خبرگزاری مهر - گروه استانها- نجمه اشرفی: طی سال‌های اخیر تئاتر در استانها به صورت معمول با بودجه‌های محدود و بیشتر با تکیه بر خلاقیت‌های فردی ادامه مسیر داده است.
بسیاری از فعالان تئاتر در اقصی نقاط کشور معتقدند که سالن مناسبی در اختیار ندارند و یا دولت حمایت مالی مناسبی از تئاتر به عمل نمی‌آورد.
جشنواره تئاتر فجر بهانه مناسبی است که وضعیت تئاتر در استانها مورد بازنگری قرار گیرد و دولت حمایت جدی و موثرتری از تئاتر و زیرساخت‌های مرتبط با آن داشته باشد.
اصغر گروسی مسئول واحد نمایش حوزه هنری فارس در گفتگو با مهر گفت: در جشنواره امسال، فارس با تمام وجود در سطح ملی قدرت نمایی کرده است.
وی با اشاره به آثار فارس در جشنواره تئاتر فجر اعلام کرد: «هملُر بیژنی» به نویسندگی یوسف شکوهی و کارگردانی آرمان بیژنی نسب در بخش مسابقه صحنه و «تصویر مصور مظفری» به نویسندگی خودم و کارگردانی وحید نفر در این جشنواره شرکت می‌کنند. نمایشنامه «شطحیات اشباح» از سعیدرضا خوش شانس و نمایشنامه «مدیترانه ای» به نویسندگی پیام لاریان نیز در بخش نمایشنامه نویسی کاندیدا شده اند.
گروسی اضافه کرد: «بک تو بلک» به نویسندگی و کارگردانی سجاد افشاریان از هنرمندان شیرازی ساکن تهران و نمایشنامه پروانه الجزایری به نویسندگی پیام لاریان و کارگردانی سعید شیخی نیز در جشنواره اجرا خواهند داشت. نمایش «استرالیا» با نویسندگی پیام لاریان و کارگردان محمد هاشم زاده در بخش غیر رقابتی حضور دارد. در بخش رادیوتئاتر نیز نمایش «سووشون» با نویسندگی وکارگردانی آرش جمال الدینی را داریم. «دگردیسی شاعرانه یک گیشا» با نویسندگی و کارگردانی عیسی صادقی بهمنی و تهیه کنندگی هانیه حسن پور از مرودشت هم به جشنواره راه پیدا کرده است و باعث خوشحالیست که چراغ تئاتر در شهرستان‌ها هم روشن است.
جشنواره چهلم سال فوق العاده ای برای تئاتر فارس است
وی تصریح کرد: امسال به لحاظ کمیتی سال فوق العاده ای برای تئاتر استان فارس است. امیدوارم در اختتامیه هم اتفاقات خوبی برای تئاتر فارس رخ بدهد. هنرمندان کارهای شایسته ای به جشنواره فرستادند، البته این توان مسئولین مربوطه در فارس نیست بلکه حاصل عرق جبین خود هنرمندان است. امیدوارم که در اختتامیه ثمرات تلاش خود را به شایستگی ببینند.
وی با اشاره به سازوکار جشنواره ادامه داد: در بخش رقابتی ۳۰ اثر باید با هم رقابت کنند که ۱۲ کار منتخب استانی و ۱۸ کار در بخش آزاد وارد شدند. در مجموع ۲۶ داور این آثار را انتخاب می‌کنند.
گروسی فوق لیسانس ادبیات نمایشی دارد و در کارنامه هنری اش عناوینی چون نمایشنامه‌نویس برگزیده سی و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر سال ۹۱ برای نمایش «زمان لرزه»، نمایشنامه نویس برگزیده بیست و سومین دوره جشنواره تئاتر «ماه» برای نمایشنامه «جولیوس سزار» در سال ۹۳، نویسنده برتر نخستین جشنواره نمایشنامه نویسی اکبر رادی (رشت) در سال ۹۰ و بسیاری از جوایز دیگر به چشم می‌خورد معتقد است تئاتر در مملکت ما فراموش شده است.
جشنواره تئاتر فجر تنها روزنه معرفی هنرمندان به فضای حرفه‌ای است
وی در خصوص تأثیر جشنواره فجر بر زدودن گرد فراموشی از تئاتر و هنرهای نمایشی توضیح داد: جشنواره فجر به نیت تولید آثار انقلابی آغاز به کار کرد اما در طی مسیر تدریجاً دچار انشقاق شده است. در حال حاضر نه مسیر قبلی را می‌رود نه مسیر جدید مشخص است. از طرفی باتوسعه دانشگاه‌ها در کشور رشته تئاتر هم توسعه پیدا کرد. در حالی که در کشور در رشته تئاتر مقطع دکتری نداشتیم و تعداد اساتیدقوی هم کم بود.
