دستیابی به سامانه پدافندهوایی ۴۰۰ کیلومتری

خبرگزاری مهر، گروه سیاست، هادی رضایی: به سیاق فرماندهان نظامی، گفتگو با او تأخیر نیافت و رأس ساعت تعیین شده صحبت با او را آغاز کردیم. امیر سرتیپ مهدی ثقفی‌فر معاون طرح و برنامه نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و از طراحان ارشد سامانه باور ۳۷۳ است که صحبت‌های مهمی درباره توانمندی‌های نظامی کشورمان ارائه می‌دهد، هر چند در برخی حوزه‌ها مثل «جنگ الکترونیک» به دلیل برخی محذوریت‌های اطلاعاتی، از ارائه جزئیات خودداری می‌کند. او معتقد است که شکل تهدیدات تغییر کرده و از نسل سه و چهار غربی که نمونه‌های عینی آن در ارتش بعث عراق وجود داشت به نسل پنجم و ششم که جنگنده‌های راهبردی آمریکا و ناتو نمونه‌های عینی آن هستند، منتقل شده‌ایم. سرتیپ ثقفی‌فر «رادارگریزی تهدیدات هوایی» را از ویژگی‌های عمده نسل پنجم و ششم می‌داند که اثر و رد خود را در نگاه رادار کور می‌کنند.

وی تصریح می‌دارد که در پدافند جمهوری اسلامی ایران سامانه‌ای ساخته شده که کارکرد «جنگنده های پنهان‌کار» را بی اثر یا کم اثر می‌کند. او درباره عملکرد پدافند کشور و دستاوردهای خیره کننده آن، صحبت‌های جالبی دارد. مثلاً او به «پدافند لیزری» اشاره می‌کند که هدف آن به ویژه در کلانشهرهایی مانند تهران، منهدم ساختن موفق ریز پرنده‌ها، به صورت «بی صدا» است. او در عین حال تاکید می‌دارد که ایران در رابطه «مقابله با ریز پرنده‌ها» جز معدود کشورهای جهان است که دارای فناوری و تجهیزات ویژه است.

پهپادهای پدافندی بخش دیگر توضیحات امیر سرتیپ مهدی ثقفی‌فر درباره حوزه پدافندی کشور است. او در این باره یکی از مأموریت‌های مهم نیروی پدافند هوایی را «اشراف اطلاعاتی بر منطقه» عنوان می‌دارد و در این زمینه از یک مجموعه منحصر به فرد به نام «فرماندهی اطلاعات و شناسایی» نام می‌برد که مأموریت آن، دریافت و کسب و شناسایی تهدیدات و اطلاعات به صورت لانگرترم و شورترم است. در همین زمینه امیر ثقفی فر به طراحی پرنده‌هایی جهت نصب محموله‌هایی روی آنها اشاره می‌کند که موجب اشراف اطلاعاتی نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران می‌شوند.

معاون طرح و برنامه نیروی پدافند هوایی در بخش‌های مختلفی از این گفتگو به صورت مصداقی، به توانمندی‌های پدافندی دلاورمردان ارتش می‌پردازد. مثلاً در حوزه سامانه‌های موشکی، به انواع و اقسام سامانه‌ها مثل «تلاش»، «پانزده خرداد» از نوع اکتیو و پسیو، «صیاد تاکتیکی» تک خودرو، «باور ۳۷۳» و «آرمان» که معادل و برتر از S۴۰۰ است، اشاره می‌کند که پدافند ارتش به آنها دست یافته و یا خواهد یافت. او در عین حال به سامانه «زوبین» هم اشاره می‌کند که مأموریت اصلی آن، کشف و درگیری با موشک‌های کروز و پرنده‌های ارتفاع کم است که به زعم او، برگرفته از پیشرفته‌ترین فناوری‌های حال حاضر دنیاست. سامانه فوق مدرن «دزفول» جهت درگیری با پرنده‌های ارتفاع کم و کروز و سامانه «سلاح مجید» از دیگر محصولات کار صنایع دفاعی و دلاوران ارتشی در حوزه طراحی و ساخت پدافندی است که امیر کارکرد آنها را تشریح می‌کند.

برای آشنایی بیشتر با مأموریت‌ها و عملکرد معاون طرح و برنامه نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و همچنین دلایل اقتدار دفاعی کشور با امیرسرتیپ مهدی ثقفی‌فر معاون طرح و برنامه نیروی پدافند هوایی ارتش به گفتگو نشستیم.

متن کامل این گفتگو به شرح زیر است:

شاید مخاطبان ما با بحث طرح و برنامه آشنا نباشند، برای آشنایی مخاطبان در رابطه با مسئولیتی که بر عهده شماست، بفرمائید؟

اگر بخواهم به طور کلی در رابطه با وظایف معاونت طرح، برنامه و بودجه مواردی را عرض کنم، باید بگویم که وظیفه اصلی این معاونت، طراحی و ساختار دهی به سازمان یک نیرو است. ساختار و سازمان مثل ستون فقرات یک مجموعه است که این مجموعه می‌تواند خرد یا کلان باشد. در رابطه با نیروی پدافند هوایی یک مجموعه کلان و پیچیده را باید مد نظر داشته باشیم. به عبارتی ما شاکله و ساختمان نیرو را در معاونت طرح و برنامه، طراحی و به آن شکل می‌دهیم. جالب این است که این روند یک روند دائمی ست یعنی ساختاردهی و تشکیل سازمان یک مورد دائم است؛ به جهت اینکه می‌توانیم ساختارها و سازمان‌ها را یک موجود زنده تلقی کنیم که دائماً در حال تغییرات هستند. در بخش دیگری از امور مربوط به این معاونت ما مسئول هستیم تا تجهیزات و لوازم مورد نیاز بهره بردار در مجموعه عملیاتی را در این معاونت پیش بینی و دنبال کنیم. لذا به دست آوردن این تجهیزات چه از مسیر بومی و داخلی، چه از مسیر خرید خارجی جز وظایف محوله به این معاونت است.

