نسخه یکسان یونسکو به درد همه کشورها می‌خورد؟

خبرگزاری مهر؛ گروه مجله _ مرضیه کیان: ۷۶ سال پیش در چنین روزی، سازمان ملل متحد تصمیم می‌گیرد سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد که به‌طور خلاصه «یونسکو» نامیده می‌شود را تأسیس کند.

اگر بخواهیم یک اطلاعات کلی از این سازمان بدهیم این است که:

* هدف این سازمان کمک به صلح و امنیت در جهان از راه همکاری بین‌المللی در زمینه‌های آموزشی، علمی، فرهنگی وتربیتی به منظور افزایش احترام به عدالت، قانون‌مداری و حقوق بشر بر پایه منشور سازمان ملل متحد است.

* ۱۹۵ کشور عضو یونسکو هستند.

* مقر آن هم در پاریس، پایتخت فرانسه است و دفترهایی در کشورهای مختلف دارد.

ادعایی که دوام نداشت!

یکی از دغدغه‌های اصلی یونسکو که گویا خیلی روی آن تاکید دارد، فعالیت مستمر برای کاهش چشمگیر فقر در کشورهای در حال توسعه است.

بر اساس گزارش بانک جهانی از برخی شاخص‌های فقر مطلق در جهان، بعضی از مناطق بر خلاف انتظار با افزایش فقر مواجه بودند و برخی از کشورها تا حدی از فقر مطلق دور شدند که در جدول زیر به مقایسه شاخص‌ها در بازه زمانی سال ۱۹۹۰ میلادی تا ۲۰۱۵ اشاره شده است:

منطقه	سال	نرخ فقر (درصد)	شکاف فقر (درصد)	شدت فقر	تعداد فقرا (میلیون نفر)
خاورمیانه و شمال آفریقا	۱۹۹۰	۶,۱۷	۱,۱۵	۰,۳۸	۱۴,۱۸
	۲۰۱۵	۵,۰۱	۱,۲۸	۰,۵۰	۱۸,۶۴
صحرای آفریقا	۱۹۹۰	۵۴,۲۶	۲۴,۳۳	۱۴,۱۵	۲۷۷,۵۱
	۲۰۱۵	۴۱,۱۰	۱۵,۷۹	۸,۲۴	۴۱۳,۲۵
آمریکای لاتین و کارائیب	۱۹۹۰	۱۴,۱۹	۵,۷۶	۰,۹۲	۴,۳۲
	۲۰۱۵	۴,۱۳	۱,۵۴	۰,۲۲	۷,۳۲
شرق آسیا و اقیانوسیه	۱۹۹۰	۶۱,۶۰	۲۲,۶۴	۱۰,۸۲	۹۸۷,۰۵
	۲۰۱۵	۲,۳۲	۰,۴۶	۰,۱۶	۴۷,۱۸

بانک جهانی که پیش‌بینی می‌کرد با روند کاهشی فقر، تا پایان سال ۲۰۳۰ فقر مطلق به زیر ۳ درصد می‌رسد، با شیوع ویروس کرونا از احتمال افزایش فقر جهانی و کندتر شدن سرعت کاهش فقر در جهان خبر داده و تخمین زده که تعداد افراد درگیر فقر مطلق ۱۱۵ میلیون نفر دیگر افزایش پیدا خواهد کرد! این نهاد همچنین براساس داده‌های اطلاعاتی کشورهای مختلف هشدار داده که درصورت ادامه بحران اقتصادی کرونا و همچنین ادامه تغییرات شدید آب و هوایی و جنگ‌های منطقه‌ای بیش از ۱۵۰ میلیون نفر به تعداد کسانی که در فقر مطلق زندگی می‌کنند در پایان سال ۲۰۲۱ اضافه خواهد شد.

آیا نسخه یونسکو می‌تواند عمومی باشد؟

با وجود اینکه یونیسف به طور خاص به قوانین خاص کودک پرداخته، یونسکو هم کنوانسیونی در باب حقوق کودک دارد که در بخش ۱ آن، منظور از کودک تمام افراد زیر ۱۸ سال هستند؛ یعنی معیار دسته‌بندی بزرگسال و کودک صرفاً مقوله سن است.

از دیدگاه روان‌شناسی هم بعد جسمانی، در تعریف کودک مدنظر گرفته می‌شود که با بعضی تغییرات فیزیکی که در اندام دختر و پسر به وجود می‌آید، فرد از مرحله کودکی فاصله می‌گیرد. اگر بخواهیم مثالی عینی برای نگاه کردن از این زاویه داشت، می‌توان به تفاوت دختر ۱۵ ساله عرب با دختر ۱۵ ساله ایرانی پرداخت.

با وجود تعاریف مختلفی که از کودک ارائه شده، یونسکو فقط شرط سن را لحاظ کرده و بر همین اساس هم در هر زمینه‌ای حکم صادر کرده؛ مثلاً اینکه ازدواج دختران و پسران کمتر از ۱۸ سال یا گاهی در خود بازه زمانی ۱۸ سالگی، نقض قانون حساب می‌شود و آن را نمونه‌ای از خشونت جنسی می‌داند.

اما نکته‌ای که وجود دارد این است که ازدواج در سنین پایین در بسیاری از قومیت‌ها و کشورها وجود دارد و نمی‌توان به دلیل تعریف یونسکو، چشم روی فرهنگ شاید چند صد ساله آن‌ها بست و این را نقض قانون تلقی کرد. در این‌جا به چند کشوری که ازدواج در سن پایین بینشان مرسوم است، اشاره شده:

هند بالاترین تعداد دخترانی را دارد که زیر ۱۸ سال عروس می‌شوند.

در حال حاضر در عربستان سن ازدواج ۱۰ سال است و گفته می‌شود دختران کم سن و سال‌تر هم با اجازه پدر می‌توانند ازدواج کنند.

سن قانونی ازدواج در پاکستان، ۱۶ سال برای دختران و ۱۸ سال برای پسران است. اما این قانون به ندرت اعمال می‌شود. طبق گفته یونیسف، ۲۱ درصد از دختران پاکستانی پیش از ۱۸ سالگی و ۳ درصد نیز پیش از ۱۵ سالگی ازدواج می‌کنند.

سن قانونی برای ازدواج دختران در افغانستان هم مانند پاکستان ۱۶ سال تعیین شده‎، اما در این کشور از هر سه دختر یک نفر قبل از ۱۸ سالگی ازدواج می‌کند.

سن قانونی ازدواج در عراق برای هر دو جنس دختر و پسر ۱۸ سال است؛ اما دختران می‌توانند مجوز ازدواج خود را در سن ۱۵ سالگی از دادگاه صالحه بگیرند. به گفته دولت عراق، در سال ۱۹۹۷، ۱۵ درصد از ازدواج‌ها شامل زنان زیر ۱۸ سال بود. این تعداد در سال ۲۰۱۲ به بیش از ۲۰ درصد افزایش یافت و تقریباً ۵ درصد از آنها پیش از سن ۱۵ سالگی ازدواج کرده بودند.

با این اوصاف یونسکو نمی‌تواند با تعاریفی که ارائه داده، کنترل کل جهان را در همه زمینه‌ها بدون در نظر گرفتن شرایط در دست بگیرد؛ این ادعا را می‌توان در مقایسه بارزترین هدف یونسکو که کمک به صلح و امنیت در جهان است و درگیری‌هایی که در سوریه، یمن، لیبی، افغانستان، وال‌استریت و… وجود دارد، مشاهده کرد.