وی ادامه داد: ناگزیر یک سری افرادی که رانت داشتند در این دانشگاه‌ها مشغول شدند. عموماً این دانشگاه‌ها فقط مدرک می‌دهند اما تأثیری بر توسعه هنر تئاتر و زیرساخت‌های لازم نداشتند. حتی در مدیریت گروه تئاتر خیلی از این دانشگاه‌ها رزومه و تحصیلات مرتبطی وجود ندارد. از طرف دیگر فارغ التحصیلان تئاتر از آموزشگاه‌ها و دانشگاه‌ها بیش از ۵ هزار نفر در سال است که باید بستری فراهم باشد که وارد کار اجرایی شوند. آیا ما متناسب با این تعداد فارغ التحصیل سالن و زیرساخت داریم؟ شما فقط تعداد دانشگاه‌ها را با تعداد سالن‌های تئاتر مقایسه کنید. سالن‌های موجود هم خیلی قدیمی هستند و دچار فرسایش شدند هیچکس به فکر توسعه سالن‌های تئاتر نیست در صورتی که توسعه این سالن‌ها می‌تواند توسعه فرهنگی به دنبال داشته باشد. در این شرایط جشنواره فجر تنها راه گریزی است که برای بچه‌های شهرستان باقی مانده که وارد فضای حرفه‌ای شوند.
با هزینه‌های سنگین بخش خصوصی تئاتری‌ها روز به روز نحیف‌تر می‌شوند
گروسی عدم حمایت مالی متولیان فرهنگی را از دیگر مشکلات توسعه تئاتر برشمرد و گفت: در دولت نهم و دهم که توان مالی دولت کاهش پیدا کرد کمک مالی به گروه‌های تئاتر به حداقل رسید و به بیشتر گروه‌ها اعلام شد که کمک مالی امکان پذیر نیست. در این شرایط بخش خصوصی وارد شد و باقیمانده خون تئاتری‌ها را مکید. اجاره سالن‌های تئاتر خیلی سنگین است مثلاً مجموعه هنر شهرآفتاب تا سه ماه گذشته برای هر شب اجرا بین سه تا پنج میلیون تومان هزینه می‌گیرد تالار احسان هم همینطور. بخش خصوصی سالن می‌دهد و پول می‌گیرد امکاناتش را برای درآمدزایی به میدان آورده است کاری ندارد که یک اجرا چقدر فروش دارد.
این فعال حوزه تئاتر ادامه داد: در این صورت باید برای کار تئاتر دنبال تهیه کننده بود. یک هزینه حداقلی به کارگردان می‌دهند که هزینه لباس و دکور و بازیگر و سایر هزینه‌ها را جور کند. این روند اصلاً منطقی و درآمدز انیست. تئاتری‌ها بااین وضعیت روز به روز نحیف‌تر می‌شوند. حتی سالن‌های دولتی هم در مواجهه با هنرمندان تئاتر گاهی کاسب کارانه عمل می‌کنند. در سال فقط افراد محدودی می‌توانند با تالار رودکی، تالار وحدت یا سالن حافظ کار کنند. تئاتری‌ها باید بتوانند از پس هزینه‌های کار بربیایند و از فروش مطمئن باشند که به این سالن‌ها مراجعه کنند چون از گروه چک می‌گیرند و اگر پاس نشوند برگشت می‌زنند و چک را به اجرا می‌گذارند.
این هنرمند درباره تأثیر جشنواره فجر بر رصد استعداد در اقصی نقاط کشور خاطرنشان کرد: سازو کار جشنواره فجر در ابتدا در مرحله استانی داشت. در ادامه برگزیدگان این مرحله به مرحله منطقه‌ای و سپس به مرحله ملی راه پیدا می‌کردند. محمود پاک نیت که از بازیگران مشهور است یا امیر کوهستانی که شهرت جهانی دارد و خیلی از هنرمندان استانها از همین طریق به دنیای هنرمعرفی شدند.
وی ادامه داد: اما اگر نیم نگاهی به روال چند سال اخیر بیندازیم، می‌بینیم که برای کاهش بودجه، مرحله استانی خیلی نحیف برگزار می‌شود و مرحله منطقه‌ای هم حذف شده است و سه نفر براساس سلیقه خود کل آثار استانی را داوری می‌کنند و به این ترتیب خیلی از استعدادها بیرون گود می‌مانند. جشنواره چهلم باید آئینه تمام نمای هنر تئاتر در مدت چهار دهه برگزاری جشنواره فجر باشد اما همچنان از لحاظ زیرساخت در کل کشور دچارمشکلات عدیده هستیم.
گروسی اضافه کرد: اما با همه کاستی‌ها و انتقادها تنها فرصتی که برای تئاتری‌ها مانده همین جشنواره فجر است. این جشنواره در خاورمیانه بی نظیر است و در آسیا جزو جشنواره‌های درجه یک به شما می‌رود البته قبلاً اعتبارش بیشتر بود. اخیر آمد و شد شرکت کنندگان خارجی سخت‌تر شده است. جشنواره تئاتر فجر هنوز هم کار کرد خودش را برای معرفی هنرمندان به فضای حرفه‌ای دارد.
