه افزود اگر ما در پی بررسی جو سیاسی حاکم بر ترکیه بعد از انتخابات باشیم، باید ابتدا این نکته را روشن کنیم که آیا این انتخابات جنگ بین لائیست ها و اسلام گراها بود یا نه؟

اگر این انتخابات جنگ بوده و اسلام گرایان در پی دستیابی به اهداف خود باشند بدون شک لائیست ها در برابر آنها خواهند ایستاد و در صورت بروز این اتفاق حزب عدالت و توسعه با مشکلات جدیدی مواجه خواهد شد.

منفرد تصریح کرد : حال اگر این انتخابات جنگ نبوده و اردوغان در پی برقراری آشتی ملی یعنی آشتی با دیگر احزاب بوده قطعا در موارد بسیاری با سایر جریان ها به آشتی خواهد رسید ؛ باید این نکته را عرض کنم که هم اکنون دو دیدگاه در مورد حزب عدالت و توسعه وجود دارد : اول آنکه عدالت و توسعه دیدگاه های اصلی خود را پنهان کرده و پس از مستحکم کردن پایه های قدرت خود، دیدگاه هلای مورد نظرش را در جامعه پیاده می کند و مورد دوم آنکه این حزب ( عدالت و توسعه ) تغییر کرده و دین را جدای از سیاست قبول دارد.

اما "وفایی" دیگر کارشناس مسائل ترکیه در پاسخ به این پرسش گفت : ترکیه عرصه تمرین دموکراسی است و حال آنکه مردم ترکیه متشکل از هر حزب و گروهی وارد یک بازی شده اند که کارگردان آن غرب است.

وفایی در تشریح این نکته گفت : وضعیت فعلی ترکیه با قبل تفاوت زیادی کرده ؛ در آن زمان گروه های اقلیت برای رسیدن به حق خود به گزینه های نظامی روی می آوردند اما در سال های اخیر چنین وضعیتی در ترکیه وجود نداشته و شاهد آن هستیم که ایده ای در ترکیه متولد شده و آن اینکه "دموکراسی طرحی است برای زندگی مسالمت آمیز وگروه ها باید همدیگر را تحمل کنند."

باید این نکته را تذکر دهم که حتی در صورت افزایش آرای عدالت و توسعه به بیش از میزان کنونی بازهم تنش هایی میان نمایندگان گروه های مختلف بوجود می آمد.

"منفرد" در تکمیل صحبت های "وفایی" گفت : معتقدم حزب عدالت و توسعه و در راس آنها اردوغان و عبدالله گل بر خلاف آنچه می گویند عمل خواهند کرد ؛ یعنی صحبت های آنها در مورد حرکت در چارچوب اصول آتاتورک وپیوستن به اتحایده اروپا و سایر موارد نمایشی بوده و این افراد تا زمان رسیدن به هدف خود تلاش خواهند کرد.

"ملکی" از کارشناسان وزارت امور خارجه در ادامه این بحث گفت که دو دیدگاه در مورد حزب عدالت و توسعه وجود دارد و آن اینکه : حزب عدالت و توسعه تقیه پیشه کرده و دارای اهداف اسلامی در داراز مدت است و دوم این که حزب واقعا تغییر کرده و در صدد پیاده کردن اسلام نیست.

ملکی چالش اصلی پیش روی حزب عدالت و توسعه را ناکارآمدی قانون اساسی دانست و چالش دیگر پیش روی عدالت و توسعه را راه یابی اقلیت ها به مجلس اعلام کرد، به عقیده ملکی در تصمیم گیری های جدید اقلیت ها نقش اصلی را اقلیت ها ایفا خواهند کرد.

به اعتقاد ملکی چالش دیگر عدالت و توسعه بحران کردها است زیرا 20 نماینده ترک به عنوان نماینده مستقل به مجلس راه یافته اند.  

"کاظمی" مسئول رادیو آذری در تشریح فضای سیاسی ترکیه می گوید : حزب عدالت و توسعه برای آنکه از بحران انتخاب ریاست جمهوری خارج شود سه راه پیش رو دارد : یکی ائتلاف با 27 نماینده مستقل، دوم ائتلاف با یکی از احزاب جمهوریخواه خلق و یا ملی گرا و یا اینکه دوباره بدنبال برگزاری انتخابات دیگری باشد که پرداختن به هر کدام از این موارد خود چالش های دیگری را در پی خواهد داشت.

"سیامک کاکایی" کارشناس مسائل ترکیه جو سیاسی حاکم بر این کشور بعد از انتخابات به صورت زیر پیش بینی کرد : بحران سیاسی ادامه می یابد و حزب عدالت و توسعه با حزب های دیگر ائتلاف می کند و این خود موجب ورود سایر حزب ها به دولت می شود.

به اعتقاد کاکایی نبابد نقش جریان های بحران ساز ترکیه را در ماه های قبل فراموش کرد چون اگر این جریان ها به اهداف مورد نظر خود نرسند آنگاه مجددا برای رسیدن به اهداف خود دست به ایجاد بحران خواهند زد.

پرسش بعدی که از سوی مهر مطرح شد این بود که "این انتخابات چه تاثیری بر سیاست خارجی ترکیه در منطقه و جهان خواهد داشت؟" که وفایی در پاسخ به آن گفت  : باید بین نگاه ایران و ترکیه به مواردی چون آمریکا و رژیم صهیونیستی تفاوت قائل شد زیرا ترکیه از سالها قبل رژیم صهیونیستی را به رسمیت شناخته و با آن رابطه دارد و از آمریکا نیز در قالب بانک جهانی و صندوق بین المللی پول کمک های زیادی را دریافت کرده و باید گفت که دولت اردوغان در سال های گذشته در زمینه سیاست خارجی عملکرد مثبتی را داشته و به این رویکرد ادامه می دهد.

در رابطه با کشورهای اسلامی نیز بابد گفت : ترکیه به دنبال تعریف جایگاه جدیدی برای خود است و این کار را با کسب دبیر کلی سازمان کنفرانس اسلامی، گفتگوی تمدن ها، میانجیگری میان اسرائیل و فلسطین و همچنین پاکستان و افغانستان و تلاش برای حل موضوع هسته ای ایران از طریق دیپلماتیک انجام داده است.

کاظمی در پاسخ به این پرسش گفت : باید این نکته را را در نظر گرفت که رابطه ترکیه با آمریکا و رژیم اسرائیل اندکی با گذشته دگرگون شده زبرا با توجه به اینکه پ.ک.ک و شمال عراق مهمترین چالش پیش روی دولت ترکیه است و این نکته مشخص شده که آمریکا و اسرائیل پ.ک.ک را تجهیز می کنند، همین امر موجب بروز تنش میان ترکیه با آمریکا و اسرائیل شده است.

اما سیامک کاکایی معتقد است در تاثیر این پیروزی بر سیاست خارجی ترکیه باید سه منطقه را تعریف کرد و این سه منطقه عبارتند از : خاورمیانه، اتحادیه اروپا و آمریکا

در بعد خاورمیانه ترکیه تلاش خواهد کرد خود را به کشورهای عربی نزدیک کرده و نقش موثرتری در خاورمیانه ایفا کند.

در مورد اتحادیه اروپا نیز ترکیه مجبور است تا با انجام اصلاحات بیشتر در جهت بهبود رابطه با اروپا گام بردارد و در مورد آمریکا نیز باید گفت ترکیه به سمت بهبود رابطه با واشنگتن گام خواهد برداشت.

اما در مورد رابطه با ایران، باید گفت مطمئنا آنکارا در مسیر پایدارتر کردن رابطه با تهران گام خواهد برداشت.