در بخش دیگری از فعالیت این معاونت ما با مسائل مربوط به بودجه و اعتبارات سرو کار داریم که در کنار برنامه‌ها قرار می‌گیرد و به عبارتی می‌تواند برنامه‌ها را به لحاظ مالی و اعتباری حمایت کند که مباحث بودجه ریزی و مسائلی از این دست را به خود اختصاص می‌دهد.

نکته مهمی که بایست در رابطه با معاونت طرح، برنامه و بودجه عرض کنم، اشراف این معاونت نسبت به حوزه برنامه‌های نیرو است؛ به این معنی که بایستی برنامه‌های پنج ساله‌ای که متناسب با برنامه پنج ساله دولت است را دائماً رصد کند و برای هر پنج سالی که می‌خواهد شروع شود، اهداف، برنامه و محورها را تبیین کند و نمایش دهد که نیرو بعد از یک فرصت پنج ساله قرار است در چه نقطه‌ای قرار بگیرد.

در سال‌های اخیر روند توسعه تهدیدات در حوزه هوایی به سرعت در حال پیشرفت است، آیا نیروی پدافند هوایی ارتش هم توان خود را متناسب با تهدیدات ارتقا داده است؟

ابتدا باید یک مقدمه‌ای برای شما عزیزان عرض کنم که ما بهتر بتوانیم به نیروی پدافند هوایی نگاه کنیم و مأموریت‌های آن را بهتر بشناسیم. ذاتاً نیروی پدافند هوایی یک نیروی تدافعی است. به عبارتی بایست در مقابل تهدیداتی که دائماً به خاطر پیشرفت فناوری تغییر می‌کنند، مقابله کند، آن‌ها را خوب بشناسد، رفتارهایش را مطالعه کند و مشخصه‌هائی را استخراج نماید و در مقابل بتواند سامانه‌هایی را تأمین کند، افرادی را آموزش دهد و شبکه ای به وجود بیاورد که بتواند آن تهدیدات را بی اثر یا کم اثر کند.

اگر بخواهیم از بعد ادونتیج و دیس ادونتیج به این موضوع نگاه کنیم، می‌توانیم مواردی را در رابطه با اینکه نیروی پدافند هوایی چه مزایا و چه معایبی دارد، برشماریم. عیب ذاتی کار ما این است که زمان و مکان در دست تهدیدات است، نوع تهدید در دست دشمن است و پدافند باید دائماً یعنی ۲۴ ساعت شبانه روز و ۳۶۵ روز سال را تلاش کند تا مبادا تهدیدی امنیت آسمانی ما را مخدوش کند. از محسنات و مزایای این نیرو هم این است که یک نیروی صلح طلب و امنیت ساز است.

تغییر شکل‌های عجیبی در تهدیدات به وجود آمده است

در رابطه با تهدیدات، از گذشته تا به حال تهدیدات تغییراتی داشته است به عنوان مثال در گذشته تهدیدات شامل جنگنده‌های نسل سه و چهار بود، مثلاً در جنگ تحمیلی و دفاع مقدس اگر شما به هیمنه و بدنه نیروی هوایی رژیم بعث نگاه کنید، می‌بینید که جنگنده‌هایی مثل میگ، میراژ و یا انواع و اقسام بمبرهایی مثل توپولوف و… تهدیدات آن زمان بود. اما امروز تهدیدات جنگنده‌های راهبردی آمریکا و ناتو است. کافی است تمایز بین این دو سطح فناوری را در منابع آزاد دنبال کنید تا ببینید چه تفاوت‌هایی بین این دو نسل وجود دارد. نسل جدید پنجم و ششم تهدیدات هوایی عموماً رادار گریز شده‌اند؛ اثر و رد خود را در نگاه رادار کور می‌کنند. علاوه بر این جنگنده‌های راهبردی بمبر و بمب افکن آنها نیز دارای چنین ویژگی‌هایی شده است.

در واقع تغییر شکل‌های عجیبی در این نوع از تهدیدات به وجود آمده است، شبکه‌های ارتباطی فوق العاده پیچیده‌ای پیدا کرده‌اند مثل لینک ۱۶ و لینک ۲۲. این‌ها باعث می‌شود این عناصر و المان‌های پیشرفته نسل جدید بتوانند دائم در ارتباط با هم باشند. سامانه‌های فرمانده و کنترل بسیار پیشرفته شده‌اند تا جایی که این سامانه‌ها به ناحیه فضا کشیده شده است و عمده این تهدیدات می‌توانند از سکوهای شناور دریا پایه مأموریت خود را انجام دهند.

تجهیز نیروی پدافند هوایی ارتش به سامانه‌های کشف جنگنده‌های پنهان کار و نسل پنج

اگر بخواهم صحنه تهدیدات را برشماری کنم، نکات بسیاری وجود دارد. شما این هیمنه و تجهیزات را با گذشته مقایسه کنید تا بدانید پدافند چه مأموریتی بایست برای خود تعریف می‌کرد، آن هم در زمان تحریم و در این بحران اقتصادی که به آن مبتلا هستیم. تحریم صرفاً در زمینه خرید تجهیزات نبوده بلکه دانشگاه‌ها و منابع علمی هم تحریم بوده است؛ یعنی ما برای یک نیرویی مثل پدافند هوایی که تجهیزات محور و دارای پیچیدگی‌های علمی و فناورانه است، نمی‌توانستیم نیازهای خودمان را تأمین کنیم اما با این حال امروز اتفاقی که افتاده این است که نیروی پدافند توانسته تا حد بسیار خوبی خودش را در مقابل این دسته از تهدیدات مجهز کند. اگر جایی در رابطه با جنگنده‌های پنهان کار و نسل پنج گفته می‌شود، در مقابل آن پدافند توانسته خودش را به سامانه کشفی که بتواند آن جنگنده‌ها را در زمان و مکان مناسب ببیند، تجهیز کرده است.

ما امروز به برکت رهنمودهای مقام معظم رهبری و فرمانده معظم کل قوا که دائماً ارتباط ما را با بخش‌های دانش بنیان، کسب دانش و محصور کردن این دانش‌ها تهییج و دستور فرمودند، موفق شدیم سامانه‌های بومی را طراحی و به صورت آماری تولید کنیم. این سامانه‌ها می‌توانند تهدیدات را کشف کنند، یعنی اگر در سویی یک جنگنده پنهان کار وجود دارد که حاصل تلاش تمام فناوری و دانش در غرب است، در مقابل آن در جمهوری اسلامی ایران و در پدافند، سامانه‌ای ساخته شده که آن را بی اثر و کم اثر می‌کند و این کار بسیار بزرگی است.