ساخت سالن و سالن داری کار هنرمندان نیست
گروسی با تاکید بر لزوم حمایت دولتی از هنرمندان عرصه تئاتر تصریح کرد: شما اگر تاریخ تئاتر را در کلیه کشورها مطالعه کنید، می‌بینید که تئاتر بدون حمایت دولت نمی‌تواند ادامه حیات دهد. ساخت سالن و سالنداری کار هنرمندان نیست. در اقصی نقاط جهان دولت‌ها از تئاتر حمایت می‌کنند که بتوانند فرهنگ عمومی را ارتقا دهند. بعد از جنگ جهادنی دوم که اروپا ویران شده بود به عنوان یک مثال خاص اتریش بازسازی کشور را از سالن اپرا و تئاتر شروع کرد، چون به نتیجه رسیده بودند که بازسازی این مکان‌ها در ساخت اتریش نوین تأثیر مضاعف دارد و الان تبدیل به قطب فرهنگی در دنیای امروز شده است.
وی ادامه داد: در کشور ما سالانه ۲۵ میلیارد تومان هزینه کل تئاتر کشور است که سه جشنواره مرکزی کودک، جشنواره تئاتر آئینی و جشنواره تئاتر فجر را پشتیبانی می‌کند. این پول با این تعداد کارمند و هزینه‌های پرسنلی در مرکز هنرهای نمایشی به کجا می‌رسد. حدود ۵۰ درصد از این رقم که حقوق کارمندان و کارگران زحمت کش هنرهای نمایشی است. باقیمانده آن که بین استانها توزیع شود به استان فارس با حدود ۳۶ شهرستان در سال ۷۰ تا ۸۰ میلیون تومان می‌رسد با این رقم برای توسعه تئاتر چه می‌توان کرد؟
وی ادامه داد: این موضوع کمبود بودجه فقط منحصر به بودجه تئاتر نیست. بودجه فرهنگی برای یک سال برای یک شهرستان هم خیلی بودجه محدودی است گاهی به ۱۰ میلیون تومان هم می‌رسد. در این شرایط مدیران فرهنگی شهرستان سالن‌هایشان را بیشتر به ادارات و نهادها برای برگزاری همایش‌ها و مراسم اداری اجاره می‌دهند یا برای برگزاری جنگ‌ها و پکیج برنامه‌های مناسبتی که خانواده‌ها را سرگرم کنند و پول بلیط بگیرند، استفاده می‌کنند و عملاً تئاتری‌ها از همین سالن‌های فرسوده هم سهمی ندارند.
گروسی با بیان اینکه ما تئاتر توسعه یافته نداریم، گفت: اگر کسی در شهرستان‌ها کار تئاتر می‌کند ذوقی است و درآمدی ندارد. مخصوصاً در این دوسال که در گیر کرونا شدیم و سالن‌های تئاتر از اولین مکان‌هایی بود که تعطیل شد. به خاطر داریم که در حالی که لیگ‌های ورزشی مجوز داشتند برای بازشدن سالن‌های تئاتر کشور مجوز نمی‌دادند.
مسئول واحد نمایش حوزه هنری فارس ادامه داد: در همین شیراز حدود ۵۰۰ نفر به تئاتر اشتغال دارند که شرایط سختی می‌گذرانند. این شرایط مختص استان فارس هم نیست در کشور هم اوضاع تئاتر تعریفی ندارد. البته در این دوسال صندوق حمایت از هنرمندان دومیلیون برای هنرمندانی که پرونده داشتند واریز کرده و قول حمایت عیدانه داده است اما با هنرمند نباید خارج از شأن آنها برخورد کرد اینها از جان و آبرو مایه گذاشتند و حمایت حرفه‌ای لازم دارند. شاید جشنواره فجر و درخشش هنرمندان استان بتواند این مهم را یادآوری کند.
وی خطاب به دستگاه‌های متولی فرهنگ استان و افرادی که تمکن مالی دارند تاکید کرد که تئاتر استان نیاز به حمایت دارد و ساخت سالن تئاتر و حمایت از جریان فرهنگی هم می‌تواند از مصادیق کار خیر باشد. ارتقای فرهنگ می‌تواند گره گشای خیلی از مسائل اجتماعی باشد. در همین دوسال تعطیلی‌های مکرر ما فقط نزدیک به صدنوبت اجرای تئاتر خیابانی در استان داشتیم. با یک حمایت حداقلی می‌توان این آمار را چند برابر کرد و نتایج فرهنگی و اجتماعی آن را در استان ارزیابی کرد.
به گزارش مهر، چهلمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از ۱۴ تا ۲۶ بهمن به دبیری «حسین مسافرآستانه» برگزار خواهد شد. ۹ اثر از آثار هنرمندان فارس هم در این جشنواره در ۱۰ سالن تهران روی صحنه می‌روند.
تالار وحدت، مجموعه تئاتر شهر، تماشاخانه ایرانشهر، سالن اصلی تئاتر مولوی و تالار حافظ به اجرای نمایش‌های جشنواره تئاتر فجر اختصاص داده شده اند. تماشاخانه به اجرای نمایش‌ها در بخش‌های رقابتی، غیررقابتی و مهمان اختصاص دارد و در تماشاخانه «استاد انتظامی» نیز نمایش‌های بخش رادیو تئاتر به اجرا درخواهند آمد.
نظر شما