خبرگزاری مهر - گروه استانها: وقوع خشکسالی‌ها در لرستان و کاهش چشمگیر منابع آب زیرزمینی، رودخانه‌ها و حتی آب پشت سدهای لرستان موجب نگرانی‌های زیادی در حوزه تأمین آب این استان شده است، بخش عمده‌ای از آب رودخانه‌های «سیمره»، «کشکان»، «مادیان رود» و… خشک شده است و زنگ خطر عدم تأمین آب برای روستاها و حتی شهرهای لرستان به صدا درآمده است.
۵۰۰ روستا و ۱۱ شهر در معرض خطر بی آبی
حفر چاه‌های غیرمجاز، فعالیت پمپ‌های آب، کشت محصولات آبدوست، عدم مدیریت مصرف آب و… موجب شده تا هر روز بر عمق بحران زیست محیطی و بی آبی در لرستان افزوده شود به طوری که به گفته مسئولان آب و فاضلاب لرستان، ۵۰۰ روستا و ۱۱ شهر این استان در معرض خطر بی آبی قرار دارند.
در چنین شرایطی ارائه روش‌های بهینه سازی الگوی مصرف آب در حوزه کشاورزی، صنعت و خانگی، اصلاح الگوی کشت، حذف و یا کاهش محصولات پر آب بر، اجرای سیستم‌های نوین آبیاری، جایگزینی لوله‌های فرسوده درون شهری برای کاهش هدر رفت آب، انسداد چاه‌های غیر مجاز، ساخت سدها و… در کوتاه مدت و بلند مدت باید مورد توجه جدی قرار بگیرد چرا که با ادامه روند فعلی، به طور حتم استان لرستان با چالش جدی بی آبی مواجه خواهد شد.
کشت محصولاتی که لزوم اکولوژیکی ندارند
محسن تیزهوش کارشناس ارشد محیط زیست و فعال زیست محیطی لرستان در این رابطه در گفت و گو با خبرنگار مهر با بیان اینکه اکثر نقاط مرزی و فرا مرزی ما در لرستان به عنوان زاگرس مرکزی را از دست دادیم و روز به روز این بحران عمیق‌تر می‌شود اظهار داشت: معضلی که در این رابطه نیز وجود دارد، بی توجهی به این اتفاق بوده که در حال رخ دادن است و سریع‌تر از آن چیزی است که برایش برنامه ریزی می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه کشاورزی در لرستان باید به سمت کشت مطابق با اقلیم پیش برود عنوان کرد: لازمه این امر نیز ارزیابی و آمایش سرزمین است، ما باید بدانیم در منطقه‌ای که زندگی می‌کنیم چه مقدار منابع آبی در دسترس داریم، به ویژه منابع آب زیرزمینی، بر اساس آن به کشت محصولات کشاورزی بپردازیم.
این کارشناس حوزه محیط زیست لرستان با اشاره به اینکه نوع کشت ما باید منطبق با داشته‌های آبی ما باشد تصریح کرد: طی سال‌های اخیر و همین الان کشت‌هایی در لرستان صورت می‌گیرد که هیچ گونه لزوم اکولوژیکی ندارند و ما می‌توانیم این محصولات را از استان‌های دیگر وارد کنیم.
تیزهوش با تاکید بر اینکه کشت محصولات آبدوست موجب می‌شود که هم منابع آب را از دست بدهیم و از طرف دیگر منابع خاک را نیز از دست دهیم، بیان داشت: طبق آخرین نقشه‌های بین المللی و حتی داخلی که منتشر شده، شرایط قسمت‌هایی از خرم آباد به اضافه شمال لرستان تا دو و سه سال آینده بهتر می‌شود اما در شرق و جنوب استان شرایط مطلوبی را نداریم، حتی در خرم آباد هم اگر پیگیری‌های درستی صورت نگیرد، در یک تا دو سال آینده ما با مشکل عمیق بی آبی روبرو خواهیم شد.
وی در ادامه سخنان خود با بیان اینکه اگر برنامه ریزی ها منطبق با ریاضت منطقه‌ای باشد، می‌توانیم اندک سرمایه‌های زیستی، اکولوژیکی و هیدرولوژیکی مرتبط با آب را نگهداری کنیم افزود: در غیر این صورت با مالیات بسیار سنگینی روبرو خواهیم شد که می‌تواند تنش‌های اجتماعی و اقلیمی را در پی داشته باشد.
با چشمان بسته فقط برداشت آب می‌کنیم!
این کارشناس حوزه محیط زیست لرستان در ادامه سخنان خود با تاکید بر اینکه اصلی ترین راهکار برای جلوگیری از این امر بحث بالا بردن آگاهی‌ها، نه در بخش مردم، بلکه در بین مسئولان و کانون‌های تصمیم گیر و تصمیم ساز است، افزود: متأسفانه مقاومتی در این زمینه وجود دارد و استنباط این بوده که هنوز می‌شود کارها را مثل گذشته انجام داد.