ایران جزو معدود کشورهای دارای فناوری‌ها و تجهیزات خاص برای مقابله با ریز پرنده‌ها ست

در حوزه درگیری، سامانه‌های جدیدی هست که به صورت باروتی و سیگنالی کار می‌کنند. در مقابل این جبهه تهدیدات ما شاهد بروز تهدیدات عجیبی مثل ریز پرنده‌ها هستیم. ما از این بعد هم غافل نیستیم و پیشرفت‌های بسیار خوبی در این حوزه داریم. حضور تهدیدات برای ما چالش برانگیز است. ما را با مشکلاتی مواجه می‌کند اما در پایان ما به علوم و فناوری نوین دست پیدا می‌کنیم.

به جرأت می‌توانم بگویم که در رابطه با مقابله با ریز پرنده‌ها ما جزو معدود کشورهای جهان هستیم که دارای فناوری‌ها و تجهیزات خاصیم و در آینده نزدیک ان‌شاالله خبرهای خوبی در این حوزه به رسانه‌های محترم خواهیم گفت.

مختصری در رابطه با رزمایش پهپادی ۳۱۳ ارتش و نقش پدافند هوایی در این رزمایش بفرمائید؟

ما در رابطه با پهپاد یا پرنده هدایت پذیر از دور، امروز به بلوغ و توانمندی رسیدیم که بسیار بازدارنده و دشمن شکن است که دشمن این را خوب می‌داند. شما می‌توانید اعترافات آن‌ها را در صحبت‌هایی که اخیراً فرمانده سنتکام گفت، بشنوید. و آن اینکه ازعان کردند که قدرت پهپادی جمهوری اسلامی ایران باعث گردیده تا سلطه هوایی و supremacy نیروی هوایی ایالات متحده در منطقه جنوب غرب آسیا مخدوش و کم‌رنگ شود.

ارتش جمهوری اسلامی ایران در یک نمایشگاه مقتدرانه که به عنوان رزمایش پهپاد ۳۱۳ نامگذاری شد، گوشه‌ای از توانمندی‌های مرتبط با امور پهپادی خود را به نمایش گذاشت. انواع و اقسام پهپادهایی که آنجا رونمایی شد را همگان دیدند. پهپادهایی از نوع شناسایی، بمبر، جت اسکرمبل، و پهپادهایی که مأموریت خاص و ویژه داشتند در آنجا نمایش داده شد.

بسیار ضروری بود تا آنچه به صورت تئوریکال و بالقوه به نمایش گذاشته شده بود، به صورت پرکتیکال و بالفعل نمایش داده شود و حاصل آن رزمایش مشترک پهپادی جمهوری اسلامی ایران شد که در چند هفته گذشته و با موفقیت تمام نمایش داده و اثبات شد.

این تنها گوشه‌ای از توانمندی پهپادی جمهوری اسلامی ایران و ارتش جمهوری اسلامی ایران است. ما در حوزه پهپاد اقدامات بسیار مهمی داریم که خبرهای آن را در آینده نزدیک رسانه‌ای خواهد شد و نشان خواهیم داد که لبه فناوری‌هایی که در دنیا وجود دارد، در این پلتفرم‌ها نهادینه و به کار گرفته می‌شود و در راستای مأموریت‌های جمهوری اسلامی ایران و به ویژه نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران نقش مؤثر و بسزای خود را به گونه‌ای بازی خواهد کرد که دشمنان ما را از هر گونه اندیشه نادرست منصرف کند.

وضعیت نیروی پدافند هوایی در حوزه استفاده از پهپادهای پدافندی چطور است؟

یکی از مأموریت‌های نیروی پدافند هوایی اشراف اطلاعاتی بر منطقه است. جالب است بدانید که ما یک مجموعه منحصر به فرد به نام فرمانده اطلاعات و شناسایی داریم که مخفف آن فاشا است و مأموریت محوله این فرماندهی، دریافت، کسب و شناسایی تهدیدات و اطلاعات به صورت لانگرم و شورترم است.

تجهیز نیروی پدافند هوایی ارتش به سنسورهای فضا پایه در آینده نزدیک

برای اینکه ما بتوانیم این مأموریت را انجام دهیم، لازم بود پرنده‌هایی را طراحی و محموله‌هایی را برای آن‌ها طراحی و نصب کنیم که بتوانند اشراف اطلاعاتی را برای نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به وجود بیاورند. برای هر عملیاتی که متصور است، در ابتدا نیاز داریم اطلاعات آنلاین و برخط خودمان را دائماً از سنسورهای زمین پایه و هواپایه مان دریافت کنیم. محتمل است که این سنسورها تا آینده نزدیک به فضا پایه هم تبدیل شود.

ما در سطوح مختلف، سنسورهای مختلف از جمله پهپادهای خودمان را تجهیز کردیم تا بتوانیم هر حرکت و جنبشی را در فضای پیرامونی کشورمان را در لحظه رصد کنیم و به شبکه اطلاع و در زمان مناسب اقدام کنیم.

در خصوص امور عملیاتی، نیروی پدافند هوایی همانطور که دارای سکوهای پدافندی زمین پایه هست دارای سکوهای پدافندی هواپایه نیز هست. اگر شما به سوابق طراحی نیروی پدافند که آن زمان در نیروی هوایی به عنوان فرماندهی فعالیت می‌کرد، بازگردید، می‌بینید یک هواپیمای تقریباً تمام عیاری مثل F ۱۴ به عنوان یک سکوی پدافند هوایی معرفی شده بود. یک پرنده بسیار قابل و توانا که در سازمان رزم پدافند هوایی نقش مؤثری ایفا می‌کرد و شما می‌توانید به عملکرد این پرنده در هشت سال دفاع مقدس مراجعه کنید. می‌خواهم بگویم با توجه به تفکیکی که بین نیروها صورت گرفت البته کما فی سابق این پرنده در شرایط اسکرمبل مأموریت نیروی پدافند هوایی را با مشارکت عزیزان ما در نیروی الهی هوایی انجام می‌دهد ولی مزید بر آن ما نیاز داشتیم تا پهپادهایی را که ویژگی‌های رفتاری جنگنده‌های اینترسپتور و رهگیر داشته باشند را طراحی و تولید کنیم، که در یک تایم و فاز ده ساله به این موفقیت نائل شدیم.

ما امروز به جایی رسیدیم که سکوهای پرنده پروازی مان ساعت‌ها و در ارتفاع بسیار بالا می‌توانند حضور پیدا کنند و اولین پرواز این نوع از سکوها را ان‌شاالله به زودی خواهیم دید. البته شما پرواز کرار را دیده‌اید، عبور از ارتفاع چهل هزار پایی را دیده‌اید، حضور در ناحیه سوپرسونیک این پرنده را دیده‌اید که بخاطر طراحی و به دست آوردن موتور جدیدی برای این نوع از پرنده بود.

نیروی پدافند هوایی به سکوهای هواپایه اعم از سکوهای شناسایی، اشراف اطلاعاتی و سکوهای اینترسپتور و جنگنده رهگیری تجهیز شده است

امروز نیروی پدافند هوایی به سکوهای هواپایه اعم از سکوهای شناسایی، اشراف اطلاعاتی و سکوهای اینترسپتور و جنگنده رهگیری تجهیز شده که باید مأموریت خود را انجام دهند. باید بدانید با توجه به اینکه عامل انسانی از روی این پلتفرم‌ها حذف شده، ما نیاز داشتیم دقت سامانه‌های راداری خودمان را افزایش دهیم، نیاز داشتیم لینک داده‌های امن ارتباطی مان را ارتقا دهیم، نیاز داشتیم نرم افزارهای هوش مصنوعی روی پلتفرم‌های خودمان به وجود بیاوریم و تثبیت کنیم که این مجموعه بتواند به صورت روبوتیک مأموریت اسکرمبل و ردگیری هوایی را انجام دهد.

در سال‌های اخیر شاهد جنگ‌هایی نظیر قره باغ و اوکراین بودیم. در این بحران‌ها پرنده‌های بدون سرنشین بیش از پیش اثرگذاری خود را نشان دادند و توانستند سیستم‌های پدافندی بسیار گران قیمت مانند S۳۰۰ را به راحتی منهدم کند. طرح و برنامه نیروی پدافند هوایی برای مقابله با تهدیدات این حوزه چیست؟

تمامی تحولاتی که پیرامون جمهوری اسلامی ایران در غالب جنگ‌هایی که اشاره کردید شکل می‌گیرد، حتی در سرزمین‌های دورتر، توسط مجموعه‌های نخبه در نیرو و معاونت‌های تخصصی و فرماندهی مربوطه، تماماً رصد، آنالیز، تجزیه و تحلیل و بعد به بازی جنگ تبدیل می‌شوند. ما تمامی آن فضا را وارد نرم افزارهای فوق پیشرفته‌ای که داریم می‌کنیم و تحلیل‌های خاص خودمان را انجام می‌دهیم. نه تنها این کار را در حوزه بازی جنگ بلکه آن‌ها را به بخش‌هایی از رزمایش‌هایمان وارد می‌کنیم و سناریو مربوطه را تمرین می‌کنیم.

در رابطه با جنگ ارمنستان و آذربایجان، پهپادها نقش به سزایی را بازی کردند که البته سناریوهایی که آنجا انجام شد متعلق به یک کشور خاص نیست و مجموعه‌ای از اطلاعات و اقدامات طراحی در تاکتیک است که کشورهای دیگری آن را طراحی کردند. در این جنگ اتفاقاتی افتاد که ما آن‌ها را برای خودمان تدبیر کردیم. ما در پدافند، شرایط را به گونه‌ای به وجود می‌آوریم که دسترسی تهدیدات به المان‌های اصلی صحنه نبرد ما به راحتی میسر نشود. به گونه‌ای عمل می‌کنیم که دشمن نتواند ارکان پدافند ما را متأثر کند، که این روش‌ها، تاکتیک جابجایی به موقع، پدافند غیرعامل، فریب در سیگنال، فریب در تجهیزات ویژوال و بصری و… این‌ها مسائلی ست که در پدافند به خوبی تعریف شده و به کار گرفته می‌شود.

در مورد جنگ اوکراین و روسیه هم رصد لازم صورت می‌گیرد و اگر نیاز باشد حضور میدانی انجام می‌شود. رصدهای غیر میدانی و تجزیه تحلیل‌هایی که در منابع آزاد مدنظر هست، تماماً رصد و به بازی جنگ تبدیل می‌شود خروجی که در نهایت به دست می‌آید باعث می‌شود بتوانیم تحلیل درستی از عملکرد تهدیدات به دست بیاوریم.

با توجه به گستره و تنوع جغرافیایی کشور به نظر می‌رسد که تنها اتکا به رادارهای زمین پایه برای پوشش راداری کشور کافی نیست، آیا این موضوع را قبول دارید و چه تمهیدی برای آن اندیشیده‌اید؟

در ابتدا بایست چندین مقایسه میان قبل و بعد از انقلاب انجام دهم. قبل از انقلاب آمریکایی‌ها شبکه کشف راداری را برای ما یعنی کشوری که قرار بود ژاندارم منطقه باشد، مستقر کردند. قرار بود جبهه اصلی در مقابل نفوذ کمونیست و شوروی آن زمان، ما باشیم. که البته در همین موضوع هم حرف و حدیث زیاد است.

این شبکه کشف راداری عمدتاً پیرامون خود را به صورت فعال و اکتیو می‌توانست رصد کند یعنی یک انرژی و موجی باید ساطع می‌شد، در بازگشت اگر چیزی بود نمایش داده می‌شد.

کنار آن یک شبکه غیرفعال هم به وجود آمد که به فرمانده اطلاعات و شناسایی اشاره کردم که آن تجهیزات هم به اینجا آمد، به صورتی که بدون اینکه بخواهیم انرژی ساطع کنیم، از پرنده‌هایی که به هر نوعی سیگنالی را ساطع می‌کنند، بتوانیم اطلاعاتی به دست بیاوریم.