تیزهوش با اشاره به اینکه لرستان پایلوت بسیار خوبی برای گردشگری مسئولانه است، گردشگری که مبانی و موارد اکولوژیکی و زیستی را در نظر داشته باشد، گفت: احداث اقامتگاه‌های بوم گردی می‌تواند خیلی از مباحث اقتصادی را پوشش بدهد، با توجه به شرایط محیطی که در لرستان هست، هیچ نیازی به صنعت و گسترش زمین‌های کشاورزی ما نداریم.
وی با تاکید بر اینکه در مرکز خرم آباد ما آب‌های سطحی و زیرزمینی را داریم از دست می‌دهیم که وارد فاضلاب‌های شهری می‌شوند افزود: هیچ گونه توجهی به این اتفاق‌ها ما نمی‌بینیم، از طرف دیگر کشت گونه‌های غیر بومی در شهر خرم آباد یکی از دیگر از معضلات در این حوزه است.
این کارشناس حوزه محیط زیست لرستان با بیان اینکه ما در بلوارهای داخل شهر، گونه‌های غیر بومی استان‌های دیگر را می‌بینیم که کشت شده است گفت: این در حالیست که این گونه‌های غیر بومی، کمترین مطابقت زیستی را با شهر خرم آباد دارند، این باعث می‌شود که این گونه‌ها به عنوان یک گونه مهاجم عمل کنند و منابع آبی و خاکی را از دست بدهیم.
تیزهوش با تاکید بر اینکه سواد اکولوژیکی متولیان بسیار محدود و باید اعتراف کرد که صفر است، بیان داشت: متولیان ما سوادی در حوزه محیط زیست و منابع طبیعی ندارند، هر چه تمرکز روی منابع آب زیرزمینی و طبیعی در شمال کشور وجود داشته ما در غرب کشور و به ویژه در استان لرستان آنچنان که شایسته بوده تحقیق، پژوهش و کار میدانی انجام نداده‌ایم.
وی با اشاره به اینکه ما با چشمان بسته فقط برداشت می‌کنیم و فکر چند سال آینده مان نیستیم گفت: این در حالیست که این امر می‌تواند برای ما گران تمام شود.
ناخواسته با سرزمین خود دشمن هستیم!
این کارشناس حوزه محیط زیست لرستان در ادامه سخنان خود با تاکید بر اینکه اگر ارزیابی آمایش در حوزه‌های خاکی و آبی استان صورت گیرد و حداقل شناختی از توانایی سرزمینی خود به دست آوریم، بر اساس آن به سراغ کشت جدید و گونه‌های گیاهی که منطبق با سرزمین ما باشد می‌توانیم برویم گفت: در این صورت هم نگه داشت منابع آب و خاک را خواهیم داشت و هم اینکه محصولاتی که لازم بوده، به ویژه محصولات گیاهی را تولید خواهیم کرد.
تیزهوش با تاکید بر اینکه همه چیز را به این بر می‌گردد که ما کارایی سرزمین خود را نمی‌شناسیم و برعکس آن عمل می‌کنیم، گفت: گویا ناخواسته با سرزمین خود دشمن هستیم!
وی در ادامه با تاکید بر اینکه وقتی آگاهی و سواد جامعه در حوزه منابع طبیعی و محیط زیست بالا برود، خواه ناخواه موارد قانونی هم خودشان را نشان می‌دهند، گفت: اگر این اتفاق رخ دهد شاهد شکوفایی خیلی از اتفاقات مثبت خواهیم بود.
این کارشناس حوزه محیط زیست لرستان با اشاره به اینکه جنگل‌ها و مراتع تنها دارایی لرستان در بحث منابع زیستی هستند، گفت: این در حالیست که هیچ گونه دانش و تحقیق میدانی در رابطه با آنها صورت نگرفته است، اگر این خلأ پر شود ما به سمت پله‌های بعدی هم خواهیم رفت.
تیزهوش تصریح کرد: تا زمانی که ما این خلأ را پر نکنیم نمی‌دانیم چه مواردی از لحاظ قانونی کم و کسر است.
وی ادامه داد: بدون شک اداره کل منابع طبیعی می‌تواند تأثیر خیلی زیادی در این رابطه داشته باشد، اما طی این سال‌ها روندی بسیار بسیار خنثی در بحث منابع طبیعی و جنگل‌ها داشته است، اگر کاری هم صورت گرفته خیلی کوچک و ناچیز بوده است و به وسیله کسانی مانند محیط بان ها و جنگل بان ها رخ داده است.