در مورد این سامانه کشف، قرار بود که مراقبت و کشف کنند. اگر هدفی را پیدا می‌کردند که این هدف متخاصم بود، طی فرایندی توسط مرکز فرماندهی کنترل می‌آمدند، از پرنده‌های ردگیر GCI استفاده می‌کردند. به عبارتی این پرنده‌ها را پرواز می‌دادند تا به سمت آن نقطه بروند، یا هدایت کنند و یا درگیر شوند. اگر پرنده پرواز نمی‌کرد از سامانه‌های موشکی و توپی استفاده می‌کردند.

این غالب کار پدافند پیش از انقلاب بود که می‌خواهم یک عدد کمی در آن بیان کنم. برای شبکه کشف ما عددی که تصور می‌شد رادارهای ما ببینند قریب به ۲۰۰ ناتیکال و کمتر هست. که اگر شما بخواهید این را به کیلومتر تبدیل کنید به حدود چهارصد کیلومتر می‌رسید. یعنی شما چهارصد کیلومتر دید داشتید. یعنی یک رادار نهایتاً می‌توانست چهارصد کیلومتر پیرامون خود را ببیند و اطلاعات یک تعداد رادار در کشور به مرکز فرماندهی و کنترل منتقل می‌شد. مرکز فرماندهی کنترل ما هم به صورت نیمه خودکار بود؛ یعنی بایستی عناصر و کارکنان به وسیله تله تایپ و یا به صورت تلفن اطلاعات را به مرکز شبکه منتقل می‌کردند.

اگر پرنده‌ای قرار بود بلند شود و پرواز کند هم مدت زمان پرواز مشخصی داشت؛ فرض کنید آلرت ما ظرف پانزده دقیقه باید بالا می‌آید و وقتی بالا می‌آید نهایتاً یک یا دو ساعت بیشتر نمی‌توانست پرواز کند مگر با سوختگیری هوایی و نیاز به باند و تجهیزات فرودگاهی داشت.

در مورد سامانه‌های موشکی، شاخص سامانه موشکی ما سامانه هاگ بود که آمریکایی‌ها در کشور ما مستقر کرده بودند و یک سامانه پرهزینه بود، می‌توانست در لحظه با یک یا دو هدف آن هم در برد بیست و پنج تا نهایتاً چهل کیلومتر، درگیر شود. پس چهارصد کیلومتر، شبکه به صورت نیمه اتوماتیک و برد درگیری بهترین سلاح پدافندی ما نهایتاً این عددی که عرض کردم بود.

تولید و بکار گیری رادارهای OTH برای رصد ماورای افق

در مورد سامانه‌های توپی هم ما توپ بیست و سه میلیمتری داشتیم که نهایت برد درگیری اش هزار تا هزار و پانصد متر بود. اما امروز ما رادارهایی داریم که وظیفه اش مراقبت و کشف اهداف به صورت دو بعدی یا سه بعدی است، کمترین عددمان هشتصد کیلومتر و بیشترین عدد سه هزار کیلومتر است. توانمندی نخبگان در کشور ما، دانشی که احصا شد و اراده‌ای که پای کار آمد، ما را به جایی رساند که بتوانیم از رادارهای OTH یعنی رادارهای که ماورای افق را می‌بینند، استفاده کنیم. کره زمین گرد است و سه هزار کیلومتر جایی نیست که رادار به صورت مستقیم بتواند ببیند. پس انرژی را به لایه یونوسفر می‌فرستد (یونوسفر چهارمین لایه در نظام جبر است که می‌تواند انرژی را از خود ساطع و مثل یک آینه به سمت زمین برگرداند) و ما می‌توانیم اهداف و پرنده‌هایی که در کره زمین و در قسمت خَمِش زمین واقع شده‌اند را در سه هزار کیلومتر ببینیم.

امروز فاز اول این پروژه در هزار و پانصد کیلومتری، دارد مراحل تست اولیه را انجام می‌دهد و این زمانی اتفاق می‌افتد که ما تحریم هستیم. فقط شش کشور در دنیا مثل نوستراداموس در فرانسه توانسته‌اند این رادار را بسازند.

در حوزه کشف ما رادارهایی مثل ثامن داریم. رادار ثامن انهدام IQ ۴ را دید و زدن این پرنده را ثبت وقایع کرد.

امروز صنعت دفاعی و بخش‌های دانش بنیان ما انواع و اقسام رادارها را ساخته‌اند. این رادارها هم قابلیت تحرک دارند، هم ایستا هستند و هم می‌توانند اشراف بزرگی از شناسایی اهداف را برای ما به وجود بیاورند.

من اگر بخواهم سامانه فرماندهی کنترل را با گذشته مقایسه کنم، بایست بگویم امروز سامانه فرماندهی کنترل ما مراحل آخر اتوماسیون و خودکار شدن را طی می‌کند، یعنی یک سنسور هدف را می‌بیند و در لحظه بدون دخالت نیروی انسانی، اطلاعات این سنسور در شبکه فرماندهی کنترل نمایش داده می‌شود و اقدام لازم در خصوص چگونگی برخورد با این تهدید انجام می‌شود. ما به دنبال این هستیم که حلقه را کاملاً اتوماسیون کنیم، یعنی حتی بتوانیم بدون حضور نیروی انسانی شلیک کنیم.

در مورد کشف پسیو هم ما امروز کارهای خیلی بزرگی انجام دادیم. امروز اگر یک پرنده خارج از مرزهای کشورمان پرواز و سیگنال‌های ضعیفی از خود ساطع کند، می‌توانیم به راحتی آن را بگیریم. در پرواز ایساف چه اتفاقی افتاد؟ پرواز ایساف تمام فرمهای اطلاعات پروازی خود را پر کرده بود، طوری که هیچ شک و شبهه‌ای به آن نبود، ولی ما به کمک کشف پسیو توانستیم بفهمیم در آن پرواز چه خبر است.

هر سیگنالی را از دو دهم تا چهل گیگاهرتز و سیگنال‌های زیر خط نویز و طیف گسترده را می‌توانیم رصد و صید کنیم

امروز ما در حوزه کشف پسیو توانسته‌ایم ساختارها و تجهیزات خیلی خوبی را به‌وجود بیاوریم که فوق العاده پیچیده و مدرن هستند. وقتی می‌گوئیم ما هر سیگنالی را از دو دهم تا چهل گیگاهرتز و سیگنال‌های زیر خط نویز و طیف گسترده را می‌توانیم رصد و صید کنیم، نشان دهنده قدرت اطلاعات و فرماندهی اطلاعات شناسایی ماست.

آیا در زمان گذشته غیر از این دو حوزه، حوزه دیگری برای کشف داشتیم؟ خیر. امروز ما سامانه‌های کشف اپتیکی داریم که می‌توانند اهداف را در فواصل بسیار دور به صورت ویژوال و مرئی کشف کنند. در رزمایش پهپادی اخیر شما می‌توانستید شاهد این موضوع باشید.

ما مجموعه سنسورهایی را به وجود آوردیم که هیچ هدفی نتواند از دستش در برود و به این مجموعه سنسورها تا مدتی دیگر ان‌شاالله سنسورهای صوت سنج اضافه خواهد شد که می‌تواند در کنار این موارد، صوت را هم بسنجد.

در مورد سیستم‌های موشکی عرض کردم که برد آن ۲۵ و نهایتاً ۴۰ کیلومتر بود ولی در همین دهه سامانه‌های ما ابتدا به شصت، هفتاد و پنج، صد و بیست و دویست کیلومتر افزون شد و حتی اولین تست سیصد کیلومتر ما نیز انجام شده و در تست دوم موفق به انهدام پرنده بدون سرنشین در بردی بیش از ۳۰۰ کیلومتر شد. این نشان می‌دهد که در کشور ما اتفاقات عجیبی افتاده است و این اتفاقات فقط مربوط به پدافند نیست. برای اینکه این اتفاقات به وجود بیاید حتماً دانشگاه خوب، دانشجویان خوب، مردم خوب و مدیران خوب داشتیم و رهبری که در رأس این‌ها، داریم. در نیروهای مسلح، حرف ایشان باید حتماً انجام شود.

استفاده از سامانه‌های سلاح سیگنالی و لیزری برای مقابله با پهپادها

امروز در کنار سامانه سلاح موشکی، سامانه سلاح‌های سیگنالی داریم. بسیاری از پرنده‌ها را به وسیله سیگنال می‌توانیم ساقط کنیم و اگر اتفاقی مثل جنگ ارمنستان و آذربایجان بخواهد بیفتد، تجهیزاتی داریم که اجازه نمی‌دهند پهپاد ها بخواهند به سمت مواضع ما وارد شوند یا اقدامی انجام دهند. کما اینکه در اتفاق ارمنستان و آذربایجان هم روزهای آخر سامانه‌هایی به اسم کراسوخ آمد و یک مقدار قائله را تمام کرد. ما امروز در کنار سامانه سلاح سیگنالی، سامانه سلاح‌های لیزری داریم.

توانمندی کشور در حوزه سامانه‌های لیزری به چه صورت است؟

ما سرفصل پدافند نور و سپر نور را از حدود دوازده سال قبل شروع کردیم. مخاطبین شما می‌دانند که برای چنین سرفصل‌هایی حتماً اتاق‌های اندیشه و مراکز طراحی در نیرو، در وزارت و در دانش بنیان‌ها بوده که این‌ها در دفاتر طراحی مشترک آمدند، ریل گزاری را انجام دادند که امروز ما می‌توانیم در رابطه با این محصول با هم صحبت کنیم.

به سامانه‌های ترکیبی و سرچ ترکینگ که بتواند ریز پرنده‌ها را دنبال و ترک کند و در نهایت با لیزر بتوانیم آنها را ساقط کنیم، دست پیدا کرده‌ایم

ما ورود به حوزه لیزر را بیش از یک دهه است در دستور کار قرار دادیم. امروز ما به سمت لیزرهای فیبر و به سرعت به سمت لیزرهای دیسک حرکت می‌کنیم. این بدین معنی ست که در پدافند هوایی به ویژه در کلان شهرهایی مثل تهران اگر بنا باشد ما اقدام پدافندی انجام دهیم، بی صدا، در سکوت و با موفقیت انجام می‌دهیم.

ما به گان لیزری، به سامانه‌های ترکیبی و سرچ ترکینگ که بتواند ریز پرنده‌ها را دنبال و ترک کند و در نهایت با لیزر بتوانیم آنها را ساقط کنیم، دست پیدا کردیم. در آینده نزدیک خبرهای آن را خواهید شنید. هدف گزاری این سامانه‌ها برای انهدام موشک‌های کروز است که ان‌شاالله حتماً به این هم نائل خواهیم شد.

در حوزه جنگ الکترونیک در چه وضعیتی هستیم؟

این هم جز موارد بسیار راهبردی و حساس در نیروی پدافند هست. مطلع ورود به این حوزه با فرمایشات فرمانده معظم کل قوا که بارها مسئله جنگ الکترونیک را از ما خواستند و دستور فرمودند، در نیروی پدافند، شروع شد. فضای جنگ الکترونیک جز فضاهایی هست که نمی‌شود زیاد در موردش توضیح داد و ما در کارهایی که انجام می‌دهیم یا در نمایشگاه‌هایی که برپا می‌کنیم، معمولاً این نوع تجهیزات را وارد نمی‌کنیم. من پوزش می‌خواهم اگر نمی‌توانم به این سوال پاسخ کامل بدهم ولی همین‌قدر بدانید که ما نه تنها در حوزه جنگ الکترونیک و ECM، بلکه موارد ECCM یعنی دفاع الکترونیک را در سامانه‌های خودمان به وجود آوردیم و این قابلیت را برای سامانه‌های خودمان در مرحله طراحی به گونه‌ای رقم زدیم که تهدیداتی که در حوزه جنگ الکترونیک، شناسایی کردیم، نمی‌توانند یا به سختی می‌توانند تأثیرگذار باشند.