این کارشناس ارشد محیط زیست گفت: اداره کل محیط زیست چشم بیدار اتفاقات زیستی باید باشد، این در حالیست که طی یک دهه گذشته من عنوان فعال محیط زیست کمترین تحرک را در این سازمان‌ها دیده‌ام.
| حوزه | راهکار |
| کشاورزی | آمایش سرزمین |
| کشاورزی | تغییر الگوی کشت |
| آموزشی | ارتقای سواد زیستی |
تیزهوش با اشاره به نقش مؤثر شرکت آب منطقه‌ای در این حوزه و نهادهایی که در جوامع روستایی کنترل و نظارت دارند، بیان داشت: باید کارگروه‌هایی تشکیل شود به شرط اینکه در راستای بالا بردن سواد جوامع محلی و البته مسئولان باشد، اگر در این ریل قرار نگیریم که هیچ اتفاقی نمی‌افتد.
نمی‌شود از این الگوی کشت دفاع کرد
وی در ادامه سخنان خود با تاکید بر اینکه ارگانی که دست بالاتری نسبت به منابع طبیعی و محیط زیست دارد، جهاد کشاورزی است، افزود: این سازمان فقط می‌خواهد که زمین‌های کشاورزی بیشتر شود، برداشت‌ها بیشتر شود، این نگاه، نگاه درستی نیست، کوتاه مدت است و ما سرمایه‌های خود را از دست می‌دهیم.
این کارشناس حوزه محیط زیست لرستان با اشاره به فرسایش خاک در لرستان به میزان ۲۰ تا ۲۳ تن در سال گفت: چرا باید این امر رخ دهد؟ اگر حاصل نابخردی در کنترل مدیریت سرزمین نباشد، پس حاصل چیست؟ چه کسانی باعث شده‌اند که فرسایش خاکی ما به این حد برسد؟ نمی‌شود از این الگوی کشت در استان دفاع کرد، اگر این امر نبود ما اینقدر فرسایش خاکی نداشتیم و تنوع زیستی ما نیز در معرض انواع آسیب‌ها قرار نمی‌گرفت.
تیزهوش گفت: خیلی از مناطق ما به بهشت خالی از حیات وحش تبدیل شده است، آنقدر تنش‌های زیستی زیاد شده، حضور گله‌های گوسفند و سگ‌های گله در مناطق حفاظت شده باعث شده که تنش‌های مختلف در این مناطق رخ دهد، ما بهترین مناطق خود را از دست می‌دهیم، حتی در منطقه‌ای مانند اشترانکوه که حفاظت شده است باز شاهد حضور دامدارها، تغییر کاربری‌ها و… هستیم.
این پژوهشگر لرستانی عنوان کرد: شاید با یک رویکرد و اتفاق‌ها جدید، حضور افراد متخصص در رأس و… یک سری اتفاق‌ها رخ دهد، اما اگر الان وارد عمل نشویم و نشوند، بدون شک همین اندک سرمایه‌ها را هم از دست خواهیم داد.
با این مدیریت منابع آب، در یک دهه آینده بیشتر مناطق لرستان غیر قابل سکونت می‌شود
این کارشناس حوزه محیط زیست لرستان در ادامه سخنان خود با اشاره به نقش مؤثر آموزش بیان داشت: آموزش یکی از اصلی ترین نکات است که می‌شود به آن اشاره کرد، کودکان بین ۹ تا ۱۲ سال را می‌توان آموزش داد تا آنها آگاهانه‌تر به محیط خود بپردازند، تا جایی که می‌شود باید بالا رفت، مبنای آگاهی و بالا بردن سواد زیستی، بحث آموزش است، این آموزش باید منطبق با توانایی‌های سرزمین باشد.
تیزهوش با تاکید بر اینکه ریزش‌های جوی ما تا نزدیک به ۶۰ درصد کاهش پیدا کرده و میانگین کشور به زیر ۱۲۰ میلی متر در سال رسیده است، بیان داشت: در استان نیز شاهد کاهش چشمگیر بارش‌ها بوده‌ایم.
وی با بیان اینکه ما برای ماه‌های اسفند و فروردین انتظار بارش‌های بیشتری را داشتیم که این اتفاق رخ نداد، گفت: اگر با روش‌های سابق در مورد منابع آب زیرزمینی پیش برویم، احتمالاً در یک دهه آینده بیشتر مناطق استان غیر قابل سکونت خواهد بود.
بنا بر این گزارش، وضعیت بحران آب در جنوب لرستان در حالیست که سالانه چندین میلیارد متر مکعب آب از استان لرستان خارج می‌شود و در پشت سدهای دز، کرخه و کارون در استان خوزستان جمع می‌شود.
۱۶:۲۶ - ۱۴۰۱/۰۲/۰۵
نظر شما