در حوزه حمله الکترونیک توانستیم کاری انجام دهیم که قابلیت بازگویی ندارند. ما این توانمندی را در نیروی پدافند داریم که اگر نیاز باشد در شبکه اختلال به وجود بیاوریم یا شبکه‌ای را ساقط بکنیم. پروژه‌هایی داریم که این پروژه‌ها قابل بازگو کردن نیستند. آن‌ها به عنوان توان مستتر و توان بازدارنده در پشت صحنه پدافند، نقش خود را ایفا می‌کنند، برایشان جای خاصی تدارک دیده شده و تیم‌های خاصی هم روی آن کار می‌کنند که ان‌شاالله اگر نیاز شد می‌توانیم به نتایج آن اشاره کنیم.

سامانه صیاد تاکتیکی و سامانه زوبین چه قابلیت‌هایی دارند و آیا عملیاتی شده‌اند؟

در حوزه سامانه‌های موشکی امروز به انواع و اقسام مختلف مثل سامانه تلاش، پانزده خرداد از نوع اکتیو و پسیو، سامانه صیاد تاکتیکی تک خودرو، سامانه باور ۳۷۳ و سامانه آرمان که معادل و برتر از S ۴۰۰ خواهد بود، دست پیدا کردیم. به جز سامانه آخر که مراحل تحقیقات خود را انجام می‌دهد، بقیه سامانه‌های عملیاتی هستند که طی ده سال اخیر به آنها دست پیدا کردیم.

مأموریت اصلی سامانه زوبین، کشف و درگیری با موشک‌های کروز و پرنده‌های ارتفاع کم است

مأموریت اصلی سامانه زوبین، کشف و درگیری با موشک‌های کروز و پرنده‌های ارتفاع کم است. برگرفته از پیشرفته‌ترین فناوری‌های حال حاضر دنیاست و بسیار تخصصی طراحی شده است. کشف، ترک و درگیری با پرنده‌هایی که در سطح زمین پرواز می‌کنند، کار خیلی سختی است. ما در زوبین توانستیم این قابلیت را توسط دانش بنیان و صنعت دفاعی فاخرمان به وجود بیاوریم که این گونه از تهدیدات را کشف و ترک کنیم و با آن درگیر شویم. این درگیری تقریباً با دو مجموعه موشکی، شامل سیکر های پسیو و اکتیو انجام می‌شود.

فاز بعدی کار ما این است که این درگیری را به قسمت‌های جلوتر ببریم، یعنی اگر امروز داریم در پانزده کیلومتر درگیر می‌شویم، این را به حدود بیست و پنج کیلومتر برسانیم؛ چرا که کروزها به صورت تعداد زیاد می‌آیند و ما باید فرصت داشته باشیم که بتوانیم سامانه سلاحمان را به تعداد و به دفعات مأموریت بدهیم و شلیک کنیم. این سامانه دارای رادار آرایه فاز از نوع فعال است.

معدود کشورهایی در جهان این فناوری را دارند. رادارهای آرایه فازی رادارهایی هستند که می‌توانند همزمان با چند هدف درگیر شوند و برای همین طراحی شده‌اند. ما به این فناوری دست پیدا کرده‌ایم و این سنسور را در سامانه سلاح به کار بردیم. پرتاب موشک از این سامانه سلاحی به صورت عمود هست و بعد از پرتاب سمت و جهت هدف را به خودش می‌گیرد، علاوه بر پرنده‌های ارتفاع کم می‌تواند با بالگردها و انواع جنگنده‌های تاکتیکی مقابله کند. دارای منطقه کشندگی بسیار مناسب است. این سامانه تاکتیکی آفرود است و به راحتی می‌تواند از زمین‌های ذو عارضه عبور کند و خودش را در نقطه مدنظر بنشاند.

سامانه صیاد تاکتیکی مأموریت دارد اهداف در ارتفاع متوسط به بالا را منهدم کند. از رادار آرایه فاز فعال و در نوع دیگر غیر فعال استفاده می‌کند. چند کاناله است. برد موشکی آن حداکثر صد و بیست کیلومتر است که تا صد و پنجاه کیلومتر هم می‌تواند اقدام بکند. این سامانه تمام سیستم کشف، ترک و موشکش روی یک پلتفرم است. تاکتیکی و آفرود است و به راحتی با شبکه اتصال پیدا می‌کند. تمام سامانه‌های راداری و غیر راداری ما قابلیت اتصال به شبکه را دارند و می‌توانند اطلاعات خود را با شبکه دادوستد کنند و این قابلیت بسیار خوبی به این سامانه‌ها می‌دهد.

سامانه دزفول با موشک عقاب هم یک سامانه فوق مدرن است که برای درگیری با پرنده‌های ارتفاع کم و کروز طراحی شده است. این دو مدل دارند خود را ارتقا می‌دهند که با کروزهای سوپرسونیک هم درگیر شوند که البته برای کروزهای سوپرسونیک ما انرژی مستقیم را هم در دستور کار داریم. این سامانه هم یک سامانه تاکتیکی ست، می‌تواند همزمان با چند هدف درگیر شود. در مورد دزفول پلاس ما داریم تعداد کانال درگیری را به بیش از چهار کانال ارتقا می‌دهیم که ان‌شاالله این هم به زودی انجام خواهد شد. قابلیت موشک عقاب که در سامانه دزفول کار می‌کند، قابلیت ویژه و خاصی است. این موشک یک موشک خاص است و در قله درگیری با این نوع از تهدیدات واقع شده است.

سامانه سلاح مجید یک سامانه سلاح فول اپتیک است که تقریباً در لایه دفاعی آخر قرار می‌گیرد. اگر چیزی از کامپوزیت دفاعی ما عبور کرد با آن درگیر می‌شود. روی خودروهای سبک تاکتیکی مستقر می‌شود و می‌تواند کشف اپتیک و تعقیب اپتیک داشته باشد و نهایتاً با موشک‌های اپتیک با هدف درگیر شود. این سامانه هم برای پرنده‌های با ارتفاع کم، پرنده‌ها و بالگردها طراحی شده است. ما برای ارتفاع کم و مقابله با کروز، پروژه‌های متعددی تعریف کردیم که امروز در حال چیدن این محصولات از مزرعه صنعت هستیم. سامانه مجید این قابلیت را دارد که در محیط‌های شهری هم مأموریت خود را به خوبی انجام دهد.

در پایان اگر مطلبی برای مخاطبان دارید، بفرمائید؟

نیروهای مسلح به ویژه ارتش جمهوری اسلامی ایران و نیروی پدافند هوایی، تابع اوامر و فرمایشات فرمانده معظم کل قوا هستند. انتظارات ایشان از نیروهای دفاعی و نظامی همواره در بالاترین سطوح مطرح شده و علیرغم سختی انجام آن رشد دهنده بوده و نظیر ندارد. نه تنها در پدافند بلکه در نیروی دریایی، هوایی و سایر نیروها این انتظارات تعریف شده است. همه همکاران عزیز من در بخش‌های مختلف، جهادهای خودکفایی، صنایع وابسته و دانش بنیان، این فرمایشات را دنبال می‌کنند. اگر امروز چنین اقتداری در بخش نیروهای مسلح و در نیروی پدافند هوایی به وجود آمده به جهت این است که ما دارای چنین فرمانده مقتدر و بی‌نظیر و چنین سامانه فرماندهی هوشمند و متعالی هستیم. سلسله مراتبی که در نظامات ارتش هستند، دقیقاً می‌دانند که این فرمایشات را به چه صورت به آنچه که بایست، تبدیل کنند. این بزرگترین منبع توان و قدرت در نیروی مسلح هست.

معظم له در رابطه با گام دوم بیاناتی داشتند که بخشی از آن به ارتش جمهوری اسلامی ایران، نیروی پدافند و نیروهای مسلح مربوط می‌شود، این بیانات استخراج و به محورها، برنامه‌ها تبدیل شده است. لازم به ذکر است دستیابی به محصولات دهه آخر گام اول انقلاب توسط جوانان دانشمند دهه هفتادی این کشور رقم خورد و بایستی منتظر باشیم تا محصولات مرتبط با سند گام دوم انقلاب توسط جوانان آتی و دانشمندان دهه هشتادی را به نظاره بنشینیم.

سامانه سلاح فوق راهبردی آرمان که به زودی خبرهایی از آن خواهیم شنید، می‌تواند اهداف را در برد چهارصد کیلومتری منهدم کند؛ این بدین معناست که حتماً در برد بالاتر از پانصد کیلومتر می‌تواند آن را ترک و ردگیری کند، و در برد بالاتر از ششصد کیلومتر می‌تواند کشف کند. این آمار و ارقام در دنیا کم نظیر و بی نظیر است و بیش از یکی دو کشور به این عرصه ورود نکرده‌اند.

ما مطالعات مربوط به فاز ورود به فضا را در ارتش جمهوری اسلامی ایران و در پدافند، انجام داده‌ایم و بخشی از زیر ساخت‌ها را آماده کرده‌ایم، تجهیزاتش را آماده کرده‌ایم. به زودی خبرهای خوبی را در حوزه فضا خواهید شنید که فناوری خاصی می‌طلبد و نیازمندی خاصی دارد که ما به خوبی این نیازها را احصا کردیم و امضاهای لازم را در رابطه با این موضوع با بخش‌های دانش بنیان و صنعت، زده‌ایم.

ما اقدامات زیادی در سطح منطقه انجام داده‌ایم که نمی‌توانم در اینجا عرض کنم، لذا از این خبرها هم خواهید شنید. در رابطه با شبکه فرماندهی و کنترل خودمان خبرهای خوبی خواهیم داشت که یک شبکه تمام عیار C ۴ ISR را به نمایش خواهیم گذاشت و توانمندی‌هایش را در گام دوم نمایش خواهیم داد.

در رابطه با مواردی که در حوزه سیگنال هست و نمی‌شود آن را بیان کرد، طرح‌های بسیار راهبردی را دنبال می‌کنیم. این طرح‌ها کاملاً بازدارنده خواهند بود که بعداً می‌توانیم به نتایج و محصولات آن اشاره کنیم.

در رابطه با نیروی انسانی متخصص که بستر آن در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی ماست، اتفاقات خیلی خوبی رخ داده است. ما تبدیل شدن نیروی پدافند به یک نیروی تخصصی چالاک و چابک را در دست اقدام داریم. امیدوار هستیم از این دسترسی بتوانیم معیشت خانواده‌های خودمان را ارتقا بدهیم. به دنبال این هستیم که سرریزهای فناورانه‌ای که در مسیر تجهیزات دفاعی به وجود می‌آید را به جامعه سیویل کشورمان توسعه و تعمیم دهیم. به دنبال این هستیم که با تعریف پروژه‌های درست، بتوانیم چرخ صنعت و شبکه در ارتباط با صنعت را بچرخانیم. این بدین معناست که ما در حوزه اقتصاد که بحث اصلی و اساسی روز کشور است، امید داریم و در لایه چندم آن را می‌بینیم که امر بسیار مهمی ست و من نمی‌توانم به اعتبارات ارتش و نیروی پدافند که در این معاونت مدیریت می‌شود، اشاره بکنم، ولی اعداد و ارقام بالاست و تلاش می‌کنیم تا بتوانیم در حوزه اقتصادی هم کارهای شایسته ای انجام دهیم.

بد نیست که اشاره کنم ارتش و نیروی پدافند در حوزه معیشت و درآمدزایی برنامه‌هایی دارند که در کنار مأموریت‌های اصلی در حال انجام است. ما در پی غنی سازی دانشگاهمان و چند تخصصی کردن رشته‌های تخصصی هستیم، به نوبه‌ای که بتوانیم یک نیروی انسانی را معادل چند نیروی انسانی متخصص به کار بگیریم و آموزش دهیم؛ چرا که به خوبی می‌دانیم که بایست در مدیریت منابع نیروی انسانی با دقت عمل کنیم و از ظرفیت‌هایی که داریم به خوبی استفاده کنیم.

رخ و نیم رخ آینده نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، بسیار شکیل و زیبا خواهد بود که من سعی کردم بریده‌ای از این نیرو را برای شما به تصویر بکشم و شاه کلید این نیرو، نیروی انسانی خواهد بود که ما به شدت به دنبال تربیت و آموزش این نیروی انسانی هستیم.

خبرگزاری مهر را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید